Κύπριοι στην άλωση της Τριπολιτσάς

Η απελευθέρωση της Τριπολιτσάς (σημερινή Τρίπολη) είναι ένα από τα σημαντικότερα στρατιωτικά επιτεύγματα των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης αφού σταθεροποίησε την επικράτηση τους στην Πελοπόννησο (μέχρι τότε οι επαναστάτες είχαν υπό τον έλεγχό τους μόνο κάποια φρούρια και καμία πόλη).
Η πολιορκία της Τριπολιτσάς ξεκίνησε από τις αρχές Ιουνίου 1821 και η άλωση της πραγματοποιήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1821.
Πριν ακόμη εκραγεί η Επανάσταση οι Τούρκοι που είχαν κάποιες πληροφορίες για σχεδιαζόμενη εξέγερση, κάλεσαν στην Τριπολιτσά 18 αρχιερείς και προεστούς, με κάποια πρόφαση διοικητικών ρυθμίσεων (η πρόσκληση θυμίζει τον δόλιο τρόπο με τον οποίο οι Τούρκοι κάλεσαν τους ιερείς και τους προεστούς της Κύπρου, μια πρόσκληση που κατέληξε στη σφαγή της  9^ης Ιουλίου 1821). 
Οι αρχιερείς και οι πρόκριτοι ήταν στην αρχή απλώς σε περιορισμό μέσα στην πόλη. Στις αρχές Απριλίου όμως οι Τούρκοι αφόπλισαν και φυλάκισαν τους 18 σωματοφύλακες των ομήρων που είχαν μπει μαζί τους στην πόλη. Στις 16 Απριλίου αποκεφάλισαν τον ανιψιό ενός προεστού και έναν από τους ανθρώπους τους ως συνεννοούμενους με τους πολιορκητές. Αμέσως μετά το πλήθος των Τούρκων όρμησε κατά των ομήρων αλλά αποκρούστηκε από την φρουρά. Στις 17 του μήνα οι όμηροι φυλακίστηκαν «εις καθησύχασιν του όχλου» αλλά την επομένη δολοφονήθηκαν οι 18 σωματοφύλακες με τη δικαιολογία ότι έπρεπε να ελευθερωθεί η αλυσίδα στην οποία ήταν δεμένοι ώστε στη συνέχεια να δεθούν σ' αυτήν οι ιερωμένοι.
Οι όμηροι έζησαν πέντε μήνες σε τραγικές συνθήκες. Όταν οι Τούρκοι τους αποφυλάκισαν για να τους χρησιμοποιήσουν στις διαπραγματεύσεις, είχε πεθάνει ήδη ένας μητροπολίτης και ένας διάκονος. Έξι ακόμη πέθαναν αμέσως μετά την αποφυλάκιση σε μια μόνο μέρα και δύο ύστερα από λίγο. Οι Τούρκοι δικαιολογήθηκαν ότι τους είχαν φυλακίσει για να τους προστατεύσουν από τον όχλο και τους υπαγόρευσαν επιστολές εξευμενισμού προς τους πολιορκητές. Όταν οι Τούρκοι κατάλαβαν ότι πλησιάζει η κατάληψη της πόλης, έδειξαν μεταμέλεια για τη μεταχείριση των ομήρων και άρχισαν να περνούν έξω από τη φυλακή, να τους χαιρετούν και να τους επισκέπτονται. Ζητούσαν από τους φυλακισμένους να μην δείξουν μνησικακία γιατί ό,τι συνέβη ήταν «πεπρωμένο» και ζητούσαν να πουν καλά λόγια γι' αυτούς.
Μεταξύ των ιερωμένων που κρατήθηκαν όμηροι και απεβίωσαν από τα βασανιστήρια στις φυλακές της Τριπολιτσάς ήταν και ο Κύπριος  επίσκοπος Δημητσάνης Φιλόθεος Χατζής (βλέπε περισσότερα για αυτόν, κάτω από το όνομά του στο υποκεφάλαιο «Κύπριοι αγωνιστές του 1821»)
Αρχηγός της επιχείρησης για την κατάληψη της Τρίπολης ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ενώ σε αυτήν έλαβαν μέρος και οι οπλαρχηγοί Παναγιώτης Γιατράκος, Αναγνωσταράς και Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης.

Στη σημαντική αυτή πολιορκία και στις μάχες που ακολούθησαν συμμετείχαν και αρκετοί Κύπριοι. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους  Θεόφιλο Θησέα, Γεώργιο Κυπραίο, Αγγελή Μιχαήλ (Κύπριο), Χρήστο Μιχαήλ, Αντώνιο Χατζηχρήστου, Θεοχάρη Αβραάμ, Χριστόδουλο Βασιλειάδη, Γεώργιο Καλαντζή, Ιωσήφ Κυπραίο, καπετάν Γιώργη Κύπριο, Ιωάννη Κύπριο, Αντώνιο Χατζηχρήστου, Αγγελή Κύπριο, Γιάννη Καραγιάννη κ.α.

Κατά την άλωση της πόλης σημειώθηκαν λεηλασίες (αλλά και βιαιοπραγίες) έναντι των πολοιορκιμένων ακόμα και των αμάχων. Οι μαρτυρίες λένε ότι κάποιοι οπλαρχηγοί προσπάθησαν να σταματήσουν τις βιαιοπραγίες χωρίς όμως αποτέλεσμα. Η βιαιότητα που επέδειξαν οι Έλληνες στη συγκεκριμένη περίπτωση αποδίδεται (ακόμα και από ξένους ιστορικούς) στην καταπίεση που υπέστησαν οι Έλληνες για 400 χρόνια καθώς και στις αντίστοιχες βιαιοπραγίες και σφαγές των Τούρκων εις βάρος του ελληνικού πληθυσμού.

- Διαβάστε ολόκληρο το αφιέρωμα «200 από την Ελληνική Επανάσταση 1821-2021» - Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και η Κύπρος