Ο Φίλιππος
Τσιμπόγλου μέσα από το συγγραφικό έργο και τις δημοσιεύσεις του
Ανδρέας Κ. Ανδρέου
(Καπανδρέου)
Λειτουργός Α,
Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κύπρου
Σπούδασε στο
Οικονομικό Τμήμα της Ανωτάτης Σχολής Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών
(ΑΣΟΕΕ) και από το 1983 έως το 1999 εργάστηκε στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης ως
ειδικός επιστημονικής και τεχνολογικής πληροφόρησης και στη συνέχεια ως
προϊστάμενος τμημάτων και υπεύθυνος αναπτυξιακών εθνικών και ευρωπαϊκών έργων. Ήταν
επίσης Προϊστάμενος του Τμήματος Ανάπτυξης
Βιβλιοθηκών.Από το 1999
έως το 2014 υπηρέτησε ως Διευθυντής της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου,
με κύρια καθήκοντα την οργάνωση και ανάπτυξη την υπηρεσιών πληροφόρησης και την
επίτευξη στρατηγικών συνεργασιών με ομόλογα ιδρύματα εντός και εκτός της χώρας.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του, η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου είχε
μια εντυπωσιακή ανάπτυξη καθιστώντας την μια από τις μεγαλύτερες και πιο
σύγχρονες βιβλιοθήκες του ελληνισμού.
Ενώ εργαζόταν στην Κύπρο, το 2005, ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές στη Βιβλιοθηκονομία-Επιστήμη Πληροφόρησης, στο Τμήμα Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Η συνεργασία των βιβλιοθηκών ήταν στο επίκεντρο της διδακτορικής του διατριβής που είχε τίτλο «Συνεργασίες επιστημονικών βιβλιοθηκών σε ψηφιακό περιβάλλον: μια συστημική προσέγγιση της ελληνικής πραγματικότητας».
Από το 2014 μέχρι και τον αιφνίδιο θάνατο του το 2023, διετέλεσε Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, αναλαμβάνοντας το δύσκολο έργο της μετεγκατάστασής της από το Βαλλιάνειο Μέγαρο στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Οι δημοσιεύσεις του Φίλιππου Τσιμπόγλου, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, ήταν πολλές. Ειδικά αυτές που αφορούν άρθρα και παρουσιάσεις του σε συνέδρια.
Για την καλύτερη οργάνωση της πολύ σύντομης αυτής παρουσίασης, χώρισα το συγγραφικό έργο του Φίλιππου Τσιμπόγλου σε δύο μέρη: 1. αυτό που παρουσιάζεται σε βιβλία και 2. Πολύ περιληπτικά στο υπόλοιπο που αποτελείται από εισηγήσεις σε συνέδρια, άρθρα, ομιλίες, μελέτες κ.α.
Βιβλία
Η πρώτη παρουσία του Φίλιππου Τσιμπόγλου ως συγγραφέα σε βιβλίο εντοπίζεται το 2005 σε έναν συλλογικό τόμο των εκδόσεων Τυπωθήτω, που εκδόθηκε στην Αθήνα και κυκλοφόρησε προς τιμή του Γιώργου Κακούρη, ενός πρωτοπόρου καθηγητή Βιβλιοθηκονομίας (ο οποίος γεννήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου και ήταν Κυπριακής καταγωγής). Το βιβλίο είχε τον τίτλο «Από τη βιβλιοθηκονομία στην επιστήμη της πληροφόρησης: μελέτες προς τιμήν του Γ. Μ. Κακούρη». Την επιμέλεια του βιβλίου είχαν οι Χρήστος Παπατσικουράκης και Ανέστης Σίτας. Σε αυτό τον τόμο, ο Φίλιππος Τσιμπόγου δημοσίευσε τη δική του μελέτη με τίτλο «Οι βιβλιοθήκες στο ψηφιακό περιβάλλον: από το[ν] βιβλιοθηκονόμο στον επιστήμονα της πληροφόρησης». Ήταν βλέπετε μια μεταβατική περίοδος για τις ελληνικές βιβλιοθήκες και τους βιβλιοθηκονόμους που περνούσαν στην εποχή της ψηφιακής πληροφόρησης και ο Φίλιππος Τσιμπόγλου που ήταν υπέρμαχος αλλά και πρωταγωνιστής αυτής της μετάβασης, θέλησε να καταγράψει αυτή την εξέλιξη.
Το 2006 ο Φίλιππος Τσιμπόγλου κυκλοφορεί ένα ανάτυπο από την επιστημονική επετηρίδα του Τμήματος Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και συγκεκριμένα το «Τεκμήριον» αριθμός 6 που περιλαμβάνει εργασία, η οποία είναι ουσιαστικά μια περίληψη της διδακτορικής του διατριβής που έκανε στο ίδιο πανεπιστήμιο. Το μόλις 68 σελίδων ανάτυπο φέρει τον τίτλο «Μοντέλο συνεργασίας ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών: μια συστημική προσέγγιση».
Το 2008, όμως, εκδίδεται από τις εκδόσεις Παπασωτηρίου στην Αθήνα, ένα ογκώδες βιβλίο 514 σελίδων με τίτλο «Συνεργασίες βιβλιοθηκών: μια συστημική προσέγγιση», στο οποίο ο Τσιμπόγλου παρουσιάζει στο κοινό ολόκληρη τη διδακτορική του διατριβή. Πρόκειται για ένα βιβλίο με το οποίο ο συγγραφέας δίνει το στίγμα του, δείχνοντας προς μια κατεύθυνση προς την οποία και ο ίδιος πάντα εργαζόταν και που δεν είναι άλλη από τη συνεργασία των βιβλιοθηκών, τη λειτουργία συνεργατικών-κοινοπρακτικών σχημάτων και την έμφαση στη χρήση της πληροφορίας, στη ψηφιακή της μορφή.
Το 2014, τελευταία χρονιά του Φίλιππου Τσιμπόγλου στην Κύπρο, προλογίζει το βιβλίο – κατάλογο «Παλαίτυπα της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου», την επιστημονική επιμέλεια του οποίου είχαν οι Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister και η Σταυρούλα Λοφίτη. Το βιβλίο που ήταν μια πολυτελέστατη, έγχρωμη έκδοση, εκδόθηκε στη Λευκωσία από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και ήταν μια πρώτη προσπάθεια ανάδειξης των 1500 περίπου παλαιτύπων που είχε τότε στην κατοχή της η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Εισηγήσεις σε συνέδρια, άρθρα, ομιλίες, μελέτες κ.α
Μόνο στο ιδρυματικό αποθετήριο του Πανεπιστημίου Κύπρου ΛΗΚΥΘΟΣ, μια ονομασία (που έχει τη δική της σημασία να θυμίσουμε ότι ήταν δικής του έμπνευσης), εντοπίζονται γύρω στις 90 εγγραφές που τον αναφέρουν ως συγγραφέα.
Ανάμεσα σε αυτές συναντούμε παρουσιάσεις και ομιλίες σε συνέδρια, διημερίδες, ημερίδες και σεμινάρια, μελέτες, άρθρα, συνεντεύξεις κ.α.
Λόγω έλλειψης χρόνου αναφέρω ενδεικτικά κάποιες από αυτές:
Ξεκινώντας από τις μελέτες και θέλοντας να δείξω πόσο η κυπριακή κοινωνία εκτιμούσε τον Φίλιππο Τσιμπόγλου και τις γνώσεις του, θα αναφερθώ στη μελέτη που ανατέθηκε σε αυτόν και στους συνεργάτες του για την Οργάνωση, συντήρηση και ψηφιοποίηση ραδιοτηλεοπτικών Αρχείων ΡΙΚ, το 2004, αφού η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου, επί των ημερών του, είχε στήσει ένα πρωτοποριακό εργαστήρι ψηφιοποίησης και πλέον μοίραζε την εμπειρογνωμοσύνη που είχε αποκτήσει, παρουσιάζοντας τις καλές πρακτικές που χρησιμοποιούσε και στα βιβλιοθηκονομικά συνέδρια της Ελλάδος και του εξωτερικού.
Θα αναφερθώ, φυσικά, και στη μελέτη για το Στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της Κυπριακής Βιβλιοθήκης το 2010, που ζητήθηκε από τον τότε υπουργό Παιδείας και δείχνει την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση που έδειχνε η επίσημη πολιτεία στον Φίλιππο Τσιμπόγλου και τις γνώσεις του.
Τις εισηγήσεις και προτάσεις του για τη δημιουργία συλλογικού καταλόγου κυπριακών βιβλιοθηκών και ενιαίου αποθετηρίου ψηφιακών αρχείων για όλη την Κύπρο (είχε προτείνει μάλιστα και το όνομα Cyprina στα πρότυπα του αντίστοιχου ευρωπαϊκού αποθετηρίου Europeana).
Τις μελέτες και παρουσιάσεις του για δίκτυο διαδανεισμού, για απόκτηση ηλεκτρονικών πηγών μέσα από συλλογικές συμφωνίες με τους εκδότες, για ευρωπαϊκά προγράμματα (να θυμίσω ότι επί των ημερών του, το 2001, η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου συμμετείχε στο πρώτο της ευρωπαϊκό πρόγραμμα που είχε να κάνει με τη δημιουργία ηλεκτρονικού πληροφοριακού υλικού για τυφλούς και μερικώς βλέποντες…)
Θα μπορούσα να μιλώ για ώρα απαριθμώντας μόνο τις θεματικές με τις οποίες ασχολήθηκε. Θα μπορούσα επίσης, αν είχα χρόνο να αναφερθώ και στις δημοσιεύσεις που έκανε, πριν το 1999, όταν ήταν ακόμα στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, καθώς και σε αυτές που έκανε μετά το 2014 ως Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.
Θα σταματήσω όμως μέχρι εδώ, αφού αναφέρω ότι τις περισσότερες από τις πιο πάνω δημοσιεύσεις τις έκανε μαζί με τους συνεργάτες του, τους οποίους πάντα έβαζε μπροστά και προωθούσε ως ισότιμους.
Άλλες τόσες είναι και οι ανακοινώσεις που έκαναν διάφοροι συνάδελφοι μετά από παρότρυνση και βοήθεια του Φίλιππου, χωρίς ο ίδιος να βάζει καν το όνομά του σε αυτές!
Αυτός ήταν λοιπόν ο Φίλιππος Τσιμπόγλου! Ένας εμπνευσμένος ηγέτης, που προσπαθούσε συνεχώς να μαθαίνει και να μοιράζετε ανιδιοτελώς τις γνώσεις με τους γύρω του.
Ένας σκαπανέας στον χώρο των βιβλιοθηκών οι οποίες, πιστέψτε με, δεν θα ήταν αυτές που είναι σήμερα, σε Κύπρο και Ελλάδα αν δεν φωτίζονταν από τη λάμψη αυτού του όμορφου αστεριού που ονομαζόταν Φίλιππος Τσιμπόγλου.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!
[Αναγνώστηκε στην τιμητική εκδήλωση και τελετή ονοματοδοσίας αίθουσας εις μνήμηv του Φίλιππου Τσιμπόγλου, Πανεπιστήμιο Κύπρου, 19 Φεβ. 2024]
Ενώ εργαζόταν στην Κύπρο, το 2005, ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές στη Βιβλιοθηκονομία-Επιστήμη Πληροφόρησης, στο Τμήμα Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Η συνεργασία των βιβλιοθηκών ήταν στο επίκεντρο της διδακτορικής του διατριβής που είχε τίτλο «Συνεργασίες επιστημονικών βιβλιοθηκών σε ψηφιακό περιβάλλον: μια συστημική προσέγγιση της ελληνικής πραγματικότητας».
Από το 2014 μέχρι και τον αιφνίδιο θάνατο του το 2023, διετέλεσε Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, αναλαμβάνοντας το δύσκολο έργο της μετεγκατάστασής της από το Βαλλιάνειο Μέγαρο στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Οι δημοσιεύσεις του Φίλιππου Τσιμπόγλου, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, ήταν πολλές. Ειδικά αυτές που αφορούν άρθρα και παρουσιάσεις του σε συνέδρια.
Για την καλύτερη οργάνωση της πολύ σύντομης αυτής παρουσίασης, χώρισα το συγγραφικό έργο του Φίλιππου Τσιμπόγλου σε δύο μέρη: 1. αυτό που παρουσιάζεται σε βιβλία και 2. Πολύ περιληπτικά στο υπόλοιπο που αποτελείται από εισηγήσεις σε συνέδρια, άρθρα, ομιλίες, μελέτες κ.α.
Βιβλία
Η πρώτη παρουσία του Φίλιππου Τσιμπόγλου ως συγγραφέα σε βιβλίο εντοπίζεται το 2005 σε έναν συλλογικό τόμο των εκδόσεων Τυπωθήτω, που εκδόθηκε στην Αθήνα και κυκλοφόρησε προς τιμή του Γιώργου Κακούρη, ενός πρωτοπόρου καθηγητή Βιβλιοθηκονομίας (ο οποίος γεννήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου και ήταν Κυπριακής καταγωγής). Το βιβλίο είχε τον τίτλο «Από τη βιβλιοθηκονομία στην επιστήμη της πληροφόρησης: μελέτες προς τιμήν του Γ. Μ. Κακούρη». Την επιμέλεια του βιβλίου είχαν οι Χρήστος Παπατσικουράκης και Ανέστης Σίτας. Σε αυτό τον τόμο, ο Φίλιππος Τσιμπόγου δημοσίευσε τη δική του μελέτη με τίτλο «Οι βιβλιοθήκες στο ψηφιακό περιβάλλον: από το[ν] βιβλιοθηκονόμο στον επιστήμονα της πληροφόρησης». Ήταν βλέπετε μια μεταβατική περίοδος για τις ελληνικές βιβλιοθήκες και τους βιβλιοθηκονόμους που περνούσαν στην εποχή της ψηφιακής πληροφόρησης και ο Φίλιππος Τσιμπόγλου που ήταν υπέρμαχος αλλά και πρωταγωνιστής αυτής της μετάβασης, θέλησε να καταγράψει αυτή την εξέλιξη.
Το 2006 ο Φίλιππος Τσιμπόγλου κυκλοφορεί ένα ανάτυπο από την επιστημονική επετηρίδα του Τμήματος Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και συγκεκριμένα το «Τεκμήριον» αριθμός 6 που περιλαμβάνει εργασία, η οποία είναι ουσιαστικά μια περίληψη της διδακτορικής του διατριβής που έκανε στο ίδιο πανεπιστήμιο. Το μόλις 68 σελίδων ανάτυπο φέρει τον τίτλο «Μοντέλο συνεργασίας ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών: μια συστημική προσέγγιση».
Το 2008, όμως, εκδίδεται από τις εκδόσεις Παπασωτηρίου στην Αθήνα, ένα ογκώδες βιβλίο 514 σελίδων με τίτλο «Συνεργασίες βιβλιοθηκών: μια συστημική προσέγγιση», στο οποίο ο Τσιμπόγλου παρουσιάζει στο κοινό ολόκληρη τη διδακτορική του διατριβή. Πρόκειται για ένα βιβλίο με το οποίο ο συγγραφέας δίνει το στίγμα του, δείχνοντας προς μια κατεύθυνση προς την οποία και ο ίδιος πάντα εργαζόταν και που δεν είναι άλλη από τη συνεργασία των βιβλιοθηκών, τη λειτουργία συνεργατικών-κοινοπρακτικών σχημάτων και την έμφαση στη χρήση της πληροφορίας, στη ψηφιακή της μορφή.
Το 2014, τελευταία χρονιά του Φίλιππου Τσιμπόγλου στην Κύπρο, προλογίζει το βιβλίο – κατάλογο «Παλαίτυπα της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου», την επιστημονική επιμέλεια του οποίου είχαν οι Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister και η Σταυρούλα Λοφίτη. Το βιβλίο που ήταν μια πολυτελέστατη, έγχρωμη έκδοση, εκδόθηκε στη Λευκωσία από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και ήταν μια πρώτη προσπάθεια ανάδειξης των 1500 περίπου παλαιτύπων που είχε τότε στην κατοχή της η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Εισηγήσεις σε συνέδρια, άρθρα, ομιλίες, μελέτες κ.α
Μόνο στο ιδρυματικό αποθετήριο του Πανεπιστημίου Κύπρου ΛΗΚΥΘΟΣ, μια ονομασία (που έχει τη δική της σημασία να θυμίσουμε ότι ήταν δικής του έμπνευσης), εντοπίζονται γύρω στις 90 εγγραφές που τον αναφέρουν ως συγγραφέα.
Ανάμεσα σε αυτές συναντούμε παρουσιάσεις και ομιλίες σε συνέδρια, διημερίδες, ημερίδες και σεμινάρια, μελέτες, άρθρα, συνεντεύξεις κ.α.
Λόγω έλλειψης χρόνου αναφέρω ενδεικτικά κάποιες από αυτές:
Ξεκινώντας από τις μελέτες και θέλοντας να δείξω πόσο η κυπριακή κοινωνία εκτιμούσε τον Φίλιππο Τσιμπόγλου και τις γνώσεις του, θα αναφερθώ στη μελέτη που ανατέθηκε σε αυτόν και στους συνεργάτες του για την Οργάνωση, συντήρηση και ψηφιοποίηση ραδιοτηλεοπτικών Αρχείων ΡΙΚ, το 2004, αφού η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου, επί των ημερών του, είχε στήσει ένα πρωτοποριακό εργαστήρι ψηφιοποίησης και πλέον μοίραζε την εμπειρογνωμοσύνη που είχε αποκτήσει, παρουσιάζοντας τις καλές πρακτικές που χρησιμοποιούσε και στα βιβλιοθηκονομικά συνέδρια της Ελλάδος και του εξωτερικού.
Θα αναφερθώ, φυσικά, και στη μελέτη για το Στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της Κυπριακής Βιβλιοθήκης το 2010, που ζητήθηκε από τον τότε υπουργό Παιδείας και δείχνει την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση που έδειχνε η επίσημη πολιτεία στον Φίλιππο Τσιμπόγλου και τις γνώσεις του.
Τις εισηγήσεις και προτάσεις του για τη δημιουργία συλλογικού καταλόγου κυπριακών βιβλιοθηκών και ενιαίου αποθετηρίου ψηφιακών αρχείων για όλη την Κύπρο (είχε προτείνει μάλιστα και το όνομα Cyprina στα πρότυπα του αντίστοιχου ευρωπαϊκού αποθετηρίου Europeana).
Τις μελέτες και παρουσιάσεις του για δίκτυο διαδανεισμού, για απόκτηση ηλεκτρονικών πηγών μέσα από συλλογικές συμφωνίες με τους εκδότες, για ευρωπαϊκά προγράμματα (να θυμίσω ότι επί των ημερών του, το 2001, η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου συμμετείχε στο πρώτο της ευρωπαϊκό πρόγραμμα που είχε να κάνει με τη δημιουργία ηλεκτρονικού πληροφοριακού υλικού για τυφλούς και μερικώς βλέποντες…)
Θα μπορούσα να μιλώ για ώρα απαριθμώντας μόνο τις θεματικές με τις οποίες ασχολήθηκε. Θα μπορούσα επίσης, αν είχα χρόνο να αναφερθώ και στις δημοσιεύσεις που έκανε, πριν το 1999, όταν ήταν ακόμα στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, καθώς και σε αυτές που έκανε μετά το 2014 ως Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.
Θα σταματήσω όμως μέχρι εδώ, αφού αναφέρω ότι τις περισσότερες από τις πιο πάνω δημοσιεύσεις τις έκανε μαζί με τους συνεργάτες του, τους οποίους πάντα έβαζε μπροστά και προωθούσε ως ισότιμους.
Άλλες τόσες είναι και οι ανακοινώσεις που έκαναν διάφοροι συνάδελφοι μετά από παρότρυνση και βοήθεια του Φίλιππου, χωρίς ο ίδιος να βάζει καν το όνομά του σε αυτές!
Αυτός ήταν λοιπόν ο Φίλιππος Τσιμπόγλου! Ένας εμπνευσμένος ηγέτης, που προσπαθούσε συνεχώς να μαθαίνει και να μοιράζετε ανιδιοτελώς τις γνώσεις με τους γύρω του.
Ένας σκαπανέας στον χώρο των βιβλιοθηκών οι οποίες, πιστέψτε με, δεν θα ήταν αυτές που είναι σήμερα, σε Κύπρο και Ελλάδα αν δεν φωτίζονταν από τη λάμψη αυτού του όμορφου αστεριού που ονομαζόταν Φίλιππος Τσιμπόγλου.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!
[Αναγνώστηκε στην τιμητική εκδήλωση και τελετή ονοματοδοσίας αίθουσας εις μνήμηv του Φίλιππου Τσιμπόγλου, Πανεπιστήμιο Κύπρου, 19 Φεβ. 2024]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου