Η σχέση του Σεφέρη με την Κύπρο και η φωτογραφία της Άλωνας που έγινε διάσημη

Είναι γνωστό πως ο Γιώργος Σεφέρης είχε ιδιαίτερη σχέση με την Κύπρο. Ο  νομπελίστας ποιητής αγάπησε πολύ την Κύπρο και στήριξε με πάθος τον αγώνα για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Μια εικόνα η οποία τον συγκίνησε τόσο ώστε να την αποθανατίσει με τον φωτογραφικό του φακό, ήταν ένα σύνθημα σε τοίχο στο χωριό Άλωνα η οποία έγγραφε: «ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΘΕΛΟΜΕΝ ΚΑΙ ΑΣ ΤΡΩΓΩΜΕΝ ΠΕΤΡΕΣ». Η συγκεκριμένη φωτογραφία λόγω του συμβολισμού της αλλά και επειδή τραβήχτηκε από τον Σεφέρη είναι διάσημη μέχρι τις μέρες μας.

Την Ελλάδα θέλομεν και ας τρώγωμεν πέτρες

Ο Σεφέρης επισκέφτηκε το νησί για πρώτη φορά σαν τουρίστας, το φθινόπωρο του 1953, ταξιδεύοντας προς τη Βηρυτό όπου υπηρετούσε σαν πρέσβης της Ελλάδας. Η επίσκεψή του κράτησε ένα περίπου μήνα, διάστημα που ήταν αρκετό ώστε να δέσει τον ποιητή με την Κύπρο και τον κόσμο της. Στην Κύπρο επέστρεψε το 1954 και το 1955 ενώ στο διπλωματικό πεδίο αγωνίστηκε σκληρά για το θέμα της Κύπρου.

Στην Κύπρο και στον κόσμο της έχει αφιερώσει και την ποιητική του συλλογή «Ημερολόγιο καταστρώματος Γ’» (Ίκαρος 1955) η οποία έχει τον τίτλο «Κύπρον ου μ' εθέσπισεν». Ο τίτλος σημαίνει «Στην Κύπρο όπου με έταξε», εννοώντας τον θεό Απόλλωνα και είναι παρμένος από τον στίχο του ποιήματος «Ελένη»:

«ἐς γῆν ἐναλίαν Κύπρον, οὗ μ’ ἐθέσπισεν 
οἰκεῖν Ἀπόλλων, ὄνομα νησιωτικὸν 
Σαλαμῖνα θέμενον τῆς ἐκεῖ χάριν πάτρας».

Έγραφε ο ίδιος ο ποιητής για τη συγκεκριμένη συλλογή:

«Τα ποιήματα της συλλογής αυτής, εκτός από δύο (Μνήμη, α΄ και β΄), μου δόθηκαν το φθινόπωρο του ’53 όταν ταξίδεψα πρώτη φορά στην Κύπρο. Ήταν η αποκάλυψη ενός κόσμου και ήταν ακόμη η εμπειρία ενός ανθρώπινου δράματος που, όποιες και να ‘ναι οι σκοπιμότητες της καθημερινής συναλλαγής, μετρά και κρίνει την ανθρωπιά μας. Ξαναπήγα στο νησί στα ’54. Αλλά και τώρα ακόμη που γράφω τούτο σ’ ένα πολύ παλιό αρχοντικό στα Βαρώσια — ένα σπίτι που πάει να γίνει φυτό —, μου φαίνεται πως όλα κρυσταλλώθηκαν γύρω από τις πρώτες, τις νωπές αισθήσεις εκείνου του αργοπορημένου φθινοπώρου. Η μόνη διαφορά είναι που έγινα από τότε περισσότερο οικείος, περισσότερο ιδιωματικός. Και συλλογίζομαι πως αν έτυχε να βρω στην Κύπρο τόση χάρη, είναι ίσως γιατί το νησί αυτό μου έδωσε ό,τι είχε να μου δώσει σ’ ένα πλαίσιο αρκετά περιορισμένο για να μην εξατμίζεται, όπως στις πρωτεύουσες του μεγάλου κόσμου, η κάθε αίσθηση, και αρκετά πλατύ για να χωρέσει το θαύμα. Είναι περίεργο να το λέει κανείς σήμερα· η Κύπρος είναι ένας τόπος που το θαύμα λειτουργεί ακόμη. Εδώ αρχίζω να βλέπω τις αντιδράσεις να με πλησιάζουν και θα έπρεπε να ‘λεγα πολλά για να εξηγηθώ. Δεν είναι αυτός ο σκοπός μου…» (Βαρώσια, Σεπτέμβρης 1955).

Σε αλληλογραφία που είχε ο ποιητής με τον Κύπριο ζωγράφο Αδαμάντιο Διαμαντή έγραφε:
«Στο μικρό διάστημα που έμεινα στην Κύπρο, άρχισαν πολλά πράγματα και νομίζω θα με κυνηγούν αδυσώπητα ώσπου να πάρουν μορφή. Παραξενεύομαι όταν το συλλογίζομαι. Η Κύπρος πλάτυνε το αίσθημα που είχα για την Ελλάδα. Κάποτε λέω πως μπορεί να με πήρε για ψυχοπαίδι της».

Εξάλλου, λίγους μήνες νωρίτερα έγραφε από το νησί στην αδελφή του: «...Τον έχω αγαπήσει αυτόν τον τόπο. Ίσως γιατί βρίσκω εκεί πράγματα παλιά που ζουν ακόμη, ενώ έχουν χαθεί στην άλλη Ελλάδα... ίσως γιατί αισθάνομαι πως αυτός ο λαός έχει ανάγκη από όλη μας την αγάπη και όλη τη συμπαράστασή μας. Ένας πιστός λαός, πεισματάρικα και ήπια σταθερός. Για σκέψου πόσοι και πόσοι πέρασαν από πάνω τους: Σταυροφόροι, Βενετσιάνοι, Τούρκοι, Εγγλέζοι - 900 χρόνια. Είναι αφάνταστο πόσο πιστοί στον εαυτό τους έμειναν και πόσο ασήμαντα ξέβαψαν οι διάφοροι αφεντάδες πάνω τους.»

Την ίδια χρονιά έγραφε στον Γιώργο Θεοτοκά:

«Υπάρχουν σε μια γωνιά της γης 400 χιλιάδες ψυχές από την καλύτερη, την πιο ατόφια Ρωμιοσύνη, που προσπαθούν να τις αποκόψουν από τις πραγματικές τους ρίζες και να τις κάνουν λουλούδια θερμοκηπίου. Σ' αυτή τη γωνιά της γης δουλεύει μια μηχανή που κάνει τους Ρωμιούς σπαρτούς-Κυπρίους-όχι-Ελληνες, που κάνει τους ανθρώπους μπαστάρδους, με την εξαγορά και την απαθλίωση των συνειδήσεων, με τις κολακείες των αδυναμιών ή των συμφερόντων».