Βλασφημία και αθεϊσμός [στη λογοκρισία]

Αθεϊσμός ονομάζεται η άρνηση ύπαρξης του – οποιουδήποτε -  Θεού. Βλασφημία είναι ο ανόσιος και ασεβής λόγος, στην περίπτωση μας γραπτός, εναντίον του Θεού ή άλλων ιερών προσώπων και πραγμάτων.  

Ο αθεϊσμός και η βλασφημία εκφραζόμενες άμεσα ή έμμεσα μέσα από λογοτεχνικά ή επιστημονικά κείμενα προκαλούσαν πάντα, από αρχαιοτάτων χρόνων, την αντίδραση της εκάστοτε εκκλησίας και των πιστών. 

Ε. Χ. Γονατάς: ο λογοτέχνης του παράδοξου

Οφείλω να ομολογήσω ότι δεν γνώριζα τον Επαμεινώνδα Χ. Γονατά (1924-2006)! Μου τον «σύστησε» ένας φίλος μου καθηγητής νεοελληνικής λογοτεχνίας, λέγοντάς μου ότι τα διηγήματα μου του θυμίζουν αυτά του παραδοξογράφου, όπως έχει χαρακτηριστεί Ε. Χ. Γονατά.
Έψαξα λοιπόν στη Βιβλιοθήκη και βρήκα τα ακόλουθα (μικρά σε μέγεθος) βιβλία του συγγραφέα:

1.      Ο ταξιδιώτης, εκδ. Στιγμή, 1984 (πρωτοεκδόθηκε το 1945)

2.      Η κρύπτη, εκδ. Στιγμή 1991 (πρωτοεκδόθηκε το 1959)

3.      Το βάραθρο, εκδ. Στιγμή 1984 (πρωτοεκδόθηκε το 1963)

4.      Οι αγελάδες, εκδ. Στιγμή 1987 (πρωτοεκδόθηκε το 1963)

5.      Ο φιλόξενος καρδινάλιος, εκδ. Στιγμή 1987

Καταβρόχθισα και τα πέντε βιβλιαράκια πολύ σύντομα αφού περιείχαν μερικά πολύ μικρά διηγήματα (κάποια αποτελούνται μόνο από μερικές μόνο γραμμές, κάποια άλλα καταλαμβάνουν μερικές σελίδες, ενώ το μεγαλύτερό του διήγημα είναι «Ο φιλόξενος καρδινάλιος» - 61 σελίδες).

Αναζητώντας την ελευθερία του Πέτρου Παπαπολυβίου

Αναζητώντας την ελευθερία: ένας Κύπριος στρατιώτης του βρετανικού στρατού στη κατοχική Θεσσαλονίκη και Χαλκιδική 1941 – 1942.

Ο καθηγητής ιστορίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Πέτρος Παπαπολυβίου είναι γνωστός για την έρευνα και τα βιβλία του που αφορούν τους κύπριους εθελοντές σε όλους τους αγώνες του έθνους. 

Στο βιβλίο του «Αναζητώντας την ελευθερία» (εκδ. Επίκεντρο, 2009) περιγράφει την περιπέτεια του Γεώργιου Πέτρου ο οποίος βρέθηκε το 1941, εν μέσω του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με τον βρετανικό στρατό στην Ελλάδα. Ο κύπριος στρατιώτης αιχμαλωτίστηκε από τους Γερμανούς, κατάφερε όμως να δραπετεύσει και έζησε κυνηγημένος στις υπό κατοχή περιοχές της Θεσσαλονίκης και της Χαλκιδικής.

Το βιβλίο είναι βασισμένο σε ένα αυτοβιογραφικό κείμενο του Γεώργιου Πέτρου, επιμελημένο και παρουσιασμένο, με βάση τα ιστορικά γεγονότα της εποχής, με πολύ ζωντανό και ενδιαφέροντα τρόπο, από τον ακαδημαϊκό Πέτρο Παπαπολυβίου.

"Την Ελλάδα αγαπώ, αλλά κι' εσένα..." Στίχοι και σύντομο βιογραφικό του Ευαγόρα Παλληκαρίδη

Στίχοι του κύπριου ήρωα-ποιητή Ευαγόρα Παλληκαρίδη (28 Φεβ. 1938 - 14 Μαρ. 1957):

Ρώτησα τα μάτια που δακρύζουν

κάποια αλήθεια να μου πουν

κλαίνε πικρά να σ' αντικρύσουν

γιατί μπορεί να σ' αγαπούν.

Την Ελλάδα αγαπώ αλλά κι' εσένα

με έναν έρωτα μεγάλο αληθινό,

τα γαλάζια σου τα μάτια τα θλιμμένα

τον καθάριο της θυμίζουν ουρανό.

Και πάλι για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη (απάντηση στη Ρήνα Κατσελλή)

[Το πιο κάτω κείμενο αποτελεί απάντηση – σχόλιο στο άρθρο της γνωστής λογοτέχνιδας και πρώην πολιτικού Ρήνας Κατσελλή με τίτλο «Μέγαρο Πολιτισμού-Κρατική Βιβλιοθήκη». Έχει σταλεί και στην ίδια με προσωπική αλληλογραφία]

Αγαπητή κα. Κατσελή,

Διάβασα με προσοχή και ενδιαφέρον το άρθρο σας με τίτλο «Το περιβόητο Μέγαρο Πολιτισμού» και οφείλω να ομολογήσω ότι συμφωνώ με όσα γράφετε και αφορούν τους  λανθασμένους  χειρισμούς που άφησαν εκτός σχεδιασμών την Κυπριακή Βιβλιοθήκη.
Συντάσσομαι επίσης μαζί σας στη διεκδίκηση μιας Κρατικής Βιβλιοθήκης που αξίζει στην ιστορία και τον πολιτισμό μας.
Θα μου επιτρέψετε όμως να σχολιάσω την πιο κάτω αναφορά σας:

Ημερολόγιον του βίου μου : αρχόμενον από του 1886 του Σάββα Τσερκεζή

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία που έχω διαβάσει πριν χρόνια αλλά το θυμάμαι έντονα και το προτείνω ακόμα σε φίλους είναι το βιβλίο Ημερολόγιον του βίου μου : αρχόμενον από του 1886 του Σάββα Τσερκεζή.

Πρόκειται για το προσωπικό ημερολόγιο του Σάββα Τσερκεζή (1875- 1963), από τον Μαζωτό της Λάρνακας το οποίο, ευτυχώς διασώθηκε αφού έπεσε στα χέρια του ερευνητή - συγγραφέα Φοίβου Σταυρίδη ο οποίος το επιμελήθηκε κάνοντας το ένα πολύ όμορφο βιβλίο. Μέσα σε αυτό καταγράφονται σημαντικά ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία.
Ο Σάββας Τσερκέζης,  με τον μοναδικό του τρόπο αφηγείται την πλούσια σε εμπειρίες ζωή του (βασανιστική εργασία σε κέντρα της ελληνικής διασποράς ―Σμύρνη, Αλεξάνδρεια, Βηρυτό, Ιόππη―, συμμετοχή στους ελληνικούς πολέμους του 1897 και 1912-1913 όπου και τραυματίστηκε, και μετανάστευση στις Ηνωμένες Πολιτείες). Η αφήγησή του καλύπτει την περίοδο 1880-1924 και αποτελεί δραματική μαρτυρία σημαντικών στιγμών της νεότερης ελληνικής ιστορίας.

Μέσα από το βιβλίο και τις διηγήσεις του Σάββα Τσερκέζη ο σημερινός αναγνώστης μπαίνει στην ιδιοσυγκρασία του ήρωα και ζει μαζί του τις περιπέτειες της εποχής εκείνης. Πολύ σημαντική είναι και η ταύτιση, που διαφαίνεται μέσα από το βιβλίο, του κύπριου Τσερκέζη με την Ελλάδα και τους αγώνες της.  

"Ήτο η 7η Αυγούστου ότε είχα εντελώς αποφασίσει να αναχωρήσω μετά δύο εξαδέλφων μου εις Σμύρνην. Περιήλθον όλον το χωρίον και αποχαιρέτησα όλους σχεδόν τους εγχωρίους μου, κατήλθον πεζός εις Λάρνακα κομίζων συνάμα και τας αποσκευάς μου, αίτινες απετελούντο εξ ενός μικρού εφαπλώματος, μιας περισκελίδος και ενός υποκαμίσου, ήμην δε και ανυπόδητος. Τα χρήματά μου ήσαν μόνον σαράντα γρόσια, άτινα δεν ήρκουν διά τροφήν και λεμβουχικά όχι δι’ εισιτήριον, εκ του χωρίου όμως με συνεβούλευσαν να εισέλθω εντός του ατμοπλοίου άνευ εισιτηρίου και να κρυφθώ έως ου το πλοίον εκκινήση. Όταν έφθασα εις Λάρνακα ηγόρασα έν ζεύγος μεταχειρισμένα υποδήματα αντί οκτώ γροσίων, τουλάχιστον, λέγω, όταν φθάσω εις Σμύρνην να μη είμαι όλως διόλου ξυπόλητος. Καθ’ ην στιγμήν επρόκειτο να εισέλθωμεν εντός της λέμβου έφθασεν εκ του χωρίου είς φίλος μου ονόματι Χρήστος, αλλά καθ’ όλα όμοιος με εμέ και εις τας αποσκευάς και εις τα χρήματα.
«Θα έλθω και εγώ μαζί σας», μοι λέγει.
«Ηγόρασες εισιτήριον;» του λέγω.
«Πώς θα αγοράσω», μοι λέγει, «άνευ χρημάτων;»
«Εμπρός λοιπόν, είσαι παρέα μου,» και εισήλθομεν και οι τέσσαρες εντός της λέμβου.
Οι σύντροφοί μου εφαίνοντο μελαγχολικοί αλλ’ εγώ, τουναντίον, εδείκνυον μεγάλην φαιδρότητα προτρέπων και αυτούς να είναι απαθείς.
«Βρε παιδιά,» τους λέγω, «δεν αποχαιρετάτε την πατρίδα σας! Τίς οίδε αν θα την ξαναϊδούμεν!»
«Κακόμοιρε Σάββα,» μοι λέγει ο εξάδελφός μου Κωνσταντίνος, «τίς οίδε εάν δεν σε γυρίσουν πίσω, που δεν έχεις πιλιέτον!"

Ημερολόγιον του βίου μου : αρχόμενον από του 1886 / Σάββας Τσερκεζής ; επιμέλεια, σημειώσεις Φοίβος Σταυρίδης, Λευκωσία: Πολιτιστικό Ίδρυμα Λαϊκής Τράπεζας, 1988

Το αφιέρωμα αυτό είναι εις μνήμη του προσφάτως αποθανόντα Φοίβου Σταυρίδη (1938-2012).

Έφυγε ο Φοίβος Σταυρίδης

Δυστυχώς, έφυγε από τη ζωή ο λογοτέχνης και ερευνητής Φοίβος Σταυρίδης (4/10/1938-6/3/2012).
Ο Φοίβος Σταυρίδης γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1938. Σπούδασε φαρμακευτική και άσκησε το επάγγελμα του φαρμακοποιού μέχρι το 1995.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα στον χώρο των γραμμάτων.

Λογοτέχνης της γενιάς του '60, εξέδωσε τρεις ποιητικές συλλογές, μία από τις οποίες τιμήθηκε με κρατικό βραβείο λογοτεχνίας. Ασχολήθηκε με τη μελέτη της ελληνικής κυπριακής λογοτεχνίας, εκδίδοντας σχετική βιβλιογραφία (με τους Λευτέρη Παπαλεοντίου και Σάββα Παύλου), καθώς και βιβλιογραφία της κυπριακής λαϊκής ποίησης.

Εργατικότατος, είχε ιδιαίτερη αγάπη για τη γενέτειρά του Λάρνακα, για την ιστορία της οποίας εξέδωσε μελέτες. Στα μέσα της δεκαετίας του '90 συνεργάστηκε με τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου βοηθώντας την να αναπτύξει την κυπρολογική της συλλογή.

Η μεγάλη Χίμαιρα του Μ. Καραγάτση

Η μεγάλη Χίμαιρα / Μ. Καραγάτσης. Αθήνα: Εστία, 2002.

Το βιβλίο αυτό θεωρείται από πολλούς (και όχι αδίκως) σαν το κορυφαίο του Μ. Καραγάτση (ψευδώνυμο του Δημήτριου Ροδόπουλου,1908-1960).

Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα με πολύ καλή πλοκή, εκπληκτικές περιγραφές, που μεταφέρει τον αναγνώστη με επιτυχία, στην Σύρο της εποχής που διαδραματίζεται η ιστορία.

Η «Χίμαιρα» γράφτηκε από τον Μ. Καραγάτση το 1936 και αναθεωρήθηκε από τον συγγραφέα το 1953 οπόταν και μετονομάστηκε σε «Μεγάλη Χίμαιρα».

Το υπερφυσικό στη Μεγάλη Χίμαιρα

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα υπερφυσικά – φανταστικά στοιχεία που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας αφού σε μια σκηνή παρουσιάζει τις τρείς μοίρες της ελληνικής μυθολογίας (Κλώθω, Άτροπο και Λάχεση) να συζητούν μεταξύ τους καθορίζοντας την μοίρα ενός κοριτσιού, ενώ λίγο αργότερα παρουσιάζει τρεις νεκρούς να συνομιλούν μέσα από τους τάφους τους!