Η θρησκευτικότητα του Νίκου Καζαντζάκη: με αφορμή μια σπάνια συνέντευξη του συγγραφέα για το βιβλίο του “O Φτωχούλης του Θεού” (+βίντεο)

Ο Νίκος Καζαντζάκης έχει προκαλέσει ποικίλες συζητήσεις σχετικά με τις αντιλήψεις του για τον Θεό και την θρησκεία. Κάποια από τα βιβλία του (π.χ. Ασκητική, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Καπετάν Μιχάλης, Τελευταίος πειρασμός) χαρακτηρίστηκαν ως προκλητικά και αντιχριστιανικά ενώ ο ίδιος κατηγορήθηκε ως άθεος.

Από την άλλη ο Καζαντζάκης Ο απαντώντας στις κατηγορίες της Εκκλησίας, έγραψε σε επιστολή του: «Μου δώσατε μια κατάρα, Άγιοι Πατέρες, σας δίνω μια ευχή: Σας εύχομαι να 'ναι η συνείδησή σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να 'στε τόσο ηθικοί και θρήσκοι όσο είμαι εγώ».

Το σπάνιο βίντεο που ακολουθεί ίσως φωτίσει κάπως την εικόνα που έχουμε για τις θρησκευτικές αντιλήψεις του συγγραφέα. Πρόκειται για ένα απόσπασμα από συνέντευξη που έδωσε ο Νίκος Καζαντζάκης στη γαλλική τηλεόραση και συγκεκριμένα στους δημοσιογράφους  Pierre Dumayet και Max-Pol Fouchet στις 22 Μαΐου 1957 (έξι μήνες πριν τον θάνατό του).

Στο συγκεκριμένο απόσπασμα μιλά για το βιβλίο του «Ο Φτωχούλης του Θεού (Δίφρος, Αθήνα, 1956) και αποκαλύπτει ότι έγραψε το συγκεκριμένο έργο σαν εξόφληση χρέους προς τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης ο οποίος, όπως ο ίδιος δηλώνει, του έσωσε δύο φορές τη ζωή!

Την πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα ενώ ο συγγραφέας λιμοκτονούσε και όλοι γύρω του πέθαιναν από την πείνα, μετά από προτροπή ενός Φραγκισκανού μοναχού, μετέφρασε την βιογραφία του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης που έγραψε ο Ζόρκενσεν και ο μοναχός του έστειλε ένα κιβώτιο με τρόφιμα.

Την δεύτερη φορά ενώ ήταν βαριά άρρωστος με πυρετό σκέφτηκε τον Άγιο Φραγκίσκο και υπαγόρευσε στη γυναίκα του να γράψει ένα κείμενο σχετικά με τον Άγιο. Στο φανταστικό αυτό κείμενο περιγράφεται ο Άγιος Φραγκίσκος να συναντά χειμωνιάτικα μια αμυγδαλιά και να της λέει: «Αδερφή αμυγδαλιά, μίλησέ μου για τον Θεό», και τότε η αμυγδαλιά άνθισε.  

Αυτή είναι η τελευταία συνέντευξη που έδωσε ο συγγραφέας πριν πεθάνει.

Δείτε τη γαλλική συνέντευξη από το μεταφρασμένο βίντεο του Μιχάλη Φαρσάρη και pare-dose.net:

Ο φτωχούλης του Θεού / Νίκου Καζαντζάκη · επιμέλεια Πάτροκλος Σταύρου. - Αθήνα : Εκδόσεις Καζαντζάκη, 2008

Λίγα λόγια για το βιβλίο «Ο φτωχούλης του Θεού»:

Το υπερβατικό πορτραίτο του φλογερού και φυσιολάτρη Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης από τον Νίκο Καζαντζάκη, για πρώτη φορά σε σχολιασμένη έκδοση (Μάρτιος 2008). Στην ανατύπωση του μυθιστορήματος προστίθεται επίμετρο, όπου ο εκδότης-επιμελητής δρ. Πάτροκλος Σταύρου σκιαγραφεί τη σχέση τού Καζαντζάκη με τον Άγιο Φραγκίσκο, και με τον μεγάλο ανθρωπιστή Άλμπερτ Σβάιτσερ, τον οποίον θεωρεί ως τον "Άγιο Φραγκίσκο του καιρού μας". Περιλαμβάνεται, ακόμη, άρθρο του Καζαντζάκη για τον Σβάιτσερ, στον οποίον αφιερώνει το βιβλίο. 

"Αυτός ο βίος τού Αγίου Φραγκίσκου τής Ασσίζης, αφηγούμενος από τον αδελφό Λέοντα, τον ταπεινό του σύντροφο της πρώτης και της τελευταίας του ώρας, χρειάστηκε όλο το βαθιά ανθρώπινο ταλέντο και τη χριστιανική ζέση τού Νίκου Καζαντζάκη για να τον επικαλεσθεί με αυτή την απλότητα και με αυτή τη μυστηριακή αίσθηση, κάποτε τρομακτική, άλλοτε ακτινοβόλα. Ορίστε, μπροστά μας, η ιταλική ύπαιθρος, οι δρόμοι που καίγονται από τον ήλιο, τα δάση κάτω από τη βροχή, οι μεσαιωνικές πολιτείες που αντηχούν ολόκληρες από τη βουή τού πλήθους και τις κωδωνοκρουσίες των εκκλησιών. Ορίστε ο δρόμος τής Ρώμης, η θάλασσα, οι Άγιοι Τόποι, κι έπειτα η επιστροφή τού Φραγκίσκου στη γη που τον γέννησε, σ' αυτή τη γη που τόσο αγαπά και στην οποία τόσο λίγο ανήκει αφότου ο Θεός τον θέλησε ολόκληρο για λογαριασμό Του.
Η τέλεια φτώχια, η περιπέτεια στην οποίαν ανεπιφύλακτα αφήνεται ο Φραγκίσκος, έχει κάτι το ιλιγγιώδες - ιλιγγιώδες όπως η αγάπη που ο Φραγκίσκος ανακαλύπτει προοδευτικά, μέχρι να την ενσαρκώσει ο ίδιος: η ανεξάντλητη και απρόβλεπτη αγάπη τού Θεού.
Ο αναγνώστης θα ξαναβρεί στο φλογερό αυτό βιβλίο, του οποίου ο τόνος είναι εκείνος των πιο ευγενών και πιο οικείων συναξαριών, όχι μόνο τον λυρισμό ενός ποιητή παθιασμένα κυριευμένου από την ομορφιά τού κόσμου, αλλ' επίσης όλα τα βαθιά θέματα της σκέψης τού Καζαντζάκη, του πιστού και εξεγερμένου, του ανήσυχου και γαλήνιου, του μοναχικού κι ωστόσο σε ενότητα με όλους τούς συνανθρώπους του."
(από τη γαλλική έκδοση Nikos Kazantzaki, "Le Pauvred' Assise, Plon, Paris 1970)

"Η σεραφική γλυκύτητα του Αγίου Φραγκίσκου μπαίνει σε μιαν ακατάπαυστη μάχη κόντρα στον πατέρα, κόντρα στην πολιτεία, κόντρα στη λοιδορία, την κακότητα και την αδιαφορία, κόντρα στις διαβολικές παγίδες, που γλιστρούν μέχρι και μέσα στον περίβολο του μοναστηριού, όπου οι αδελφοί προσεύχονται στα καλυβάκια τους τα φτιαγμένα από κλαδιά."
(Μαρσέλ Μπριόν της Γαλλικής Ακαδημίας - La Revuede Paris) 

"Δεν πρόκειται εδώ για ένα μυθιστόρημα, αλλά για ένα γνήσιο πάθος, που το ζει σε όλη του την ένταση ο συγγραφέας του... Ο συγγραφέας δικαιολογείται: χαρακτηρίζει το βιβλίο του ως "μυθιστόρημα", αλλά το αποκαλεί Ο δικός μου "Άγιος Φραγκίσκος της Ασσίζης". Πράγματι, ο Φραγκίσκος είναι αυτός, ο Καζαντζάκης, ο οποίος έζησε την "Ασκητική" ως τα άκρα και επέζησε."
(Αζίζ Ιζέτ, από το βιβλίο του "Nikos Kazantzaki")

Διαβάστε επίσης: Οι περιπέτειες και η λογοκρισία των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη