Ο ρόλος του Βιβλιοθηκονόμου στη διαδικασία μάθησης

Ο ρόλος του Βιβλιοθηκονόμου στη διαδικασία μάθησης

[Ο ρόλος και η προσφορά του Βιβλιοθηκονόμου στη λειτουργία  της βιβλιοθήκης]

(Ομιλία για τη γιορτή των γραμμάτων, Δημοτική Βιβλιοθήκη Στροβόλου, 6 Φεβ. 2017)

Αξιότιμε κ. Δήμαρχε, κυρίες και κύριοι, φίλοι και φίλες καλησπέρα,

Θέλω αρχικά να ευχαριστήσω τον Δήμο Στροβόλου και τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Στροβόλου για την τιμή που μου έκαναν να με καλέσουν στη σημερινή εκδήλωση για να μιλήσω με την ευκαιρία της γιορτής των γραμμάτων.

Συγκεκριμένα, η συνάδελφος Βιβλιοθηκονόμος Δέσπω Μασούρεκκου μου ζήτησε να αναπτύξω το θέμα «Ο ρόλος και η προσφορά του Βιβλιοθηκονόμου στη λειτουργία  της βιβλιοθήκης». Συγχωρείστε με αλλά έλαβα την πρωτοβουλία να αλλάξω λίγο το θέμα της παρουσίασης μου και να μιλήσω για τον ρόλο του Βιβλιοθηκονόμου, όχι στη λειτουργία της βιβλιοθήκης γενικά, αλλά  στη διαδικασία μάθησης.

Ο ρόλος του Βιβλιοθηκονόμου στη διαδικασία μάθησης, λοιπόν.

Το θέμα, ίσως ακουστεί παράξενο σε κάποιους. Είναι αλήθεια πως όταν μιλούμε για γράμματα και μάθηση στο μυαλό των περισσοτέρων έρχονται οι μαθητές, οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, και όταν πρόκειται για εκδήλωση σαν τη σημερινή στο μυαλό κάποιων έρχονται και οι τρεις ιεράρχες τα ονόματα των οποίων είναι συνδεδεμένα με τη γιορτή των γραμμάτων.

Ελάχιστοι είναι αυτοί που θα φέρουν στο μυαλό τους τους βιβλιοθηκονόμους.

Κι όμως! Τα γράμματα, η γνώση αλλά και ο πολιτισμός είναι, από αρχαιοτάτων χρόνων, εγκιβωτισμένα μέσα σε σελίδες βιβλίων. Οι βιβλιοθηκονόμοι είχαν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν από την εποχή που ανακαλύφτηκε οι γραφή και οι άνθρωποι άρχισαν να αποτυπώνουν τις σκέψεις τους σε περγαμηνές, πάπυρους και αργότερα σε χαρτί.

Είναι μέσω αυτών που διασώθηκε η γνώση και τα γράμματα, για να διαδοθούν και να φτάσουν μέχρι τις μέρες μας ώστε να μπορούν οι δάσκαλοι να τα διδάξουν – και πάλι χρησιμοποιώντας βιβλία – στα παιδιά. Τα βιβλία λοιπόν αυτά, τα οποία έγιναν οχήματα μάθησης και τα χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα, διασώθηκαν μέσα σε βιβλιοθήκες όπου κάποιοι βιβλιοθηκονόμοι τα φύλαξαν, τα οργάνωσαν και τα παρείχαν στο κοινό.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο που ο Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833), η μεγαλύτερη ίσως πνευματική φυσιογνωμία της νεότερης Ελλάδας, έγραφε από το Παρίσι στους Έλληνες που προσπαθούσαν να φτιάξουν το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος: «Θέλετε να ευδοκιμήσει το Σχολείον σας; Πρέπει να αρχίσετε προς το να καταστήσετε Βιβλιοθήκην καλήν και πλούσιαν. Ανάγκη δεν είναι να την κάμετε παρευθύς τοιαύτην, ανάγκη όμως είναι να αρχίσετε» (Κοραής, Αδ.: Άπαντα [Προς Αλέξανδρον Βασιλείου], σ. 857).

Είναι φυσικό βέβαια στις μέρες και στον τόπο που ζούμε, όπου οι σχολικές βιβλιοθήκες είναι σχεδόν ανύπαρκτες – και όπου υπάρχουν τέτοιες δεν είναι οργανικά συνδεδεμένες με την εκπαιδευτική διαδικασία που λαμβάνει χώρα στα σχολεία - να δυσκολεύεται κάποιος, να αντιληφθεί τη σύνδεση των βιβλιοθηκών και των βιβλιοθηκονόμων με τη διαδικασία μάθησης.

Κάτι το οποίο δεν συμβαίνει σε χώρες με σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα όπου η βιβλιοθήκη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας και ο βιβλιοθηκονόμος έχει ρόλο παιδαγωγού και προαγωγού πληροφοριών και γνώσης.

Εδώ θέλω να τονίσω την προσαρμοστικότητά που επέδειξαν οι βιβλιοθήκες συμπεριλαμβάνοντας στις συλλογές τους όλων των ειδών τις πληροφοριακές πηγές (μεταξύ αυτών και τις ηλεκτρονικές) καταφέρνοντας, ενάντια στις Κασσάνδρες, να βρουν τον καινούργιο τους ρόλο. Θα μου επιτρέψετε να κάνω μια παρένθεση εδώ και να αναφερθώ σε ένα από τα αγαπημένα μου  θέματα για το οποίο έχω αρθρογραφήσει και στο παρελθόν: To 1977 o επικοινωνιολόγος Dennis A. Lewis, βλέποντας την ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, την διάδοση της τηλεόρασης, την εμφάνιση του διαδικτύου και των ηλεκτρονικών υπολογιστών, έκανε την πιο κάτω πρόβλεψη:

“Μέχρι το έτος 2000, όταν η παγκόσμια αυξανόμενη δικτύωση των επικοινωνιών θα προσφέρει στη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο ραγδαία πρόσβαση σε γνώση και πληροφορίες, οι επιστήμονες της πληροφόρησης και το επάγγελμα του βιβλιοθηκονόμου θα έχουν την τύχη των Βροντόσαυρων”. 

[Η δήλωση αυτή με ενέπνευσε για ένα άρθρο που δημοσίευσα το 2000 και είχε τίτλο “Βροντόσαυροι και Βιβλιοθήκες”. Στο άρθρο φυσικά επεσήμαινα το άστοχο της πρόβλεψης του Lewis αφού το έτος 2000 που διανύαμε τότε, υπήρχαν και  βιβλιοθήκες και βιβλιοθηκονόμοι, και εγώ μάλιστα ήμουν ένας από αυτούς].

Σήμερα, σαράντα χρόνια μετά τις δηλώσεις του Lewis, παρά την καθολική επικράτηση του διαδικτύου στις ζωές μας, την εμφάνιση έξυπνων τηλεφώνων και άλλων συσκευών, την ευρεία διάδοση του ασύρματου διαδικτύου, την εμφάνιση εδώ και μερικών δεκαετιών των ηλεκτρονικών βιβλίων και περιοδικών, βλέπουμε τις βιβλιοθήκες και τους βιβλιοθηκονόμους, όχι μόνο να υπάρχουν ακόμα αλλά και να συνεισφέρουν τα μέγιστα στην κοινωνία της πληροφόρησης.

Ακόμα και στις μέρες μας, για παράδειγμα, που κυριαρχεί η τεχνολογία και η εύκολη λύση του διαδικτύου και του Google, ο βιβλιοθηκονόμος στα σύγχρονα σχολεία του εξωτερικού, βρίσκεται δίπλα στους μαθητές αλλά και στους δασκάλους τους για να τους βοηθήσει και να τους εκπαιδεύσει πως να ψάχνουν ξεχωρίζοντας τις αξιόπιστες πηγές.

Μια από τις κύριες ειδικότητες των βιβλιοθηκονόμων είναι η διαχείριση της πληροφορίας και των πηγών πληροφόρησης, είτε αυτές είναι έντυπες είτε ηλεκτρονικές. Η πληροφοριακή παιδεία είναι μάθημα που διδάσκεται από βιβλιοθηκονόμους και έχει ως στόχο να μάθει στον χρήστη που και πως θα εντοπίσει τις πληροφορίες που χρειάζεται, να τις αξιολογήσει επιλέγοντας τις πιο έγκυρες και να τις χρησιμοποιήσει με σωστό τρόπο φτιάχνοντας βιβλιογραφία και παραπομπές βάσει διεθνών προτύπων, αποφεύγοντας τη λογοκλοπή.

Πέραν από την κριτική σκέψη όμως, η επαφή των παιδιών με τις βιβλιοθήκες τα βοηθά να αναπτύξουν τη φιλομάθεια και τη φιλαναγνωσία. Είναι αποδεδειγμένο ότι η σωστή κουλτούρα μάθησης και η αγάπη προς το βιβλίο και τη γνώση γενικότερα, καλλιεργείται, κυρίως, στη παιδική ηλικία. Προνομιούχα, όσο αφορά το θέμα αυτό είναι τα παιδιά που έχουν δίπλα τους καλά οργανωμένες και στελεχωμένες με ειδικούς, βιβλιοθήκες. Είμαι αναγκασμένος, δυστυχώς, να κάνω ακόμα μια παρένθεση εδώ και να διευκρινίσω αυτό που λέω και γράφω πάντα όταν αναφέρομαι σε βιβλιοθήκες και ιδιαίτερα τις σχολικές:  Με τον όρο «βιβλιοθήκη» δεν εννοούμε το έπιπλο πάνω στο οποίο εναποθέτουμε τα βιβλία. Δεν εννοούμε καν το κτήριο στο οποίο στεγάζεται η βιβλιοθήκη. Όταν αναφερόμαστε στον όρο βιβλιοθήκη εννοούμε το σύνολο των βιβλίων, των ραφιών, του κτηρίου, του εξοπλισμού, αλλά και των διεργασιών που χρειάζονται μέχρι ένα βιβλίο (ή μια ηλεκτρονική πηγή) να αποκτηθεί, να οργανωθεί σωστά και να γίνει διαθέσιμο στον χρήστη. Ο οργανισμός που ονομάζεται βιβλιοθήκη περιλαμβάνει και τα στελέχη της, τους βιβλιοθηκονόμους, χωρίς τους οποίους δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτελεσματικά. 

Στους δύσκολους οικονομικά καιρούς που ζούμε όπου κοινωνικά και πνευματικά αγαθά αντιμετωπίζονται ως πολυτέλεια από τους αρμόδιους φορείς, είναι ελπιδοφόρο να βλέπει κανείς Δήμους να επενδύουν στις βιβλιοθήκες και κατ’ επέκταση στον πολιτισμό. Είναι συνάμα πολύ συγκινητική και αξιέπαινη η προσπάθεια βιβλιοθηκονόμων που εργάζονται σε κάποιες Δημοτικές Βιβλιοθήκες,  όπως αυτή στην οποία βρισκόμαστε σήμερα, να φέρουν κοντά τους οργανωμένα σχολεία της περιοχής τους αλλά και μεμονωμένα παιδιά, προσφέροντάς τους υπηρεσίες που θα έπρεπε να τους προσφέρει η επίσημη πολιτεία.

Η βιβλιοθήκες και οι βιβλιοθηκονόμοι, όμως δεν έχουν ρόλο να διαδραματίσουν μόνο στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης που αφορά παιδιά. Μπορούν να υποστηρίξουν και τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των ενηλίκων και τη δια βίου μάθηση.

Οι Αποστολές μιας Δημόσιας – Δημοτικής Βιβλιοθήκης, όπως είναι και η Βιβλιοθήκη του Δήμου Στροβόλου στην οποία βρισκόμαστε σήμερα, έχουν καταγραφεί σε ειδικό μανιφέστο από την IFLA και την UNESCO[i].. Αφορούν την πληροφόρηση, τη βασική εκπαίδευση, την παιδεία και τον πολιτισμό και είναι οι ακόλουθες:

1. να δημιουργεί και να ενισχύει τις συνήθειες της ανάγνωσης στα παιδιά ήδη από τη πολύ μικρή ηλικία,

2. να υποστηρίζει τόσο την εξατομικευμένη όσο και την αυτοκαθοριζόμενη μάθηση καθώς και την επίσημη εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα,

3. να προσφέρει ευκαιρίες για προσωπική δημιουργική ανάπτυξη,

4 να διεγείρει τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των παιδιών και των νέων,

5. να καλλιεργεί τη συναίσθηση της αξίας της πολιτισμικής κληρονομιάς, το θαυμασμό για τις καλές τέχνες, τα επιστημονικά επιτεύγματα και τις καινοτομίες,

6. να παρέχει πρόσβαση στις πολιτιστικές εκφράσεις όλων των παραστατικών τεχνών,

7. να ενθαρρύνει τον διαπολιτισμικό διάλογο και να αντιμετωπίζει ευνοϊκά την πολιτισμική ποικιλομορφία,

8. να στηρίζει την προφορική παράδοση,

9. να εξασφαλίζει πρόσβαση για τους πολίτες σε όλα τα είδη των τοπικών πληροφοριών της κοινότητας στην οποία ανήκουν,

10. να παρέχει επαρκείς υπηρεσίες πληροφόρησης στις τοπικές επιχειρήσεις, τις ενώσεις και τις ενδιαφερόμενες ομάδες,

11. να διευκολύνει την ανάπτυξη των βασικών δεξιοτήτων στην εκπαίδευση της πληροφορικής και τη χρήση των υπολογιστών,

12. να υποστηρίζει και να συμμετέχει σε δραστηριότητες και προγράμματα βασικής εκπαίδευσης για όλες τις ηλικιακές ομάδες, λαμβάνοντας η ίδια η βιβλιοθήκη πρωτοβουλίες για τέτοιες δραστηριότητες εάν κριθεί απαραίτητο

Όλες αυτές τις αποστολές φυσικά, δεν μπορεί μια βιβλιοθήκη, όσο πλούσια, όσο καλά οργανωμένη κι αν είναι να τις φέρει σε πέρας με επιτυχία χωρίς το απαραίτητο επιστημονικό προσωπικό.

Ο πολιτισμός, η ιστορία και η γνώση είναι τα πολυτιμότερα αγαθά ενός λαού και ενός τόπου. Ας επενδύσουμε σε αυτά, λοιπόν, επενδύοντας και στις βιβλιοθήκες αλλά και στα στελέχη της που είναι οι βιβλιοθηκονόμοι. 

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Ανδρέας Κ Ανδρέου  

(Βιβλιοθηκονόμος)

---

[i] IFLA/UNESCO Public Library Manifesto 1994 - http://www.ifla.org/files/assets/public-libraries/publications/PL-manifesto/pl-manifesto-el.pdf

TO ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ:
Γιορτή  των Γραμμάτων στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Στροβολου



    Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε  από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Στροβολου η καθιερωμένη Γιορτή των Γραμματων,τη Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου 2017, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Πολιτιστικού Κέντρου Στροβολου.

    Το πρόγραμμα της εκδήλωσης άρχισε με καλωσόρισμα από τη Βιβλιοθηκονόμο Δέσποινα Μασουρεκκου.

 Στη συνέχεια ο Δήμαρχος Στροβολου κ. Ανδρέας Παπαχαραλαμπους, απεύθυνε τον δικό του χαιρετισμό και αφού αναφέρθηκε στο διαχρονικό έργο των Τριών Ιεραρχών, συνεχάρη τα τιμώμενα  μέλη της Δημοτικής Βιβλιοθήκης και υπογράμμισε την προσπάθεια του Δήμου για ενίσχυση και ανάπτυξη της Δημοτικής Βιβλιοθήκης καθώς επίσης και ευρύτερης πολιτιστικής και πνευματικής ανάπτυξης του Δήμου μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων.

 Ακολούθως το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιελάμβανε προβολές με θεμα:«Η Βιβλιοθήκη, ο δικός μου κόσμος- αναμνήσεις από Φρειδερίκη Σιαμμα, Γιωργουλα Παντεχη-Παντουρη και Βασια Χαρίτου.
 Ομιλητής της γιορτής ήταν ο Βιβλιοθηκονόμος στο Πανεπιστήμιο Κύπρου κ Ανδρέας Κ Ανδρέου  και το θέμα:
«Ο ρόλος και η προσφορά του Βιβλιοθηκονόμου στη λειτουργία της βιβλιοθήκης».
 Το καλλιτεχνικό μέρος της εκδήλωσης, περιελάμβανε τραγούδια από τον κ.  Κώστα  Ρουβημ, με την εξαίσια φωνή του.
 Η εκδήλωση τελείωσε με απονομή τιμητικών διπλωμάτων σε τηκτικούς αναγνώστες της Δημοτικής Βιβλιοθήκης για το έτος 2016.
  Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους: Ο Δήμαρχος Στροβολου κ Ανδρέας Παπαχαραλαμπους, ο Δημοτικός Σύμβουλος Στροβολου Κωνσταντίνος Κούκος, 
 Εκπρόσωπος  Σοβιετικού Κέντρου, ο Πρόεδρος του Προσφυγικού Σωματείου « Λάπηθος» Δημήτρης Μηνάς, η Πρόεδρος της Σχολικής Εφορείας Λαπήθου Γεωργουλα Παντουρη,  η Ελενα Θεμιστοκλεους, Μελος της ΚΕΒΕΠ, οι βραβευθέντες καθώς και πλήθος κόσμου.

  Φέτος βραβεύτηκαν:


 Αδαμου Χριστόφορος
Αναστασίου Φρίξος
Δημητρακοπούλου Διονυσία
 Δημητριάδου Μαρω
Επισκοπιδης Γιώργος
Ιωάννου-Χαραλάμπους Μαρία
Καζαφανιωτου Μαρία
Καουρανη ς  Κώστας
Κατσαμπας  Ανδρέας
Κουνη  Ζελικα
Κουρσάρου  Κούλα
Κύρκος  Χρίστος
Κωνσταντίνου Μαριάνα
Μαλλη  Ευριτα
Μαυριδου Χριστουλα
Μαυρομιχάλη  Ξένια
Μπασιακουλη  Μαρία
Νικολαΐδης   Μάκης
Οικονομίδη Αντριανα,Αννα
Παλαλα  Νικολέτα
Παπαχαραλαμπους  Νιόβη
Πισσαριδης  Γεώργιος
Πογιατζης Παναγιώτης
Ρουβαλη Κάλια
Σαββίδης Κρυσταλλης
Σελιπα Ελένη
Στασουλης Ανδρέας
Σωφρονίου Ιανθη
Τσιαττας Αλέξανδρος
Φυσεντζιδου  Ναταλι
Φωτίου Βάϊα
Χατζηκουμη Πόπη
 Χαραλάμπους  Χαρίκλεια
Χριστουδια Ειρήνη
Χρυσοστόμου Χρυσόστομος
Ψυλλιδου Μαρία


 ΔΜ



                                               ΤΕΛΟΣ