Τα ποιήματα του Σουηδού Νομπελίστα Tomas Tranströmer

Ο Σουηδός ποιητής Τούμας Τράνστρεμερ (Tomas Tranströmer, 1931-1915) κέρδισε το Νόμπελ λογοτεχνίας για το 2011. 

Η αιτιολογία της Σουηδικής Ακαδημίας που του παρέδωσε το βραβείο ήταν: 

«γιατί μέσα από τις συμπυκνωμένες, διαυγείς εικόνες του, μας δίνει μια φρέσκια πρόσβαση στην πραγματικότητα»

Τα ποιήματα του Τράνστρεμερ  κυκλοφόρησαν το 2004, μεταφρασμένα στα ελληνικά,  από τις εκδόσεις Printa.

Tranströmer, Tomas, 1931-2015. Τα ποιήματα / Tomas Tranströmer · μετάφραση Βασίλης Παπαγεωργίου · επιμέλεια σειράς Παυλίνα Παμπούδη. - Αθήνα : Printa, 2004. - 232σ. · 21x14εκ. - (Ποίηση για Πάντα)

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται ποιήματα του Τράνστρεμερ από τις ποιητικές συλλογές:

·         17 ποιήματα (αγγλικά: 17 Poems, σουηδικά: 17 dikter), 1954

·         Μυστικά καθ’ οδόν (αγγλικά: Secrets on the Way, σουηδικά: Hemligheter på vägen), 1958

·         Ο μισοτελειωμένος ουρανός (αγγλικά: The Half-Finished Heaven, σουηδικά: Den halvfärdiga himlen), 1962

·         Ήχοι και ίχνη (αγγλικά: Bells and Tracks, σουηδικά: Klanger och spår), 1966

·         Βλέποντας στο σκοτάδι (αγγλικά: Seeing in the Dark, σουηδικά: Mörkerseende), 1970

·         Μονοπάτια (αγγλικά: Paths, σουηδικά: Stigar), 1973

·         Πελάγη της Βαλτικής (αγγλικά: Baltics, σουηδικά:Östersjöar), 1974

·         Το φράγμα της αλήθειας (αγγλικά: The Truthbarrier, σουηδικά: (Sanningsbarriären), 1978

·         Η άγρια πλατεία (αγγλικά: The Wild Market Square, σουηδικά: Det vilda torget), 1983

·         Για ζωντανούς και νεκρούς (αγγλικά: For the Living and the Dead, σουηδικά: För levande och döda), 1989

·         Η πένθιμη γόνδολα (αγγλικά: The Sorrow Gondola, σουηδικά: Sorgegondolen), 1996

·         Φυλακή [εννιά χαϊκού από το αναμορφωτήριο του Χέλλμπυ, 1959] (αγγλικά: Prison, σουηδικά Fängelse), 2001

·         Το μεγάλο αίνιγμα (αγγλικά: The Great Enigma, σουηδικά: Den stora gåtan), 2004

Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν αποσπάσματα από δύο συνομιλίες του Τούμας Τράνστρεμερ με τον Σλοβάκο ποιητή, εκδότη και μεταφραστή Μίλαν Ρίχτερ (Milan Richter).

Σύρος

Στο λιμάνι της Σύρου παρατημένα εμπορικά πλοία σε αναμονή,

Οι πλώρες δίπλα δίπλα. Αραγμένα εδώ και χρόνια:

CAPE RION, Μονρόβια.

KRITOS,  Άνδρος.

SCOTIA, Παναμάς.

Σκοτεινοί πίνακες πάνω στο νερό, κρεμασμένοι απόμερα.

Σαν παιδικά παιχνίδια που γιγαντώθηκαν

και μας κατηγορούν

για ό,τι δεν γίναμε

XELATROS, Πειρεάς.

CASSIOPEJA, Μονρόβια.

Η θάλασσα σταμάτησε να τα διαβάζει.

Όταν όμως ήρθαμε για πρώτη φορά στη Σύρο, νύχτα ήταν,

είδαμε τις πλώρες δίπλα δίπλα στο φως της σελήνης και σκεφτήκαμε:

τι πανίσχυρος στόλος, υπέροχα ενωμένος!

(από την ποιητική συλλογή «Ο μισοτελειωμένος ουρανός», 1962)

Μικρή παύση στο κονσέρτο για εκκλησιαστικό όργανο [απόσπασμα]

…

Στο σπίτι η παντογνώστρια Εγκυκλοπαίδεια έπιανε ένα μέτρο στη βιβλιοθήκη. Έμαθα να τη διαβάζω.

Αλλά για κάθε άνθρωπο έχει γραφτεί η δική του εγκυκλοπαίδεια,

μεγαλώνει μέσα σε κάθε ψυχή,

γράφεται από τη γέννηση του αδιάκοπα, οι εκατοντάδες χιλιάδες σελίδες της είναι κολλητές η μια πάνω στην άλλη

κι ωστόσο αεράτες! Σαν τα φύλλα που τρέμουν στο δάσος. Το βιβλίο των αντιφάσεων.

Ό, τι λέει εκεί αλλάζει κάθε στιγμή, οι εικόνες ρετουσάρονται μόνες τους, οι λέξεις τρεμοφέγγουν.

Ένα κύμα διατρέχει όλο το κείμενο, το ακολουθεί το επόμενο κύμα και το μεθεπόμενο…

(από την ποιητική συλλογή «Η άγρια πλατεία», 1983)

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Ο Τούμας Τράνστρεμερ θεωρείται εδώ και πολλά χρόνια ο μεγαλύτερος ποιητής της Σουηδίας με θέση μοναδική στη σουηδική και τη διεθνή λογοτεχνία. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πάνω από πενήντα γλώσσες.

"Το μόνο που θέλω να πω αστράφτει απρόσιτο" γράφει ο Τούμας Τράνστρεμερ. Από την πρώτη του συλλογή προσπαθεί να εκφράσει την εμπειρία εκείνη που ως τη γέννηση του ποιήματος έχει παραμείνει παντελώς απρόσιτη. Και το ποίημα, κάνοντας προσιτή την εμπειρία, διατηρεί προσιτή και την απρόσιτη διάστασή της, την ίδια την έννοια του απρόσιτου.

Η επιθυμία του να δώσει λυρική μορφή σε υπερβατικές ή οριακές εικόνες, σε πράγματα που ξεπερνούν τις διανοητικές ικανότητες του ανθρώπου ή σε μια υπαρκτή εχεμύθεια, τον οδηγεί συχνά σε μια εκστατική προσέγγιση του κόσμου. Η γλώσσα των ποιημάτων του, όμως, δεν είναι ποτέ σκοτεινή ή ασαφής. Αντίθετα διατυπώνει τα οράματά του με σπάνια διαύγεια και ακρίβεια, που σκοπό έχουν την άμεση και πλήρη επικοινωνία και με το θέμα του και με τον αποδέκτη του ποιήματός του.