Ο ξένος του Αλμπέρ Καμύ

Ο ξένος [L’ Etranger] είναι ένα μικρό μυθιστόρημα του νομπελίστα συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ (Albert Camus) που εκδόθηκε το 1942. Μεταφράστηκε σε πάνω από σαράντα γλώσσες, έγινε μπεστ σέλερ σε όλο τον κόσμο και θεωρείται ένα από τα πιο δημοφιλή βιβλία που έχουν κυκλοφορήσει ποτέ.

Ο ήρωας του βιβλίου, ο Μερσώ (Mersault*), έχει χαρακτηριστεί και ως «ο ελάχιστος ήρωας». Πρόκειται για έναν ήρωα και αντιήρωα ταυτόχρονα, ο οποίος έχει μια απόμακρη προσωπικότητα ξένη προς τους κοινούς συναισθηματικούς κώδικές.

Η ιστορία ξεκινά με την κηδεία της μητέρας του την οποία ο ήρωας αντιμετωπίζει ψυχρά. Οι σχέσεις που έχει με τους γύρω του είναι ρηχές, αρνείται να προσαρμοστεί στην κοινωνική ζωή  του περιβάλλοντος του ενώ όταν κατηγορείται για φόνο αρνείται να δικαιολογηθεί ώστε να ευκολύνει τη θέση του. Ο πρωταγωνιστής είναι ξένος απέναντι στην κοινωνία επειδή αρνείται να συμμετέχει στο παιχνίδι που παίζουν όλοι οι άλλοι γύρω του.

Αναλύοντας το ψυχογράφημα του ήρωα, κάποιοι μελετητές (π.χ. ο ψυχίατρος Christopher Badcock και η φιλόλογος – συγγραφέας Άννα Αφεντουλίδου) υποστηρίζουν ότι η διαφορετικότητα του ήρωα οφείλεται σε ένα είδος αυτισμού που δεν του επιτρέπει να προσαρμοστεί στο περιβάλλον στο οποίο ζει.  

Όπως κι αν αναγνώσει κάποιος το μυθιστόρημα, ο «ξένος» αποτελεί μια σπουδή στον ανθρώπινο ψυχισμό και στη σχέση ατόμου – κοινωνίας.

Το βιβλίο τελειώνει με μια ευχή από τον Μερσώ «Για να είναι όλα πιο τέλεια, για να νιώσω λιγότερο μόνος έμεινε ακόμα μια ευχή: να έρθουν πολλοί θεατές τη μέρα της εκτέλεσης και να με υποδεχτούν με κραυγές μίσους».

Από την ελληνική έκδοση του Καστανιώτη (2005):

Έχοντας χάσει την αίσθηση των ανθρώπινων νόμων, ο ξένος αποδέχεται τις συνέπειες του αυτοαποκλεισμού του ζώντας στις παρυφές της κοινωνίας. Αντίθετα, για τη λογοτεχνία αποτελεί το επίκεντρο, με τη διαφορετικότητα να κατοχυρώνει τις αντιφάσεις του, απόλυτος εγωιστής και συγχρόνως ήρωας της αυταπάρνησης, απάνθρωπος μαζί και ευαίσθητος. Η πολλαπλότητα των μεταμορφώσεων του ξένου μέσα από το έργο μεγάλων δημιουργών αποτελεί το αντικείμενο αυτού του βιβλίου.

Στον κινηματογράφο:

«Ο ξένος» μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο το 1967 από τον Luchino Visconti. Στην ταινία, που είναι ιταλική και έχει τον τίτλο «Lo Straniero» τον πρωταγωνιστικό ρόλο είχε ο Marcello Mastroianni.

Εδώ μπορείτε να δείτε ολόκληρη την ταινία στα ιταλικά, με αγγλικούς υπότιτλους: http://www.veoh.com/watch/v36245669aA5B67W2

*Το όνομα του πρωταγωνιστή Mersault στα γαλλικά βγαίνει μέσα από τη σύνθεση των λέξεων θάλασσα και ήλιος, δύο στοιχεία της φύσης τα οποία ο συγγραφέας εντάσσει στο μυθιστόρημά του.