Έτσι φτιάχνονται οι στίχοι, βιβλίο του Δημήτρη Τσακαλία

 

Ο στιχουργός Δημήτρης Τσακαλίας, στο βιβλίο του «Έτσι φτιάχνονται οι στίχοι: στιχουργικά επεισόδια μόνο για όσους γράφουν ή δεν γράφουν στίχους», προσπαθεί να μεταδώσει τα μυστικά της στιχουργικής σε άτομα που ασχολούνται (ή που θέλουν να ασχοληθούν) με τη στιχουργική.

Με παραδείγματα και χρησιμοποιώντας συχνά χιούμορ, ο συγγραφέας γίνεται μερικές φορές κυνικός και ωμός θέλοντας να ενθαρρύνει, αλλά και να κρατήσει ταυτόχρονα προσγειωμένους τους επίδοξους στιχουργούς:

«Κάποιοι θεωρούν ότι η στιχουργική είναι η πιο εύκολη μορφή τέχνης και αυτό τους ωθεί ν’ ασχοληθούν μαζί της». Ε, λοιπόν αυτοί «δεν θα γράψουν εύκολα στίχους κι επίσης εύκολα θα διαπιστώσουν τη λανθασμένη τους αρχική εκτίμηση».

Photograph 51 (το θεατρικό)

 

Το πολυβραβευμένο θεατρικό έργο της Άννα Ζίγκλερ (Anna Ziegler, 1979- ) Photograph 51 αφηγείται την αληθινή ιστορία της Ρόζαλιντ Φράνκλι (Rosalind Franklin, 1920-1958)  και την ιστορία αποκρυπτογράφησης του DNA.

Εθνική και Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη της Ισλανδίας (National and University Library of Iceland)

 

Η Ισλανδία είναι μια ευρωπαϊκή χώρα – νησί με περίπου 373.000 κατοίκους (περίπου το 1/6 του πληθυσμού της Κύπρου) και έχει έκταση 103,000 km² (είναι δηλαδή 11 φορές μεγαλύτερη από την Κύπρο).

Η Ισλανδία είναι ακόμα μια Ευρωπαϊκή χώρα που επέλεξε να έχει ταυτόχρονα μια Εθνική και Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη μετά την συγχόνευση των δύο βιβλιοθηκών  (βλέπε επίσης τις περιπτώσεις της Κροατίας, της Δανίας, της Σλοβενίας, της Βοσνίας & Ερζεγοβίνης, της Φινλανδίας κ.α.)

Σκηνές από έναν γάμο του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν (θεατρικό)

 Το έργο «Σκηνές από έναν γάμο» (Scener ur ett äktenskap) γράφτηκε το 1973 από τον Σουηδό σεναριογράφο – σκηνοθέτη Ίνγκμαρ Μπέργκμαν (Ingmar Bergman, 1918-2007).

Αρχικά εμφανίστηκε ως τηλεοπτική σειρά (1973) και αργότερα ως κινηματογραφική ταινία (1974). Μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και ανέβηκε και στο θέατρο.

Πρόκειται για μια ιστορία αγάπης, προδοσίας, χωρισμού και επανασύνδεσης ενός ζευγαριού. Μια καθημερινή και πάντα επίκαιρη ιστορία που αγγίζει θέματα όπως: η φθορά του έρωτα μέσα από έναν γάμο, το ανικανοποίητο αίσθημα του ανθρώπου και την τάση του να κυνηγά αυτό που δεν έχει, τον συμβιβασμό που πρέπει ή  δεν πρέπει να κάνει κανείς σε μια σχέση, την πίστη, την απιστία, την ερωτική έλξη…

ΜΗΤΕΡΑ (ποίημα)

 

ΜΗΤΕΡΑ

Όλοι στον κόσμο έχουν μιά 

έχει ο Χριστός την Παναγιά 

κι εγώ έχω εσένα. 

 

Τα χάδια σου τα στοργικά 

από παραμύθια ονειρικά 

είναι βγαλμένα.

 

Έχεις την πιο ζεστή αγκαλιά

ξέρω θα πέσεις στη φωτιά

αν στο ζητήσω.

 

Μητέρα πάντα είσαι εκεί

δίνεις και αίμα και ψυχή 

μην αρρωστήσω.

Ανδρέας Καπανρέου

Ο Κύπριος ήρωας στην «Αληθινή ιστορία» του Λουκιανού

Εικαστική απεικόνιση του Λουκιανού από ένα χαρακτικό
του 17ου αιώνα του Γουίλιαμ Φέιθορν

Ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς (125 - 180 μ.Χ.) ήταν ρήτορας και σατιρικός συγγραφέας, Σύριος στην καταγωγή που έγραφε στην ελληνική γλώσσα. 

Το έργο του Ἀληθὴς ἱστορία ή Ἀληθῆ διηγήματα θεωρείται από πολλούς ως το πρώτο γνωστό λογοτεχνικό κείμενο επιστημονικής φαντασίας. 

Πρόκειται για παρωδία των ταξιδιωτικών μυθιστορημάτων όπου ο πρωταγωνιστής ταξιδεύει με το καράβι του πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες (στενά του Γιβραλτάρ), στον ανεξερεύνητο μέχρι τότε Ατλαντικό Ωκεανό. 

Εκεί συμβαίνουν διάφορα φανταστικά γεγονότα και ένας πολύ δυνατός άνεμος σηκώνει καράβι και το μεταφέρει στη Σελήνη όπου ζουν διάφορα αλλόκοτα όντα.

Μια ζωή όπως την έζησα: το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Γιώργου Αρέστη

 

Ο γνωστός δικαστής Γιώργος Αρέστης, μέσα από το αυτοβιογραφικό του βιβλίο με τίτλο «Μια ζωή όπως την έζησα» μας διηγείται την ιστορία της ζωής του, ξεκινώντας από τα παιδικά του χρόνια στον Άγιο Μέμνονα Αμμοχώστου, τις σπουδές του σε Ελλάδα και Αγγλία, τη δημιουργία της οικογένειάς του, τα δύσκολα χρόνια του ξεριζωμού μετά την τουρκική εισβολή του 1974, την επιβίωση του στην προσφυγιά, τα επαγγελματικά του βήματα, μέχρι και την καταξίωσή του ως δικαστής του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παρουσίαση βιβλίων της Αέναης Lucia - Λουκίας Χαραλάμπους Σταυρινού στην Αθήνα

 

The subtle art of ton giving a f*ck (Η ευγενής τέχνη να τα γράφεις όλα στα …!)

 

Στο βιβλίο, με τον προκλητικό τίτλο “The subtle art of ton giving a f*ck” (στα ελληνικά μεταφράστηκε ως «Η ευγενής τέχνη να τα γράφεις όλα στα …!»), ο  Mark Manson (Μαρκ Μάνσον), προσπαθεί να μας διδάξει πως να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι.

Το βιβλίο που έγινε best seller και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες σε όλο τον κόσμο, αντικρούει τις παραδοσιακές συμβουλές αυτόβελτίωσης που διδασκόμασταν μέχρι τώρα ότι πρέπει να βλέπουμε τα πάντα θετικά και να ντοπάρουμε τους εαυτούς μας κάνοντάς τους να πιστεύουν ότι εμείς αξίζουμε περισσότερο από τους υπόλοιπους.  Σύμφωνα με τον Μάνσον, θα πρέπει να μάθουμε να αποδεχόμαστε, χωρίς να μεμψιμοιρούμε, όλα τα προβλήματα που μας τυχαίνουν και είναι καθαρά δική μας ευθύνη αν και πως θα τα αντιμετωπίσουμε. Προσέξτε όμως! Τα δικά μας προβλήματα, όχι τα προβλήματα των άλλων, ούτε καν των συντρόφων ή των παιδιών μας!

Άλλα θέματα που ο συγγραφέας θίγει (πολλές φορές με χιούμορ) είναι αυτά της βαθύτερης έναντι της ευρύτερης εμπειρίας που μπορούμε να αποκτήσουμε αν αφοσιωθούμε σε κάτι (καριέρα, σχέση, χόμπι κλπ) αλλά και του θανάτου με τον οποίο θα πρέπει να συμφιλιωθούμε και να τον αποδεχόμαστε ως αναπόφευκτο γεγονός.

Το συγκεκριμένο βιβλίο, λοιπόν, δεν μας συμβουλεύει να «γράφουμε»  όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας, αλλά να επιλέγουμε αυτά στα οποία αξίζει να δώσουμε σημασία!

Η επεξήγηση των στίχων του τραγουδιού «Μαλαματένια λόγια» από τον ίδιο τον Μάνο Ελευθερίου

 

Μάνος Ελευθερίου (1938-2018)

Το τραγούδι «Μαλαματένια λόγια» (στίχοι Μάνου Ελευθερίου και μουσική Γιάννη Μαρκόπουλου) είναι ένα από τα ωραιότερα αλλά και πιο αινιγματικά ελληνικά τραγούδια.

Οι στίχοι του είναι αλληγορικοί κυρίως λόγω των μηνυμάτων που ήθελε να περάσει ο στιχουργός, κατά τη διάρκεια της Χούντας, αλλά και λόγω επιλογής του ίδιου του Μάνου Ελευθερίου ο οποίος προσπάθησε να γράψει ένα διαφορετικό, πιο «περίπλοκο» τραγούδι από αυτά που μας είχε συνηθίσει.

Πολλοί αναλυτές προσπάθησαν να ερμηνεύσουν τους στίχους του τραγουδιού. Κάποιοι εύστοχα, άλλοι όχι.. (βλέπε εδώ)

Και φτάνουμε στο αιώνιο ερώτημα: Τι θέλει να πει ο ποιητής; Πρέπει άραγε να προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τους στίχους ενός τραγουδιού με κίνδυνο να παρερμηνεύσουμε τον στιχουργό;  Ή να τους τραγουδάμε χωρίς να τους (πολύ)καταλαβαίνουμε; Την καλύτερη απάντηση,  φυσικά, μπορεί να την δώσει ο ίδιος ο στιχουργός, αν έχει τη διάθεση και αν μπει στον κόπο να αναλύσει τους στίχους του, εξηγώντας στο κοινό τι εννοούσε.

Εποχές και συγγραφείς (σειρά ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

 

Σειρά της ΕΡΤ από 14 ανεξάρτητα, αυτοτελή ντοκιμαντέρ που παρουσιάζουν προσωπικότητες των Γραμμάτων, ποιητές ή πεζογράφους, σε σχέση πάντα με την κοινωνική πραγματικότητα που συνετέλεσε στη διαμόρφωση του έργου τους.

Συγκεκριμένα παρουσιάζονται οι Ζήσιμος Λορεντζάτος, Κωστής Παλαμάς, Ρώμος Φιλύρας, Παύλος Νιρβάνας, Μυρτιώτισσα, Γεώργιος Βιζυηνός, Παυλίνα Παμπούδη, Λάμπρος Πορφύρας, Τέλλος Άγρας,  Μιχαήλ Μητσάκης, Τάκης Παπατσώνης, Μάτση Χατζηλαζάρου, Αλέξης Ζηρας.

Εσύ θα σε επέλεγες για γονιό σου;

 

Ο Γιώργος Λάγιος με τον τίτλο του βιβλίου του «Εσύ θα σε επέλεγες για γονιό σου;», θέτει ένα πολύ εύστοχο ερώτημα το οποίο θα έπρεπε να απαντήσουν όλοι οι γονείς και ιδιαίτερα όσοι προγραμματίζουν να γίνουν γονείς.

Τα παιδιά δεν θα πρέπει να γεννιούνται για λάθος λόγους «επειδή η κοινωνία (και η μαμά) προστάζει να γίνουμε κι εμείς γονείς» «για να σώσουμε τον γάμο μας» ή «για να διαιωνίσουμε το DNA μας», λες και αυτό είναι κάτι το ιδιαίτερο το οποίο δεν πρέπει να στερηθεί η κοινωνία.

Ο συγγραφέας επισημαίνει, επίσης, κάτι πολύ  σωστό! Προκειμένου να δοθεί άδεια σε κάποιον να οδηγήσει ένα αυτοκίνητο, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να περάσει από κάποια τεστ ώστε να δείξει ότι είναι ικανός να οδηγήσει. Για να επιτραπεί σε ένα ζευγάρι να υιοθετήσει ένα μωρό, πάλι πρέπει το ζευγάρι να περάσει από πολλούς ελέγχους ώστε να αποδείξει ότι μπορεί να αναθρέψει σωστά το μωρό. Όμως, για όλους τους βιολογικούς γονείς, η γέννηση ενός παιδιού θεωρείται αναφαίρετο δικαίωμά τους και κανείς δεν εξετάζει την (νοητική, σωματική, οικονομική) ικανότητά τους να μεγαλώσουν σωστά ένα παιδί προσφέροντάς του, τουλάχιστον τα βασικά (τροφή, στέγη, εκπαίδευση και ένα φυσιολογικό περιβάλλον για να αναπτυχθεί).

Η απόλυση του Ζήσιμου Λορεντζάτου από το BBC λόγω της ΕΟΚΑ

 

Ο Ζήσιμος Λορεντζάτος (1915-2004) ήταν συγγραφέας, λογοτέχνης και κριτικός λογοτεχνίας.

Το λογοτεχνικό έργο του Ζήσιμου Λορεντζάτου, αποτελείται από σαράντα δοκίμια, συγκεντρωμένα στο τρίτομο έργο «Μελέτες» (εκδόσεις “Δόμος”), δύο ταξιδιωτικά κείμενα, τρεις ποιητικές συλλογές και αρκετά άρθρα.

Ο Λορεντζάτος εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1936 με τη μελέτη Έντγκαρ Πόε: Οι εξαιρέσεις. Η φιλοσοφία της συνθέσεως. Η ποιητική αρχή. Θα επανεμφανισθεί το 1947 με το βιβλίο του Δοκίμιο Ι (μια σημαντική μελέτη για το έργο του Διονυσίου Σολωμού).

Εξ αίματος του Μάριου Μ. Πλουσίου

 

Η νουβέλα του Μάριου Μ. Πλουσίου με τίτλο «Εξ αίματος» εκδόθηκε το 2022 από τις Συμπαντικές Διαδρομές και είναι ουσιαστικά μια ιστορία τρόμου. Ένα θρίλερ που διαδραματίζεται στην φανταστική πόλη Θαλασσούρι όπου κάποιοι φίλοι επιστρέφουν για να λύσουν ένα υπερφυσικό μυστήριο αλλά και να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους.

Ο τρόμος και η αγωνία στο βιβλίο διανθίζονται με έξυπνο χιούμορ αλλά και με μια υπόνοια ερωτικής ιστορίας, κάνοντας την πλοκή πιο ενδιαφέρουσα και ευχάριστη.

Μια από τις κορυφαίες εμπνεύσεις του συγγραφέα είναι η σύλληψη της φράσης – πείραγμα προς έναν από τους πρωταγωνιστές «ψιτ ψιτ γυαλάκια» η οποία εμφανίζεται συχνά ακόμα και σε ανύποπτες στιγμές κάνοντας τον αναγνώστη να χαμογελάσει.

Οι Ερχόμενες του Ρώμου Φιλύρα (το ποίημα και το τραγούδι)

 

Οι Ερχόμενες είναι ένα ποίημα που έγραψε το 1920 ο Ρώμος Φιλύρας (1889-1942) λίγα χρόνια πριν κλειστεί ως τρόφιμος στο Δρομοκαΐτειο  ψυχιατρείο (1927).

Ένα από τα χαρακτηριστικά του Φιλύρα το οποίο φαίνεται μέσα από πολλά ποιήματά του είναι η αδυναμία που είχε για τις όμορφες γυναίκες τις οποίες ερωτευόταν και εξυμνούσε με έναν αγνό και αγαθό τρόπο. Αυτή η ερωτική διάχυση ωθεί τον Φιλύρα να αναφέρεται συχνά στις γυναίκες χρησιμοποιώντας πληθυντικό αριθμό. Έχουμε π.χ. ποιήματα με τίτλους “Οι ερχόμενες”, “Κούκλες”, “Σ’ εκείνες”, “Φευγαλέες”, “Οι άλλες”, “Πολλές”.

Στην πραγματική ζωή όμως τα πράγματα φαίνεται ότι δεν εξελίσσονταν όπως θα τα ήθελε ο ποιητής, έτσι περιορίζεται στο φαντασιακό επίπεδο.

Ελευθερία (ποίημα)

Ποίημα που αναγνώστηκε στην εκδήλωση «Ποίηση για την ελευθερία και η ελευθερία στην ποίηση σε ελεύθερο και μη, στίχο» που διοργάνωσε η  Πολιτιστική Κίνηση Λάρνακας ΦΙΛΟΠΟΛ, ο Όμιλος Λογοτεχνίας και Κριτικής  και η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Λάρνακας (Σάββατο 18 Μαρτίου 2023).

«Ποίηση για την ελευθερία και η ελευθερία στην ποίηση σε ελεύθερο και μη, στίχο» - ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2023

 

ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ 

ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2023

 

Η Πολιτιστική Κίνηση Λάρνακας ΦΙΛΟΠΟΛ, ο Όμιλος Λογοτεχνίας και Κριτικής  και η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Λάρνακας, σας προσκαλούν στην εκδήλωση, 

 

«Ποίηση για την ελευθερία και 

η ελευθερία στην ποίηση

σε ελεύθερο και μη, στίχο»

 

με αφορμή τα 200 χρόνια από τη συγγραφή του Ύμνου Εις την Ελευθερίαν, 

του Διονύσιου Σολωμού. 

The English game: οι απαρχές του ποδοσφαίρου στην Αγγλία (τηλεοπτική σειρά)

The English game ονομάζεται η ιστορική μίνι σειρά, έξι επεισοδίων, του Netflix που κυκλοφόρησε το 2020. Η σειρά διαδραματίζεται στη δεκαετία του 1870 όπου ξεκίνησε να διαδίδεται το  ποδόσφαιρο, αρχικά ως ένα άθλημα για τους πλούσιους. Αυτοί είχαν την ευχέρεια να παίζουν ποδόσφαιρο ως χόμπι, αυτοί δημιούργησαν και έλεγχαν την ομοσπονδία ποδοσφαίρου και αυτοί είναι που έβαλαν τους πρώτους κανόνες του παιχνιδιού.

Ταυτόχρονα όμως το παιχνίδι διαδόθηκε και ανάμεσα στην εργατική τάξη μέσα από την οποία ξεπήδησαν οι πρώτες ποδοσφαιρικές ομάδες που προσπάθησαν να ανταγωνιστούν τις αριστοκρατικές.

Μαλαματένια λόγια: το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μάνου Ελευθερίου

 

Μια αυτοβιογραφική αφήγηση του Μάνου Ελευθερίου καταγράφηκε από τους Σπύρο Αραβανή και Ηρακλή Οικονόμου σε κατ΄ ιδίαν συναντήσεις που είχαν μαζί του. Οι αφηγήσεις αυτές εκδόθηκαν ως βιβλίο το 2021 (τρία χρόνια μετά τον θάνατο του μεγάλου στιχουργού) από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Ο Μάνος Ελευθερίου θυμάται και διηγείται αποσπάσματα από την παιδική του ηλικία στην Ερμούπολη, την μετεγκατάσταση  του στην Αθήνα και μας χαρίζει κάποιες άγνωστες πληροφορίες για την προσωπική του ζωή αλλά και για τα τραγούδια που έγραψε.

Ο τίτλος του βιβλίου «Μαλαματένια λόγια» είναι παρμένος από το ομώνυμο τραγούδι, τους στίχους του οποίου έγραψε ο Μάνος Ελευθερίου και  μελοποίησε ο Γιάννης Μαρκόπουλος.

Άνευροι υπήκοοι: στίχοι στη μνήμη του Γρηγόρη Αυξεντίου

 

ΑΝΕΥΡΟΙ ΥΠΗΚΟΟΙ

Τις Κυριακές τα πρωινά, αλλόκοτα ξυπνάω 

καμένη σάρκα οσμίζομαι 

κι από τη ζέστη σκάω. 

Ύπνος βαθύς ενοχικός κι Αυτός σαν εφιάλτης 

μπροστά μου εμφανίζεται 

ατρόμητος  αντάρτης. 

Κάποιοι τον είπαν αετό και άγγελο Κυρίου 

μα είν’ ο αξιωματικός 

Γρηγόρης Αυξεντίου. 

 

«Άθλιε!» μου ‘πε, «πώς μπορείς, ήσυχα να κοιμάσαι;

Εμένα πώς με ξέχασες; 

Τίποτα δεν θυμάσαι;» 

 

Εγώ δεν ξέρω τι να πω και τι να απαντήσω 

τη μίζερή μου τη ζωή πως να τη συνεχίσω. 

Αυτός ένδοξο θάνατο σε πάνθεο ηρώων 

κι εγώ να ζω σ’ ένα νησί άνευρων υπηκόων.

Ανδρέας Καπανδρέου

«Ήτανε μια φορά» το λογοκριμένο τραγούδι του Νίκου Ξυλούρη που ακούστηκε πρώτα στην Κύπρο

 

Το 1973 έγινε τηλεοπτική σειρά για το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας Τηλεοράσεως (ΕΙΡΤ)  το έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Οι έμποροι των εθνών» σε σκηνοθέσία των Δημήτρη Ποντίκα και Κώστα Φέρρη.

Ως εισαγωγικό τραγούδι, ο Νίκος Ξυλούρης ερμήνευσε για πρώτη φορά το «Ήτανε μια φορά» σε στίχους του Κώστα Φέρρη και σε μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου.

Η λογοκρισία της εποχής όμως, απαγόρευσε την φωνή του Ξυλούρη ο οποίος τότε θεωρείτο σύμβολο αντίστασης κατά της Χούντας. Η παραγωγή της σειράς, μετά από αυτό, αναγκάστηκα, αφαίρεσε τη φωνή του Κρητικού τραγουδιστή και άφησε ως εισαγωγή μόνο το ορχηστικό κομμάτι.  

Τα 4 ιστορικά δημοψηφίσματα για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα

 

Τα δημοψηφίσματα ήταν οι δυναμικότερες ειρηνικές εκφράσεις του πόθου των Ελλήνων της Κύπρου για ένωση με την Ελλάδα.

Στο βιβλίο με τίτλο «Τα ενωτικά δημοψηφίσματα στην Κύπρο» (Ηλίας Επιφανίου 2022), παρουσιάζονται τα τέσσερα ενωτικά δημοψηφίσματα, εκ των οποίων τα τρία πρώτα είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό.

Την επιμέλεια του τόμου είχαν οι Γιώργος Γεωργής, Χρίστος Κ. Κυριακίδης και Χαράλαμπος Γ. Χαραλάμους, ενώ τα κείμενα υπογράφουν 16 συνολικά ιστορικοί.

Το 1864 τα Επτάνησα που ήταν μέχρι τότε προτεκτοράτο της Αγγλίας,  ενσωματώθηκαν στο Ελληνικό Κράτος. Δεκατέσσερα χρόνια αργότερα, το 1878, η Κύπρος πέρασε στα χέρια της Αγγλίας επιτρέποντας στους Κύπριους να κάνουν συνειρμούς που συνέδεαν και την δική τους τύχη με αυτή των Επτανήσων.

Κύπρος: προσπάθειες εποικισμού του νησιού μετά την πρώτη οθωμανική κατάκτηση (1570-1571) του Παρασκευά Σαμάρα

 

Ο ιστορικός συγγραφέας Παρασκευάς Σαμάρας παρουσίασε στο πλαίσιο του 45ου Ετήσιου Συνεδρίου της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, εισήγηση με θέμα «Κύπρος: προσπάθειες εποικισμού του νησιού μετά την πρώτη οθωμανική κατάκτηση (1570-1571).  

Η εισήγηση περιλήφθηκε στο δίτομο συλλογικό βιβλίο με τίτλο «Κύπρος: ιστορία και πολιτισμός» (Κοράλλι, 2022), ενώ  κυκλοφόρησε και αυτόνομα ως ανάτυπο.

Το κείμενο του Κύπριου ιστορικού ξεκινά από την άφιξη των πρώτων Οθωμανών εισβολέων του Λαλά Μουσταφά στο νησί το 1570. Παρουσιάζει τις (ανεπιτυχείς) προσπάθειες των Οθωμανών για εποικισμό του νησιού με φιρμάνια αλλά και με άλλους τρόπους, μέσα από πηγές Ελλήνων και Τούρκων ιστορικών.

Τα λόγια και τα χρόνια [το βιβλίο]: τα τραγούδια του Μάνου Ελευθερίου (1963-2013)

Μέσα σε έναν τόμο, ο Μάνος Ελευθερίου συγκέντρωσε, με χρονολογική σειρά όλα τα τραγούδια του που κυκλοφόρησαν μεταξύ των ετών 1963 και 2013. Όλα, φυσικά, όσα κατάφερε να συγκεντρώσει ο μεγάλος στιχουργός, αφού όπως μας πληροφορεί στον πρόλογό του, κάποιοι στίχοι του σίγουρα μελοποιήθηκαν και τραγουδήθηκαν από κάποιους χωρίς αυτό να γίνει αντιληπτό από τον ίδιο ή χωρίς να μπορεί πλέον να τα εντοπίσει. Επίσης, στον τόμο δεν συμπεριλήφθηκαν (απορρίφθηκαν από τον ίδιο) 30 περίπου τραγούδια για τα οποία ο Μάνος Ελευθερίου διερωτάται γιατί κάποιοι μπήκαν στον κόπο να τα μελοποίήσουν.

Κριτική του βιβλίου «Ο μυστικός σύντροφος του Ρήγα» από τον Λεωνίδα-Βασίλειο Μανιάτη

 

Οι κριτικές είναι καλοδεχούμενες από κάθε αναγνώστη των βιβλίων μου. Ειδικά όμως, όταν αυτή προέρχεται από έναν συνάδελφο συγγραφέα ο οποίος μάλιστα έχει ασχοληθεί και ο ίδιος με την εναλλακτική ιστορία, τότε η κριτική του αποκτά ιδιαίτερη αξία!

Η κριτική του αρχαιολόγου – συγγραφέα Λεωνίδα-Βασίλειου Μανιάτη, για τον «Μυστικό σύντροφο του Ρήγα» όπως αυτή δημοσιεύτηκε στο Goodreads:

Ο «Μυστικός Σύντροφος του Ρήγα» του Ανδρέα Καπανδρέου είναι ένα σύντομο μεν, αλλά πραγματικά συναρπαστικό μυθιστόρημα που συνδυάζει κατά τρόπο αριστοτεχνικό στοιχεία επιστημονικής φαντασίας και εναλλακτικής ιστορίας, μέσω του μηχανισμού του ταξιδιού στον χρόνο.

Η άγνωστη ζωή του Γεώργιου Βιζυηνού στη Λευκωσία (1868-1972)

 

Ο Γεώργιος Βιζυηνός (λογοτεχνικό όνομα του συγγραφέα Γεώργιου Μιχαήλ Σύρμα) γεννήθηκε το 1849 στην πόλη Βιζύη της Ανατολικής Θράκης (σημερινή Τουρκία).

Σε ηλικία 5 χρονών έμεινε ορφανός από πατέρα και όταν έγινε 10 ετών  οι παππούδες του τον έστειλαν στην Κωνσταντινούπολη σε ένα θείο του για να μάθει την τέχνη της ραπτικής.
Σύντομα όμως απεβίωσε και ο θείος του και ο νεαρός Γεώργιος επέστρεψε στο σχολείο υπό την προστασία του Κύπριου έμπορα  Γιάγκου Γεωργιάδη. Ο Γεωργιάδης πρέπει να τον έφερε σε επαφή με τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου Σωφρόνιο Β΄.

Αποχαιρετισμός Φίλιππου Τσιμπόγλου (1956-2023)

Πρώην διευθυντής Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Κύπρου. Φίλος, συνεργάτης, αδερφός, μέντορας μα πάνω από όλα ΑΝΘΡΩΠΟΣ!

Περάσαμε ώρες ατελείωτες στο γραφείο του κάνοντας σχέδια για τις βιβλιοθήκες του νησιού, παλεύοντας να τις μεταφέρουμε «από την πραγματικότητα στο ιδεώδες, μέσω του εφικτού».

Με τη βοήθεια του Φίλιππου οι βιβλιοθήκες της Κύπρου και της Ελλάδας έκαναν πολλά βήματα μπροστά. Ξεκόλλησαν από τη μίζερη πραγματικότητα και πορεύτηκαν προς το ιδεώδες. Μαζί με τις βιβλιοθήκες και οι βιβλιοθηκονόμοι. Η νέα Βιβλιοθήκη Κέντρο Πληροφόρησης Στέλιος Ιωάννου, του Πανεπιστημίου Κύπρου σχεδιάστηκε επί των ημερών του, ενώ η ιστορική Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος είχε την τύχη να τον έχει Διευθυντή όταν μεταφέρθηκε στις νέες εγκαταστάσεις στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

«Όσοι με τον χάρο γίναν φίλοι με τσιγάρο φεύγουνε στα χείλη…»: στίχοι του Άλκη Αλκαίου για τη δολοφονία του Σολωμού Σολωμού

Σολωμός Σολωμού, Δημήτρης Μητροπάνος, Άλκης Αλκαίος, Θάνος Μικρούτσηκος

Στις 11 Αυγούστου 1996 κατά τη διάρκεια αντικατοχικής πορείας μοτοσικλετιστών στο οδόφραγμα της Δερύνειας στην Αμμόχωστο έγιναν επεισόδια στη νεκρή ζώνη κατά τα οποία δολοφονήθηκε  από τούρκους ο Τάσος Ισαάκ (1972-1996). Ζωντανή μετάδοση της δολοφονίας του Ισαάκ παρακολουθήσαμε από τους τηλεοπτικούς σταθμούς που κάλυπταν τα γεγονότα…

Λίγες μέρες αργότερα στις 16 Αυγούστου 1996 κατά τη διάρκεια της κηδείας του Ισαάκ σε μια αυθόρμητη πορεία προς τον χώρο δολοφονίας τουέγιναν νέα επεισόδια.

Απέναντι από τους Ελληνοκύπριους διαδηλωτές παρατάχθηκαν Τούρκοι και Τουρκοκύπριοι Γκρίζοι Λύκοι και Τούρκοι στρατιώτες. Ξαφνικά, μέσα από το πλήθος εμφανίστηκε ένας μαυροφορεμένος νεαρός, ο Σολωμός Σολωμού (1970-1996) ο οποίος κατάφερε να διασπάσει τον κλοιό των κυανόκρανων που βρισκόταν μεταξύ των δύο ομάδων και να τρέξει μέσα στα κατεχόμενα εδάφη. Εκεί βρισκόταν ένας ιστός πάνω στον οποίο κυμάτιζε η τουρκική σημαία. Ο Σολωμός με γρήγορες κινήσεις, σαν κομάντο, και αφού πρώτα έβαλε το τσιγάρο που κρατούσε στο στόμα, σκαρφάλωσε πάνω στον ιστό για να κατεβάσει την τούρκικη σημαία.

Spycraft: τηλεοπτική σειρά της Netflix

 

Spycraft (κατασκοπεία) ονομάζεται η τηλεοπτική σειρά - ντοκιμαντέρ, 8 επεισοδίων της Netflix.
Η σειρά βγήκε στον αέρα το 2021 και σε κάθε επεισόδιο εξετάζει διάφορες μεθόδους κατασκοπίας που χρησιμοποιήθηκαν από διάφορες μυστικές υπηρεσίες από την εποχή του Β Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα.

Στη σειρά εξετάζονται και πραγματικές περιπτώσεις κατασκοπίας που απασχόλησαν τη δημοσιότητα. 

Ελένη: το μυθιστόρημα του Νικόλα Γκατζογιάννη, η κινηματογραφική ταινία και οι αντιδράσεις

 

«Ελένη» (Eleni) είναι ο τίτλος του ιστορικού - αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος του Ελληνοαμερικανού συγγραφέα και δημοσιογράφου Νικόλα Γκατζογιάννη (Nicholas Gage, 1939- ).

Στο μυθιστόρημα που γράφτηκε το 1983 στην Αμερική, ο συγγραφέας περιγράφει τις περιστάσεις κάτω από τις οποίες, εν μέσω εμφύλιου πολέμου, η μητέρα το Ελένη εκτελέστηκε από τους κουμουνιστές.

Το βιβλίο μεταφράστηκε σε 20 γλώσσες και έγινε παγκόσμια επιτυχία. Στα ελληνικά το μετέφρασε ο Αλέξανδρος Κοτζιάς.

Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου: το διήγημα του Γεώργιου Βιζυηνού και η τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ

 

«Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού» είναι ο τίτλος ενός από τα πιο γνωστά διηγήματα του  Γεωργίου Βιζυηνού (1849-1896).

Πρόκειται για μια αυτοβιογραφική ιστορία στην οποία ο συγγραφέας παρουσιάζει τη δολοφονία του αδερφού του μέχρι και την εξιχνίασή της. Η αφήγηση είναι σε πρώτο πρόσωπο και την διηγείται ο ίδιος ο Γεώργιος Βιζυηνός.

Το εκτενές διήγημα πρωτοδημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Εστία από τις 23 Οκτ. μέχρι τις Νοε. το 1883. Σε αυτό, ο αναγνώστης παρακολουθεί την εξέλιξη μιας μυστηριώδους ιστορίας, όπου η μητέρα του αφηγητή αγνοεί τον φονιά του γιου της και τον αναζητά εναγωνίως, χωρίς να γνωρίζει ότι ο δολοφόνος είναι ο προστατευόμενός της Τούρκος Κιαμίλ.

Οι γυναίκες επιστρέφουν: θεατρική παράσταση βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα

Ένα θεατρικό έργο γροθιά στο στομάχι του εφησυχασμού απέναντι στην κατοχή. Μας θυμίζει τις εποχές που οι γυναίκες της Κύπρου προσπάθησαν να  να πάρουν την τύχη του τόπου στα χέρια τους και να απαιτήσουν το αυτονόητο τότε, (γιατί σήμερα για κάποιους δεν είναι πλέον αυτονόητο) δικαίωμα επιστροφής στα τουρκοκρατούμενα σπίτια τους.

Πέτυχαν τη διεθνοποίηση του Κυπριακού και την προβολή του ως πρόβλημα παράνομης εισβολής και κατοχής αναδεικνύοντας τη βιαιότητα του Αττίλα.

Δυστυχώς η ορμή του κινήματος των γυναικών έσβησε πάνω σε κομματικές σκοπιμότητες που διείσδυσαν στο κίνημά διασπώντας το, αλλά και στην πολιτική αφέλεια της εποχής που ήθελε το κίνημα να σταματήσει να δρα για να μην βλάψει τις συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού.

Φυσικά, το κίνημα των γυναικών ακολούθησαν μερικά χρόνια αργότερα, παρόμοια κινήματα μαθητών αλλά και μοτοσικλετιστών (το τελευταίο είχε ως αποτέλεσμα τις εγκληματικές δολοφονίες των Τάσου Ισαάκ και Σολωμόντος Σολωμού.

Ένα έργο που αξίζει να παρακολουθήσουν οι παλιοί για να θυμηθούν και οι νεότεροι για να μάθουν και για να παραδειγματιστούν από την αγωνιστικότητα, την εφευρετικότητα και το πείσμα των γυναικών που απλά ήθελαν να επιστρέψουν ειρηνικά στα σπίτια τους…

Το Δέντρο: ένα ελληνοκεντρικό διήγημα του Χ.Φ. Λάβκραφτ [μελέτη για το περιοδικό ΟΛΚή]

Το Δέντρο: ένα ελληνοκεντρικό διήγημα του Χ. Φ. Λάβκραφτ

του Ανδρέα Καπανδρέου*

O Χ. Φ. Λάβκραφτ (H. P. Lovecraft, 1890-1937) ήταν Αμερικανός συγγραφέας φανταστικής λογοτεχνίας και θεωρείται ο κυριότερος εκφραστής της λογοτεχνίας μεταφυσικού τρόμου. Έγραψε αρκετά διηγήματα, ποιήματα και δοκίμια, ενώ είναι ο δημιουργός της μυθολογίας  Κθούλου (Cthulhu)[1]. Η επικρατέστερη εκδοχή για την προέλευση του παράξενου και καθόλου εύηχου ονόματος «Κθούλου», είναι ότι  επιλέχθηκε από τον Λάβκραφτ ώστε να ηχεί όπως η αρχαία ελληνική λέξη  χθόνιος (chthonic = αυτός που κατοικεί μέσα στη γη)[2].

Είναι γνωστό ότι ο Λάβκραφτ επηρεάστηκε πολύ από την ελληνική μυθολογία με την οποία ήρθε σε επαφή από την παιδική του ηλικία. Όπως αναφέρει ο μελετητής S.T. Joshi, μια παιδική έκδοση της Ιλιάδας και μια της Οδύσσειας ήταν από τα πρώτα και πιο αγαπημένα αναγνώσματα του Λάβκραφτ[3]. Αυτά άλλωστε αποτέλεσαν και την έμπνευση του Λάβκραφτ για την συγγραφή του ποιήματος Ulysses (Οδυσσέας), που αποτελεί παράφραση της Οδύσσειας, μόλις στα εφτά του χρόνια!

Εξάλλου, ο Λάβκραφτ τοποθετεί τους μεγάλους κλασικούς Έλληνες συγγραφείς Αισχύλο, Αριστοφάνη, Ευριπίδη και Σοφοκλή στη λίστα αυτών που θα πρέπει απαραίτητα να διαβάσει κάποιος (What should I read)[4]

«Το δέντρο» ("The Tree") είναι ένα ακόμα έργο του Λάβκραφτ το οποίο έχει επιρροές από την αρχαία Ελλάδα και την ελληνική μυθολογία. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα του διηγήματα που  δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 1921 στο περιοδικό The Tryout[5].

Αλέξανδρος και Σελήνη: τα παιδιά του Ήλιου. Μυθιστόρημα εναλλακτικής ιστορίας του Λεωνίδα-Βασίλειου Μανιάτη

 

Μανιάτης, Λεωνίδας-Βασίλειος. Αλέξανδρος και Σελήνη, Πράξη Α΄, Τα παιδιά του Ήλιου. Αθήνα: Συμπαντικές Διαδρομές, 2020.

Στο βιβλίο με τίτλο «Αλέξανδρος και Σελήνη: τα παιδιά του Ήλιου» ο αρχαιολόγος – συγγραφέας Λεωνίδας-Βασίλειος Μανιάτης μας παρουσιάζει μια εναλλακτική εκδοχή της ιστορίας.

 Η υπόθεση του βιβλίου μας μεταφέρει στην Αίγυπτο και πιο συγκεκριμένα στην Αλεξάνδρεια του 20 π.Χ. Οι αρχαίοι πολιτισμοί, όμως, δεν είναι ακριβώς όπως τους διδαχτήκαμε στην ιστορία.  Το Πτολεμαϊκό βασίλειο με ηγέτιδα την Κλεοπάτρα έχει καταφέρει να αξιοποιήσει τεχνολογίες και εφευρέσεις οι οποίες υπήρξαν στην πραγματικότητα  αλλά δεν αξιοποιήθηκαν με τον τρόπο που μας παρουσιάζει αυτή η εκδοχή της ιστορίας. Μια από αυτές τις τεχνολογίες είναι η αιολόσφαιρα, επίσης γνωστή ως μηχανή του Ήρωνα (μια ατμομηχανή η οποία περιστρέφεται όταν η κεντρική παροχή νερού θερμαίνεται). Με τη βοήθεια αυτής της τεχνολογίας, τα γνωστά ιστορικά πρόσωπα όπως η Κλεοπάτρα, ο Μάρκος Αντώνιος, η Σελήνη και ο αδερφός της Αλέξανδρος, συνυπάρχουν με ιπτάμενα πλοία που κινούνται με ατμούς και άλλα υπερσύγχρονα όπλα.

Οι Χρησμοί του Αγαθάγγελου και το ξανθό γένος: μύθοι και πραγματικότητες

 

Οι Χρησμοί του Αγαθάγγελου και το ξανθό γένος: μύθοι και πραγματικότητες

Ανδρέας Καπανδρέου

Το 1751, ο αρχιμανδρίτης Θεόκλητος Πολυειδής, παρουσίασε ένα χειρόγραφο ημερομηνίας του 1279, με χρησμούς του μοναχού Ιερώνυμου Αγαθάγγελου. Στο προφητικό αυτό κείμενο ο Αγαθάγγελος, προέβλεπε την πτώση της Κωνσταντινούπολης και την υποδούλωση των Ελλήνων, αλλά και την απελευθέρωσή τους με τη βοήθεια του «ξανθού γένους».

Η προφητεία αυτή διαδόθηκε δια μέσου των αιώνων και έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Στην παρούσα εισήγηση εξετάζεται το ιστορικό πλαίσιο μέσα από το οποίο εμφανίστηκαν και διαδόθηκαν οι χρησμοί του Αγαθάγγελου, καθώς και η αυθεντικότητα του κειμένου.

Εξετάζονται επίσης, ο ρόλος που οι χρησμοί διαδραμάτισαν στη διατήρηση του φρονήματος των υπόδουλων Ελλήνων και πως οι προφητείες επηρέασαν την Ελληνική Επανάσταση του 1821.