Το κοινωνικό δίλημμα [The Social Dilemma]: ντοκιμαντέρ της Netflix για την επιρροή των κοινωνικών δικτύων στις ζωές μας

The Social Dilemma [Το κοινωνικό δίλημμα] είναι ένα ντοκιμαντέρ της Netflix το οποίο είναι εμπλουτισμένο με δραματικά στοιχεία και ασχολείται με την επίδραση που έχει το ίντερνετ και τα κοινωνικά δίκτια στη ζωή μας.

Στο ντοκιμαντέρ παρουσιάζεται η ραγδαία διάδοση των κοινωνικών δικτύων, η χειραγώγηση που γίνεται από αυτά και η ζημιά που προκαλείτε από τη επιρροή τους στην καθημερινότητα του ανθρώπου.

Εστιάζει στην εξάρτηση που προσπαθούν οι διάφορες εταιρίες να προκαλέσουν στους χρήστες με τελικό στόκο το οικονομικό κέρδος. Εξετάζει επίσης και τον τρόπο με τον οποίο το κοινό μπορεί να χειραγωγηθεί και να τύχει εκμετάλλευσης για πολιτικούς ή άλλους σκοπούς.

Οι εταιρείες αυτές έχουν αναπτύξει αλγόριθμους και μηχανισμούς πρόβλεψης και κατανόησης των ενδιαφερόντων, των ανησυχιών και των πεποιθήσεων των χρηστών τους με αποτέλεσμα να μπορούν πολύ εύκολα να τους χειραγωγήσουν και να τους «πουλήσουν» αυτό που οι ίδιες επιθυμούν σερβίροντάς τους ακόμα και τις πιο απίθανες θεωρίες συνομωσίας, ως πραγματικότητα.  Αυτό τελικά επηρεάζει την ελεύθερη βούληση των ατόμων αυτών αλλά και την ψυχική τους υγεία.

Ως παράδειγμα ανεπιβεβαίωτων ψευδών ειδήσεων οι οποίες όμως μπορούν να προκαλέσουν πραγματική βία αναφέρεται το παράδειγμα #pizzagate που ώθησε έναν νεαρό Αμερικανό να εισβάλει οπλισμένος σε μια γνωστή πιτσαρία πιστεύοντας ότι στο υπόγειό της (σημ: η πιτσαρία τελικά δεν είχε καν υπόγειο) κακοποιούνταν σεξουαλικώς παιδιά. Η θεωρία της επίπεδης Γης (flat-earthers) η οποία επίσης διασπάρθηκε στο διαδίκτυο και βρήκε υποστηρικτές, είναι ακόμα μια απόδειξη ότι κάποιοι άνθρωποί μπορούν να πιστέψουν σε οτιδήποτε αν αυτό τους παρουσιαστεί με τον κατάλληλο τρόπο.

Το ντοκιμαντέρ κυκλοφόρησε το 2020 σε σκηνοθεσία Jeff Orlowski και σενάριο των Jeff Orlowski, Davis Coombe, and Vickie Curtis. Σε αυτό παρουσιάζονται επιστήμονες της πληροφορικής που έχουν εργαστεί και έχουν βοηθήσει να στηθούν και να διαδοθούν διάσημες διαδικτυακές πλατφόρμες όπως το Facebook, το Twitter, το Instagram, η Google, το YouTube κ.α.

Αν θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τις κυριότερες συμβουλές των ειδικών, αυτές θα ήταν:

·         Κλείστε τις ειδοποιήσεις από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσής σας (σας αποσπούν την προσοχή προσπαθώντας να σας κρατούν συνεχώς σε επαφή μαζί τους).

·         Σβήστε από τα τηλέφωνα και τους υπολογιστές σας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις εφαρμογές που δεν χρειάζεστε πραγματικά.

·         Χρησιμοποιείτε μηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο που δεν κρατούν ιστορικό έρευνας (search history). Με αυτό τον τρόπο αποφεύγετε να δώσετε πληροφορίες για τις συνήθειες, τα ενδιαφέροντα και τα πιστεύω σας, απομακρύνοντας την πιθανότητα χειραγώγησής σας.

·         Αποφεύγεται να δέχεστε τις εισηγήσεις (recommendations) που σας κάνουν οι διάφορες εφαρμογές.

·         Πριν πιστέψετε ή διαδώσετε κάτι, ελέγξτε αν είναι αλήθεια!

·         Ενημερωθείτε από διάφορες πηγές, αν είναι δυνατών και διαφορετικών ιδεολογικών αντιλήψεων πριν βγάλετε κάποιο συμπέρασμα.

·         Ακολουθήστε και άτομα με τα οποία διαφωνείτε (με τον τρόπο αυτό και θα ακούτε και την άλλη άποψη και δεν θα δώσετε τη δυνατότητα στη κάθε εφαρμογή να σας ταυτίσει με μια συγκεκριμένη άποψη ή ιδεολογία και να σας παρουσιάζει μόνο όσα εσείς πιστεύετε).

·         Μην βάζετε τηλεφωνικές συσκευές, υπολογιστές, tablets, στα υπνοδωμάτιά σας και κλείστε τες τουλάχιστον μισή ώρα πριν πάτε για ύπνο.

·         Αποφεύγετε να δίνετε τέτοιου είδους συσκευές σε παιδιά κάτω των 16 ετών. Ακόμα και οι ειδικοί που εργάζονται σε τέτοιου είδους πλατφόρμες, λένε ότι τα δικά τους παιδιά δεν τα αφήνουν να τις χρησιμοποιούν!

·         Ελέγξτε και περιορίστε τον χρόνο που περνάτε με αυτού του είδους τις συσκευές, και βάλτε όρια σε παιδιά και τους έφηβους.  

Ένας από τους μεγαλύτερους κίνδυνους σύμφωνα και με το ντοκιμαντέρ είναι η πλατφόρμα που χρησιμοποιείς για να ενημερώνεσαι και να κοινωνικοποιείσαι, να σου προτείνει συνεχώς ειδήσεις και φίλους που συμφωνούν μαζί σου (π.χ. σε αυτούς που καταλαβαίνει ότι είναι επιρρεπείς στις θεωρίες συνομωσίας, να τους προτείνει συνεχώς καινούργιες και όλοι όσοι αλληλοεπιδρούν μαζί τους να συμφωνούν και να μην τις αμφισβητούν). Έτσι σου δημιουργείται η ψευδαίσθηση πως αυτή είναι η πραγματικότητα και όλοι πιστεύουν και συμπεριφέρονται όπως εσένα, κάτι όμως που δεν ισχύει.  

Το τρέιλερ της ταινίας