Κείμενα για τη θρησκεία του Bertrand Russell [πρόταση στο Bookia.gr]

Βιβλίο Κείμενα για τη θρησκεία
Συγγραφέας Bertrand Russell
Κατηγορία Φιλοσοφία
Εκδότης Scripta
Συντάκτης Ανδρέας Καπανδρέου

O Βρετανός φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσελ (Bertrand Russel, 1872-1970) ασχολήθηκε εκτεταμένα, από πολύ νεαρή ηλικία με τη θρησκεία.

Το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει κείμενα που ο Ράσελ έγραψε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Από αυτά ξεχωρίζουν το δοκίμιο «Γιατί δεν είμαι Χριστιανός» (Why I Am Not a Christian) το οποίο ουσιαστικά είναι μια ομιλία που έκανε ο Ράσελ το Λονδίνο στις 6 Μαρτίου το 1927 καθώς επίσης και το κείμενο «Τι είναι αγνωστικιστής;». 
Σε αυτό ο συγγραφέας λύνει αρκετές απορίες σχετικά με τον αγνωστικισμό και διασαφηνίζει τη διαφορά μεταξύ «Αθεϊσμού» και «Αγνωστικισμού» .

Το δοκίμιο «Γιατί δεν είμαι Χριστιανός» κυκλοφόρησε αρχικά ως φυλλάδιο και στη συνέχεια επανεκδόθηκε πολλές φορές στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες. Σε αυτό ο Ράσελ καταπιάνεται με τα θέματα: Τι είναι χριστιανός, Η ύπαρξη του Θεού, Το επιχείρημα της πρώτης αιτίας, Το επιχείρημα του φυσικού νόμου, Το τελεολογικό επιχείρημα, Τα ηθικά επιχειρήματα για την ύπαρξη του Θεού, Το επιχείρημα για την αποκατάσταση της δικαιοσύνης, Ο χαρακτήρας του Χριστού, Αδυναμίες στη διδασκαλία του Χριστού, Το ηθικό πρόβλημα, Ο συναισθηματικός παράγων, Πως οι θρησκείες παρεμπόδισαν την ηθική πρόοδο, Ο φόβος είναι η βάση της θρησκείας, Τι πρέπει να κάνουμε.

Ο Ράσελ ξεκινά δίνοντας το ορισμό του «χριστιανού» και εξηγεί γιατί ο ίδιος δεν «πιστεύει στον Θεό και στην αθανασία» καθώς και γιατί δεν «πιστεύει ότι ο Χριστός ήταν ο καλύτερος και σοφότερος των ανθρώπων». Εξετάζει μια σειρά λογικών επιχειρημάτων για την ύπαρξη του Θεού και εμβαθύνει σε λεπτομέρειες σχετικά με τη χριστιανική θεολογία. Επιχειρηματολογεί γιατί θεωρεί παράλογη την άποψη ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε από μια ανώτερη δύναμη και ευνοεί τις θεωρίες του Δαρβίνου.

Ο Ράσελ αμφισβητεί την ηθική της θρησκείας, η οποία, κατά την άποψή του, βασίζεται κυρίως στο φόβο. Καυτηριάζει τη δήλωση που φέρεται να έκανε ο Ιησούς ότι οι αμαρτωλοί θα καούν στην Κόλαση και την αντιπαραβάλλει με μια άλλη αξία του χριστιανισμού, την οικουμενική αγάπη.

Σε ερώτηση που του τέθηκε, ο Ράσελ απαντά πως αν συναντούσε τον Θεό θα τον επίπληττε επειδή δεν έδωσε επαρκείς αποδείξεις για την ύπαρξή του.

Θεωρεί τη Βίβλο ως πηγή ηθικής διδασκαλίας αλλά όχι ως πηγή επιστημονικής αλήθειας. Υποστηρίζει πως ένας κόσμος όπου πεθαίνουν αθώα παιδιά, δεν μπορεί να σχεδιάστηκε από έναν πανάγαθο Θεό. Χαρακτηρίζει τη θρησκεία ως πηγή φόβου, έπαρσής και μίσους. Κάνει έκκληση για πνευματική ζωή και δηλώνει πως το να αγαπάς τα μέλη της οικογένειά σου δεν είναι αρκετό, το να αγαπάς τους ομοεθνείς σου είναι λίγο, αυτό που χρειάζεται είναι να αγαπάς όλο τον κόσμο και μαζί και τα ζώα.

Στο κεφάλαιο «Θρησκεία και ηθική» ο Ράσελ υποστηρίζει ότι η θρησκεία, και ιδιαίτερα ο χριστιανισμός, διαχρονικά, έχει προκαλέσει περισσότερο πόνο απ΄ όσο έχει απαλύνει συμπληρώνοντας πως μόνο η σοφία και η νοημοσύνη μπορούν να δημιουργήσουν έναν ευτυχέστερο κόσμο. Ο Ράσελ στο κεφάλαιο «Η θρησκεία και οι εκκλησίες» προτείνει:

«Η θρησκευτική ζωή που πρέπει να αναζητήσουμε δεν θα είναι αυτή των επιβλητικών τελετών και των δεισιδαιμόνων απαγορεύσεων, δεν θα είναι θλιβερή ή ασκητική, δεν θα την απασχολούν τόσο οι κανόνες της συμπεριφοράς. Θα πρέπει να εμπνέεται από ένα όραμα για τη ζωή, θα χαίρεται τη χαρά της δημιουργίας, θα ζει σε ένα πλατύ ελεύθερο κόσμο πρωτοβουλίας και ελπίδας. Θα αγαπά τους ανθρώπους όχι για αυτό που δείχνουν να είναι, αλλά για αυτό που η φαντασία μας δείχνει ότι μπορούν να γίνουν».

Προτείνει επίσης την ισορροπία στη ζωή μας ανάμεσα στο ένστικτο, τον νου και το πνεύμα, φέρνοντας σαν παράδειγμα προς αποφυγή τους απολίτιστους στους οποίους επικρατεί το ένστικτο, αλλά και τους μορφωμένους που δίνουν μεγαλύτερη σημασία στον νου, υποβαθμίζοντας το ένστικτο και το πνεύμα. Σαν παράδειγμα προς αποφυγή φέρνει και τους ασκητές που υπερτονίζουν το πνεύμα αγνοώντας το ένστικτο και τον νου δημιουργώντας μια αντίληψη που είναι ασύλληπτη για εκείνους που ζουν μια υγιή ζωώδη ζωή και για εκείνους που αγαπούν την ενεργό ζωή της σκέψης.

Η θρησκεία, σύμφωνα με το Ράσελ είναι ένα είδος συναισθήματος γι’ αυτό και η επιστήμη δεν μπορεί να την αγγίξει (παρόλο που η θρησκεία αποδομείται από την επιστήμη για όποιον μελετήσει αντικειμενικά τα στοιχεία).

Αδυνατεί να αντιληφθεί πως ένας πανάγαθος Θεός που ελέγχει τα πάντα επιτρέπει να υπάρχει στον κόσμο μας το κακό. Αντικρούει το θεολογικό επιχείρημα ότι το κακό στον κόσμο ίσως είναι αναγκαίο για να προκαλεί μεγαλύτερο καλό λέγοντας πως με την ίδια λογική μπορεί να ισχύει και το αντίστροφό… Αν ένας κόσμος που είναι εν μέρει κακός έχει δημιουργηθεί από έναν πανάγαθο Θεό, ένας κόσμος που είναι εν μέρει καλός μπορεί να έχει δημιουργηθεί από έναν κάκιστο Διάβολο.

Τα περιεχόμενα του βιβλίου:

Εισαγωγή

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Κατάθεση προσωπικών απόψεων.

 Από το «Η διανοητική μου εξέλιξη» και «Απάντηση σε κριτικές – Η λατρεία του ελεύθερου ανθρώπου – Αυτοβιογραφία: Μυστική φώτιση – Τι είναι αγνωστικιστής;

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Θρησκεία και φιλοσοφία.

Η ουσία της θρησκείας – Η ουσία και η συνέπιες της θρησκείας – Γιατί δεν είμαι χριστιανός – Η ύπαρξη και η φύση του Θεού.

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Θρησκεία και επιστήμη

Μυστικισμός και λογική – Επιστήμη και θρησκεία – Κριτική για το βιβλίο του Άρθουρ Έντινγκτον «Ο χαρακτήρας του φυσικού κόσμου» -- Κριτική για το «Μυστηριώδες Σύμπαν» του Τζέημς Τζηνς – Είναι ασυμβίβαστες θρησκεία και επιστήμη;

ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: Θρησκεία και ηθική

Η θρησκεία και οι εκκλησίες – Εγγενείς τάσεις του βιομηχανισμού – Έχει πράγματι συμβάλει η θρησκεία εποικοδομητικά στον πολιτισμό; -- Η αίσθηση της αμαρτίας.

ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ: Θρησκεία και ιστορία

Εισαγωγή στην Ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας – Η θρησκευτική εξέλιξη των Εβραίων – Ο χριστιανισμός στη διάρκεια των πρώτων τεσσάρων αιώνων --  Μωαμεθανικός πολιτισμός και φιλοσοφία – Η Μεταρρύθμιση και η Αντιμεταρρύθμιση

«Δεν γνωρίζω αν ο κόσμος δημιουργήθηκε από μια θεότητα, αλλά αν πράγματι είναι έτσι, δεν μπορώ να θεωρήσω τον Άνθρωπο αποκορύφωμα της δημιουργίας και ειλικρινά ελπίζω ότι σε μια άλλη γωνιά του σύμπαντος υπάρχουν όντα πιο νοήμονα, πιο ελεήμονα και λιγότερο επηρμένα» 

(από το κεφάλαιο «Επιστήμη και Θρησκεία»)

Από το οπισθόφυλλο:

Τι είναι ο αγνωστικισμός; 
Ποια είναι η ουσία της θρησκείας; 
Έχει πράγματι συμβάλει η θρησκεία εποικοδομητικά στον πολιτισμό; 
Είναι αντίθετες θρησκεία και επιστήμη; 
Προάγει η θρησκεία την ηθική; 
Αληθεύει ότι αν δεν υπήρχαν οι θρησκείες δεν θα υπήρχε ηθική; 
Τι ρόλο έπαιξε η Εκκλησία στην ευρωπαϊκή ιστορία; 
Τι οδηγό ζωής και ηθικής μπορεί να έχει ο αγνωστικιστής και ο άθεος; 
Μπορεί να υπάρξει θρησκευτική συνείδηση εκτός Εκκλησίας; 

Σε αυτά και άλλα σχετικά ερωτήματα απαντά ο Μπέρτραντ Ράσελ, ο φιλόσοφος που αναζητούσε τη βεβαιότητα και έλπισε ότι θα την βρει στην επιστήμη και στα μαθηματικά, μολονότι, καθώς ο ίδιος είπε κάποτε, "Το πρόβλημα είναι ότι μόνο οι βλάκες και οι φανατικοί είναι πάντα βέβαιοι, ενώ οι συνετοί έχουν πάντα αμφιβολίες". 
Σε αυτή την επιλογή "Κειμένων για τη θρησκεία", περιλαμβάνονται τα σπουδαιότερα από τα σχετικά άρθρα του Ράσελ (μεταξύ αυτών το διάσημο "Γιατί δεν είμαι χριστιανός"). Η προσέγγιση είναι πολύπλευρη και καλύπτει τη σχέση της θρησκείας με την φιλοσοφία, την επιστήμη, την ηθική και την ιστορία. 

Τα κείμενα είναι ιδιαίτερα επίκαιρα σήμερα, με την έντονη παρουσία στην παγκόσμια σκηνή του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, μουσουλμανικού αλλά και χριστιανικού.

Russell, Bertrand, 1872-1970. Κείμενα για τη θρησκεία / Bertrand Russell · μετάφραση Άρης Μπερλής · επιμέλεια Louis Greenspan, Stefan Andersson. - 1η έκδ. - Αθήνα : Scripta, 2006. - 346σ. · 21x14εκ. - (Φιλοσοφία)

Πηγή: https://www.bookia.gr/index.php?action=Suggestions&book=116936

- Διαβάστε επίσης: Ο Bertrand Russell για τον αγνωστικισμό (και τον αθεϊσμό)