Η Σώτη Τριανταφύλλου για την πολυπολιτισμικότητα (+ μια άποψη για το Κυπριακό)

Πλουραλισμός, πολυπολιτισμικότητα, ενσωμάτωση, αφομοίωση: σημειώσεις για τη σύγχρονη ανοιχτή κοινωνία / Σώτη Τριανταφύλλου. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2015

Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου της «Πλουραλισμός, πολυπολιτισμικότητα, ενσωμάτωση, αφομοίωση» στο βιβλιοπωλείο Σολώνειον στη Λευκωσία, η Σώτη Τριανταφύλλου έδωσε στη δημοσιογράφο Μαρία Παναγιώτου μια άκρως ενδιαφέρουσα και επίκαιρη συνέντευξη (εφημερίδα Φιλελεύθερος, 2 Απρ. 2016).

Περιληπτικά κάποιες από τις απαντήσεις της:

Για την παγκοσμιοποίηση και τη γνώση:

«… λόγω της παγκοσμιοποίησης, παρατηρεί κανείς έναν ιδεολογικό οδοστρωτήρα, μια ομοιογενοποίηση των ιδεών και των κοσμοαντιλήψεων. Τα ηλεκτρονικά μέσα δίνουν τη δυνατότητα να εκφράζουν όλοι την «άποψή» τους: ωστόσο, για να έχεις «άποψη» πρέπει να έχεις γνώση. Η γνώση λείπει, οι πληροφορίες αφθονούν».

Για τη συνύπαρξη ανθρώπων προερχόμενων από διαφορετικούς πολιτισμούς:

«Μπορούν να συνυπάρξουν υπό τον όρον να υπόκεινται στους ίδιους νόμους. …Όλοι οι πολίτες πρέπει να σέβονται το Σύνταγμα και τους νόμους, όχι να διεκδικούν το δικαίωμα στην εξαίρεση από τον νόμο. Το Ισλάμ διεκδικεί τον ισλαμικό νόμο στη Δύση και η Δύση έκανε καταστροφικές υποχωρήσεις».

Για τους μετανάστες:

«Δεν μπορούμε να αφομοιώνουμε, ακόμα κι αν το θέλουμε, πάνω από ένα 10% ξένων στον γενικό πληθυσμό. Όταν λέω «ξένων» δεν εννοώ ανθρώπων με ξένο διαβατήριο, αλλά με ξένη θρησκεία και πολιτισμό».

Για τη «διαφορετικότητα»:

«…δεν μπορούμε να αφομοιώσουμε μεγάλους πληθυσμούς. Πρώτον, διότι δεν θέλουν, κατά κανόνα, να αφομοιωθούν, δεύτερον διότι δεν έχουμε τους μηχανισμούς που χρειάζονται. …η ηγεμονική ιδεολογία είναι αυτή της πολυπολιτισμικότητας, του «σεβασμού» - και της αποθέωσης της «διαφοράς». Τι θα πει όμως «διαφορά»; Εκείνος που σκοτώνει την κόρη του επειδή τον «ατίμασε» είναι σίγουρα διαφορετικός… …Καλά είναι λοιπόν τα ανθρωπιστικά αισθήματα αλλά πάνω από την καλοσύνη υπάρχουν νόμοι. Η πολυπολιτισμικότητα ως πρόγραμμα είναι διασπαστική: κατακερματίζει και υπονομεύει την κοινωνία. Οι δυτικές κοινωνίες προχώρησαν με μόχθο, με επαναστάσεις – δεν θα δεχτούν τώρα την επιστροφή του σκοταδισμού για χάρη των καλών αισθημάτων».

Για την ενσωμάτωση των μουσουλμάνων στις Δυτικές κοινωνίες:

«Σε κάθε κοινωνία υπάρχει μόνο ένα σύστημα νόμων. Οι μουσουλμάνοι είτε θα εκκοσμικευθούν, είτε θα απομονωθούν σε περίκλειστες κοινότητες, εχθρικές προς το κοινωνικό σώμα. Δεν υπάρχει τρίτη λύση.  Τίθεται θέμα αμοιβαιότητας: η Δύση προσφέρει ασφάλεια, ειρήνη, κράτος δικαίου. Απαιτεί λοιπόν υπακοή στο Σύνταγμα και τους νόμους. Ή θα έπρεπε να απαιτεί διότι, στην πραγματικότητα, δεν απαιτεί… Και ιδού τα αποτελέσματα».

Για την πολιτική της Ευρώπης απέναντι στους πρόσφυγες:

«Η Ευρώπη πρέπει να έχει κοινή πολιτική. Δεν είμαστε μέρος της Ευρώπης μόνο για να παίρνουμε κοινοτικές επιδοτήσεις, αλλά για να αντιμετωπίζουμε από κοινού τις μεγάλες προκλήσεις».

Για τις ευθύνες των Ευρωπαίων και των Αμερικανών:

«Έπαιξαν και οι επεμβάσεις τον ρόλο τους, μάλλον ως αφορμή παρά ως αιτία. Η αιτία ήταν ενδογενής στο Ισλάμ. …Ακούγεται σαν εκδήλωση παντοδυναμίας το να λέμε ότι η Δύση δημιούργησε τον τζιχαντισμό. Δεν είμαστε τόσο ισχυροί και καταπληκτικοί ώστε να δημιουργούμε φαινόμενα τέτοιας κλίμακας».  

Για το φανταστικό βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ «Η υποταγή» στο οποίο ο ισλαμιστής ήρωας εκλέγεται πρόεδρος της Γαλλίας την οποία εξισλαμίζει:

«Ο Ουελπμπέκ βλέπει ό,τι οι άλλοι απλώς κοιτάνε με το απλανές βλέμμα της αγελάδας. Το σενάριο αυτό επαναλαμβάνεται και σε βιβλία μουσουλμάνων συγγραφέων, όπως το «2084» του Μπουαλέμ Σανσάλ. Η ισλαμική και φιλοισλαμική προπαγάνδα, η αριστερή ισλαμοφιλία και η σκέψη της «πολιτικής ορθότητας» σημαίνουν, στην ουσία, τον θάνατο της λογικής».

Για τη συμβίωση των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο και το Κυπριακό:

«Αν αυτές οι κοινότητες αποδεχτούν μία και μοναδική νομοθεσία, καθώς και διακριτικότητα και ανοχή μεταξύ τους, δεν έχουμε σοβαρό πρόβλημα. Πάντως, αν έχει σημασία, ήμουν ανέκαθεν υπέρ της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα: βέβαια θα μου πείτε, με το να μην ενωθείτε με εμάς τους Ελλαδίτες έχετε γλιτώσει από κάμποσες ανοησίες! Πιστεύω πάντως ότι έχουμε κάνει απαράδεκτους συμβιβασμούς έναντι της Τουρκίας που είναι πολύ κακός και επικίνδυνος γείτονας. Έχουμε εφαρμόσει, από τον φόβο μας, πολιτική κατευνασμού».

Λίγα λόγια για το βιβλίο:

Σήµερα οι δυτικές χώρες είναι εγκλωβισµένες σ’ ένα αδιέξοδο παρακµής, αυτοαπέχθειας και υπερσυναισθηµατισµού. Eκτός από τις οικονοµικές και θεσµικές αναταράξεις, αντιµετωπίζουν τις συνέπειες της µεταναστευτικής τους πολιτικής και των πολυπολιτισµικών πρακτικών διαχείρισης των µεταναστών που εφάρµοσαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1950. 

Αυτές οι συνέπειες επιβαρύνονται από τη διεθνή συγκυρία, την αναβίωση του ισλαµοφασισµού και της σύγκρουσης µεταξύ της Ανατολής και της Δύσης. Στο εσωτερικό των δυτικών δηµοκρατιών, οι πολυπολιτισµικές πρακτικές -καθώς και οι αντίστοιχες θεωρητικές αντιλήψεις- έχουν οδηγήσει στη δηµιουργία περίκλειστων µειονοτήτων που αποµονώνονται από τον κύριο κοινωνικό και πολιτισµικό κορµό µε αποτέλεσµα τον κατατεµαχισµό και τη δυσπιστία µεταξύ των κοινωνικών οµάδων, την εχθρότητα και τις βίαιες αντιπαραθέσεις. Ενώ αναπτύσσεται, µε ποικίλες µορφές, ο ισλαµικός φονταµενταλισµός και ενώ η θρησκοληψία και ο σκοταδισµός µεταφέρονται και καλλιεργούνται στη Δύση, οι κυβερνήσεις των δυτικών χωρών επιµένουν σ’ ένα πολυπολιτισµικό πρόγραµµα που βασίζεται στον κοινωνικό εφησυχασµό και στην εθελοτυφλία. Αυτόν τον εφησυχασµό διαταράσσει η διαφαινόµενη τάση να περάσει η εξουσία από τα σοσιαλδηµοκρατικά κόµµατα στα ακροδεξιά, ή σε εκείνα που χαρακτηρίζονται ακροδεξιά, επειδή επιδεικνύουν σκεπτικισµό έναντι όχι µόνο της µεταναστευτικής πολιτικής, αλλά και της πολιτικής έναντι του ισλαµοφασισµού. Πράγµατι, τα σκεπτικιστικά κόµµατα -συχνά σκεπτικιστικά και ως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και την παγκοσµιοποίηση- κερδίζουν έδαφος, µολονότι έχουν άδικο σχεδόν σε όλα. Έχουν όµως δίκιο στο ότι η Δύση απειλείται από το πολεµικό Ισλάµ ενώ συγχρόνως αυτοκαταστρέφεται προδίδοντας τις αξίες της. 
Αυτό το δοκίµιο σχολιάζει τις ρεπουµπλικανικές αξίες πάνω στις οποίες θεµελιώνεται το κράτος δικαίου, επιχειρηµατολογεί υπέρ της ελεγχόµενης µετανάστευσης που δε θα υπονοµεύει την κοινωνική συνοχή και επικρίνει την πολυπολιτισµικότητα ως πρακτική κατακερµατισµού και εξασθένισης των δηµοκρατικών θεσµών. 
Τέλος, προτείνει έναν τρόπο αντιµετώπισης των προβληµάτων στη βάση της αναγνώρισης της συνεισφοράς των µεταναστών στην οικονοµία, αλλά και της επιθυµίας τους να ενσωµατωθούν στην κοινωνία αποδεχόµενοι τους δυτικούς νόµους και τις δυτικές αξίες.