Η ζωή του Γαλιλαίου: θεατρικό έργο του Bertolt Brecht

Ο  Γερμανός δραματουργός Μπέρτολτ Μπρεχτ (Berthold Brecht) γεννήθηκε το 1898 και θεωρείται ο πατέρας του "επικού θεάτρου" (Episches Theater).

Ανάμεσα στα πολλά θεατρικά έργα που έγραψε, ξεχωρίζει το Leben des Galilei (Η ζωή του Γαλιλαίου) που γράφτηκε το 1937 στη Δανία, όπου ο Μπρεχτ αυτοεξορίστηκε λόγω της άνοδος του ναζισμού στην πατρίδα του.

Το έργο «Η ζωή του Γαλιλαίου» χαρακτηρίζεται από την οικουμενικότητα και τον κοινωνικό του προβληματισμό. Μέσα από το έργο γνωρίζουμε τη ζωή και το έργο του Ιταλού φυσικομαθηματικού Γαλιλαίου Γαλιλέι (Galileo Galilei, 1564 – 1642) ο οποίος προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση ανάμεσα στους κύκλους της Παπικής Εκκλησίας με τις θεωρίες του για την κίνηση της Γης και για τη θέση της στο διάσημα. 

Η θεωρία αυτή, η οποία αποδεικνυόταν μαθηματικά από τον Γαλιλαίο, ταρακούνησε την Καθολική Εκκλησία η οποία πίστεψε πως η αποδοχή της συγκρουόταν με τις επικρατούσες θεωρίες και την πίστη για τον Θεό.

Ο Γαλιλαίος αναγκάστηκε τελικά μπροστά στην Ιερά Εξέταση να αποκηρύξει τις θεωρίες του προκριμένου να παραμείνει ζωντανός. Αυτή του η στάση είχε σαν αποτέλεσμα την προσωρινή απαξίωσή του από τον επιστημονικό κόσμο και τους ίδιους τους μαθητές του. Στο τέλος του έργου επέχετε όμως η λύτρωση ο Γαλιλαίος καταφέρνει, παρά την επιτήρηση στην οποία βρίσκετε από την εκκλησίας να, συγγράψει το βιβλίο Discorsi* και να το διαδώσει στον επιστημονικό κόσμο εκτός Ιταλίας.

*Discorsi e Dimonstrazioni Matematiche intorno à due nuove scienze. Γράφτηκε το 1638, και περιλαμβάνει προβλήματα αντοχής στερεών υλικών, μελέτη νόμων Δυναμικής και Κινηματικής και τη διάσημη αρχή της αδράνειας.

Σύμφωνα με τον Γαλιλαίο του Μπρεχτ «Βασικός λόγος για τη φτώχεια που δέρνει τις επιστήμες είναι συνήθως μια ξυπασμένη πίστη, ότι κατέχουμε όλο τον πλούτο της. Σκοπός των επιστημών δεν είναι το ν’ ανοίξουν μια πόρτα στην ατελείωτη σοφία, αλλά το να βάλουν σύνορα στην ατελείωτη πλάνη».

Ο Γαλιλαίος επίσης δίδασκε στους μαθητές του ότι «Πηγή της δυστυχίας είναι οι κακοί υπολογισμοί» και «Όταν υπάρχουν εμπόδια, μπορεί η συντομότερη γραμμή ανάμεσα σε δύο σημεία να είναι η καμπύλη».

«Η ζωή του Γαλιλαίου» ξαναγράφτηκε από τον Μπρεχτ το 1946 στις ΗΠΑ σε συνεργασία με τον Αμερικανό ηθοποιό Τσάρλς Λώτον. Μια τρίτη γραφή του έργου συναντούμε το 1955 στο Βερολίνο. Στην τελευταία γραφή ο Μπρεχτ φαίνεται επηρεασμένος από την έκρηξη της ατομικής βόμβας που προηγήθηκε λίγα χρόνια νωρίτερα και μέσα από το έργο του φαίνεται να προσπαθεί να προειδοποιήσει τους επιστήμονες για τα δεινά που μπορεί να προκαλέσουν οι εφευρέσεις τους.

Στη Ελλάδα το έργο ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο το 1973 σε σκηνοθεσία του Σπύρου Α. Ευαγγελάτου και πρωταγωνιστή τον Στέλιο Βόκοβιτς.

Βασισμένο στην παράσταση αυτή (μαζί με φωτογραφίες) κυκλοφόρησε το 2000 και σαν βιβλίο από τις εκδόσεις Ερμής σε μετάφραση του Σπύρου Ευαγγελάτου:

Brecht, Bertolt, 1898-1956. Η ζωή του Γαλιλαίου / Bertolt Brecht · μετάφραση Σπύρος Α. Ευαγγελάτος. - Αθήνα : Ερμής, 2000. - 158σ. · 21x14εκ. - (Θέατρο · 13)

Οι ελληνικές εκδόσεις του έργου

Την ίδια χρονιά (2000) κυκλοφόρησε στα ελληνικά ακόμα μια έκδοση του έργου από τις εκδόσεις Πλανήτης-70 σε μετάφραση Κ. Παλαιολόγου.

Το 2015 κυκλοφόρησε στα ελληνικά ακόμα μια έκδοση του έργου από την Κάπα Εκδοτική σε μετάφραση Οδυσσέα Νικάκη. Την έκδοση αυτή προλογίσει ο ηθοποιός Κώστας Καζάκος:

Brecht, Bertolt, 1898-1956. Η ζωή του Γαλιλαίου / Μπέρτολτ Μπρεχτ · μετάφραση Οδυσσέας Νικάκης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Κάπα Εκδοτική, 2015. - 144σ. · 21x17εκ.

Από το οπισθόφυλλο της έκδοσης του 2015:

Το έργο "Η ζωή του Γαλιλαίου" του Μπέρτολτ Μπρεχτ είναι ένα σημαντικό βοήθημα για κάθε ανήσυχο πνεύμα, και κυρίως για τους νέους ανθρώπους που πρέπει να αντιμετωπίζουν την Τέχνη και την Επιστήμη με τον ίδιο σεβασμό...

Η ίδια η ζωή του πολύπαθου επιστήμονα, το πάθος του για την έρευνα και για την αποκάλυψη της αλήθειας, η πεποίθησή του ότι η επιστήμη πρέπει να κατακτά τη γνώση -αυστηρά και μόνο για το καλό της ανθρωπότητας-, οι ανθρώπινες αδυναμίες του και η τρομερή αυτοκριτική του, μπορεί να είναι ένας αξιόπιστος οδηγός, μια πυξίδα, στον φουρτουνιασμένο ωκεανό που ταξιδεύει ο σύγχρονος άνθρωπος. (Κώστας Καζάκος, από τον Πρόλογο).