Τα απομεινάρια μιας μέρας του Καζούο Ισιγκούρο

Ψυχογίος, 2017

Ο βρετανός συγγραφέας Καζούο Ισιγκούρο (Νόμπελ λογοτεχνίας 2007) εξέδωσε το μυθιστόρημα «Τα απομεινάρια μιας μέρας» (The remains of the day), το 1989 στη Μεγάλη Βρετανία.

Το βιβλίο μεταφράστηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά το 1993 από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση του Γιούρι Κοβαλένκο, ενώ επανεκδόθηκε το 2017 από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση της Αργυρώς Μαντόγλου.

Πρόκειται για μια μελαγχολική ερωτική ιστορία – ύμνο στο επάγγελμα του Άγγλου Μπάτλερ, το οποίο ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ως όχημα για να διεισδύσει στην πραγματεία του ανεκπλήρωτου έρωτα που δεν ευοδώθηκε ποτέ λόγω μιας αρρωστημένης ηθικής και ενός λανθάνοντος ιδεαλισμού.

Η ιστορία μας μεταφέρει στην Αγγλία, το καλοκαίρι του 1956 όπου ο ηλικιωμένος πλέον, μπατλερ Στίβεν, ταξιδεύει στην επαρχία φέρνοντας στο μυαλό του αναμνήσεις προηγούμενων δεκαετιών. Συγκεκριμένα θυμάται και ανασκοπεί τη ζωή που έζησε πλάι στον αριστοκράτη λόρδο Ντάρλινγκτον.

Ο Στίβενς που είχε θέσει ως ύψιστο στόχο της ζωής του την όσο το δυνατότερο καλύτερη εξυπηρέτηση του αφεντικού, του εξομολογήθηκε κάποτε στην δεσποινίδα Κέντον:

«Προσωπικά, δεσποινίς Κέντον, δεν θα θεωρήσω ότι έχουν εκπληρωθεί οι φιλοδοξίες μου αν δεν κάνω ό,τι μπορώ για να δω τον λόρδο να επιτυγχάνει τους αξιόλογους στόχους του. Τη μέρα που ο λόρδος θα φέρει σε πέρας το έργο του, το μέρα που εκείνος θα μπορέσει να επαναπαυθεί στις δάφνες του, βέβαιος πως έπραξε όσο μπορούσε καλύτερα το καθήκον του, μόνο εκείνη τη μέρα δεσποινίς Κέντον, θα μπορέσω να αισθανθώ κι εγώ ικανοποιημένος, όπως το θέσατε, από τον εαυτό μου».

Ακόμα και όταν το αφεντικό του, επηρεαζόμενο από τη ναζιστική θεωρεία φαίνεται να υιοθετεί φασιστικές απόψεις, ο Στίβεν παραμένει δίπλα του συνεχίζοντας να τον υπηρετεί όσο καλύτερα μπορεί, χωρίς να τον κρίνει, όπως ακριβώς επιβάλλει το επάγγελμά του.

Η επιλογή του επαγγέλματος του μπάτλερ είναι συμβολική. Ο Ισιγκούρο επιλέγει το συγκεκριμένο επάγγελμα θέλοντας να παρομοιάσει τη ζωή που κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο με αυτή του μπάτλερ. Ελάχιστοι είναι αυτοί που έχουν την εξουσία (πρόεδροι, πρωθυπουργοί, διευθυντές). Οι υπόλοιποι εργάζονται σαν τον μπάτλερ της ιστορίας κάνοντας απλές δουλειές και υπηρετώντας τα  αφεντικά τους. Αυτή τη δουλειά προσπαθούν να την κάνουν όσο καλύτερα γίνεται κερδίζοντας από αυτήν τιμή και αξιοπρέπεια. Οι περισσότεροι από εμάς υπηρετούμε κάποιο άτομο, οργανισμό, εταιρεία, χώρα κτλ, ελπίζοντας ότι αυτό που κάνουμε όσο καλύτερα μπορούμε, θα αποβεί ωφέλιμο για την κοινωνία. Δεν ξέρουμε τελικά, παρά μόνο όταν στο τέλος δούμε την μεγάλη εικόνα, αν η βοήθεια που προσφέραμε ήταν για καλό σκοπό ή όχι. Όπως τον μπάτλερ της ιστορίας που τα έδωσε όλα υπηρετώντας τον κύριό του ο οποίος τελικά φαίνεται να εξυπηρετούσε τα ναζιστικά συμφέροντα.

Η περίπτωση του πρωταγωνιστή της ιστορίας γίνεται ακόμα πιο τραγική αφού στην προσπάθειά του να είναι σωστός επαγγελματίας, αφοσιώθηκε στη δουλειά και το αφεντικό του διαγράφοντας την προσωπική του ζωή και τα δικά του θέλω.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου (Καστανιώτης)

Καστανιώτης (1993)

 Eίναι το καλοκαίρι του 1956. O Στίβενς, ένας ηλικιωμένος μπάτλερ, το έχει πάρει επιτέλους απόφαση να κάνει διακοπές - ένα εξαήμερο ταξίδι με το αυτοκίνητο στη δυτική πλευρά της Aγγλίας. H περιήγησή του ωστόσο αναστατώνεται από τις αναμνήσεις μιας ολόκληρης ζωής που την ανάλωσε προσφέροντας τις υπηρεσίες του στο μακαρίτη λόρδο Nτάρλινγκτον, αλλά κυρίως από την ολοένα και πιο οδυνηρή αναπόληση της σχέσης του με την οικονόμο του σπιτιού, τη δεσποινίδα Kέντον. Για πρώτη φορά στη ζωή του, ο Στίβενς αναγκάζεται να διερωτηθεί αν, τελικά, όλα αυτά που έκανε άξιζαν τον κόπο...

"T' απομεινάρια μιας μέρας" είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας των τελευταίων χρόνων, το μυθιστόρημα που έκανε διάσημο σε όλο τον κόσμο τον Kαζούο Iσιγκούρο. (Bραβείο Mπούκερ 1989).

 Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου (Ψυχογιός)

Εντέλει, τι έχουμε να κερδίσουμε αναλογιζόμενοι συνεχώς το παρελθόν, κατηγορώντας τον εαυτό μας για το γεγονός πως η ζωή μας δεν εξελίχθηκε όπως θα θέλαμε; 

Ο Καζούο Ισιγκούρο ζωγραφίζει με την πένα του το συγκινητικό πορτρέτο του Στίβενς, του τέλειου μπάτλερ, και του κόσμου του, που ξεθωριάζει στον απόηχο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Στίβενς, ύστερα από δεκαετίες υπηρεσίας στο Ντάρλινγκτον Χολ, μόνος του μια μέρα στην αγγλική ύπαιθρο, ξεκινά ένα ταξίδι στο παρελθόν σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τον εαυτό του ότι έχει υπηρετήσει την ανθρωπότητα προσφέροντας τις υπηρεσίες του στον "μεγάλου ηθικού αναστήματος τζέντλεμαν" Λόρδο Ντάρλινγκτον. Όμως, στη μνήμη του παραμονεύουν αμφιβολίες για την αληθινή φύση της "μεγαλοσύνης" του Λόρδου Ντάρλινγκτον, και ακόμα μεγαλύτερες αμφιβολίες για τη φύση της δικής του ζωής. 

Ένα σύγχρονο κλασικό μυθιστόρημα, μια όμορφη αναπόληση της ζωής ανάμεσα σε δύο πολέμους σε μια αγγλική έπαυλη, μια καθηλωτική επίκληση σε χαμένα όνειρα και χαμένους έρωτες.

*Το 1993 το μυθιστόρημα έγινε ταινία με σκηνοθέτη τον James Ivory και πρωταγωνιστές τους Anthony Hopkins, Emma Thompson, John Haycraft.