Το χειρόγραφο: μία νουβέλα του Κυριάκου Δημητρίου

Το χειρόγραφο / Κυριάκος Δημητρίου. Αθήνα: Πορεία, 2016.

Ο συγγραφέας του βιβλίου Κυριάκος Δημητρίου διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων η αρχαιοελληνική πολιτική σκέψη, η πλατωνική παράδοση, η  πρόσληψη της ελληνικής αρχαιότητας στη νεότερη ευρωπαϊκή σκέψη και ο βρετανικός ωφελιμισμός.

Ο Δημητρίου, εμφανώς επηρεασμένος από τα επιστημονικά (και μη) αναγνώσματά του, μας παρουσιάζει μέσω της συγκεκριμένης νουβέλας, συγκεκαλυμένα, τη σύντομη βιογραφία του Άγγλου φιλόσοφου Floyer Sydenham (1710-1787).

Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας (ο Δρ. φιλολογίας Γκέιλ Έλιοτ) ζει στο σύγχρονο Λονδίνο και ενώ ετοιμάζει το επιστημονικό του σύγγραμμα που αφορά τον Άγγλο φιλόσοφο Φλόουερ Σίντενχαμ, βλέπει κάθε βράδυ στον ύπνο του το ίδιο αγωνιώδες όνειρο – εφιάλτη: Κάποιος άγνωστος άντρας κρατώντας παραμάσχαλα έναν δερμάτινο χαρτοφύλακα με ένα χειρόγραφο φτάνει στις ερμητικά κλειστές πύλες του πανεπιστημιακού κολεγίου και αντιμετωπίζεται ως άγνωστος από τον φύλακα.

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου διαβάζουμε για τη ζωή του Γκέιλ Έλιοτ, και την εμμονή που παθαίνει με τον Φλόουερ Σίντεχαμ. Εκτός από το όνειρο ο πρωταγωνιστής βιώνει και τρεις αλλόκοτες συναντήσεις με τρεις διαφορετικούς άντρες (η πρώτη στο δάσος με κάποιον άγνωστο που μαζεύει μανιτάρια,  η δεύτερη με έναν οδηγό ταξί που μίσθωσε για να τον μεταφέρει στο σπίτι του και μια τρίτη με έναν πάστορα στο νοσοκομείο όπου νοσηλεύτηκε λόγω υπερκόπωσης). Και οι τρεις άγνωστοι άντρες που κινούνται μεταξύ της πραγματικότητας της φαντασίας του Γκέιλ, προσπαθούν να του στείλουν κάποια μηνύματα σχετικά με την μελέτη που πραγματοποιεί.

Στο δεύτερο μέρος της ιστορίας τον επισκέπτεται ο ίδιος ο Σίντενχαμ ο οποίος τον επικρίνει για το έργο του και τον καλεί να επανορθώσει.

Η εμμονή του Γκέιλ με το έργο του και τη μελέτη του Σίντενχαμ οδηγεί, μέσω του ονείρου, της φαντασίας αλλά και οπτασιών που βλέπει ο πρωταγωνιστής, στην πλήρη ταύτιση των δύο αντρών, τόσο ψυχικά αλλά και σωματικά. Ο Γκέιλ αντιλαμβάνεται τελικά ότι η φιγούρα του άγνωστου άντρα τον οποίο βλέπει στα όνειρά του είναι ο ίδιος του ο εαυτός αλλά και ο Φλόουερ Σϊντεχαμ ταυτόχρονα.

Το σύγχρονο Λονδίνο στο οποίο κατοικεί ο Γκέιλ μπερδεύεται με αυτό του 18ου αιώνα όπου έζησε ο Άγγλος φιλόσοφος. Από την ιστορία η οποία βασίζεται στην πραγματική ζωή του Σίντενχαμ, εκτός από το φιλοσοφικό υπόβαθρο, υπάρχει έντονο και το ερωτικό στοιχείο το οποίο διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή και των δύο αντρών. Το τέλος των δύο αντρών είναι κοινό και τραγικό…

Η νουβέλα κινείται στα όρια του σουρεαλιστικού. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι πλούσια και ελκυστική ενώ η ψυχογραφίες των χαρακτήρων είναι το μεγαλύτερο ατού του βιβλίου.

Από το οπισθόφυλλο:

Ο νεαρός, φιλόδοξος ερευνητής Γκέιλ Έλιοτ αφοσιώνεται στη μελέτη ενός λησμονημένου φιλοσόφου του δέκατου όγδοου αιώνα, ωστόσο σταδιακά αποσπάται από τον "εαυτό" του και ασυνείδητα αφομοιώνεται από το κεντρικό πρόσωπο της αφήγησης.

Ο φιλόσοφος (Φλόυερ Σίντενχαμ), σε μια τελευταία, μοιραία συνάντηση με τον Έλιοτ, αποκηρύσσει το έργο του, και σε έναν χρόνο ασύμβατο, μεταξύ ονειρικής απόδρασης και μιας σχεδόν μυστικής σύλληψης της πραγματικότητας, σε ένα συγκλονιστικό ταξίδι στο παρελθόν, αναλαμβάνει ο ίδιος να ολοκληρώσει το βιβλίο παραμερίζοντας τον συγγραφέα.

Ποιος είναι εν τέλει ο ήρωας του βιβλίου; Ο συγγραφέας ή ο πρωταγωνιστής του; Ποιος είναι, αληθινά, ο πρωταγωνιστής στο Χειρόγραφο; Προβολή της φαντασίας του συγγραφέα, ένα πληγωμένο φάντασμα ή η προσωποποίηση μιας ενοχής συνείδησης; Μια παράξενη ιστορία, με φόντο το Λονδίνο δύο εποχών.