Μικρά αποσπάσματα για την αυτονομία, του Κορνήλιου Καστοριάδη

 

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (Cornelius  Castoriadis, 1922–1997) ήταν Έλληνας φιλόσοφος, κοινωνικός κριτικός, οικονομολόγος, ψυχαναλυτής, συγγραφέας και ιδρυτής της ομάδας Socialisme ou Barbarie (Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα).

Τα γραπτά του για την αυτονομία και τους κοινωνικούς θεσμούς είχαν επιρροή τόσο στους ακαδημαϊκούς όσο και στους ακτιβιστικούς κύκλους. Η έννοια της αυτονομίας ήταν κεντρική στα πρώτα κείμενά του και συνέχισε να επεξεργάζεται το νόημα, τις εφαρμογές και τα όριά της μέχρι το θάνατό του, κερδίζοντας τον τίτλο του «Φιλόσοφου της Αυτονομίας».

Στο βιβλιαράκι με τίτλο «Μικρά αποσπάσματα για την αυτονομία» που εκδόθηκε το 2017 μπορεί κάποιος να διαβάσει ανθολογιμένα κάποια κείμενα ή αναφορές καλύτερα του Καστοριάδη στην αυτονομία. Τα κείμενα αυτά έχουν συγκεντρωθεί από τους επιμελητές αυτής της έκδοσης και είναι αποσπάσματα από ομιλίες αλλά και έργα του συγγραφέα όπως:

Ακυβέρνητη Κοινωνία (εκδόσεις Ευρασία, Αθήνα 2010).

Ανθρωπολογία, Πολιτική, Φιλοσοφία (εκδόσεις ύψιλον, Αθήνα 2001).

Χώροι του ανθρώπου (εκδόσεις ύψιλον, Αθήνα 2007).

Οι ομιλίες στην Ελλάδα (εκδόσεις ύψιλον, Αθήνα 2000).

Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας (εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1981).

Η ελληνική ιδιαιτερότητα (εκδόσεις Κριτική, Αθήνα 2008).

Η άνοδος της ασημαντότητας (εκδόσεις ύψιλον, Αθήνα 2000).

Europes: Els Intellectuals i la Qüestió Europea (Acta, Debat: Barcelona, 1993).

  

Από την περιγραφή του βιβλίου

Το 2017 είναι η χρονιά που συμπληρώνονται είκοσι έτη από τον θάνατο του σπουδαίου φιλοσόφου Κορνήλιου Καστοριάδη, ο οποίος πέθανε στο Παρίσι στις 26 Δεκεμβρίου του 1997. Όπως σημείωνε ο ίδιος, αναφερόμενος στη Χάνα Άρεντ, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να τιμήσει κανείς έναν στοχαστή από το να ασχοληθεί σοβαρά και ενεργά με το έργο του.

Είναι σαφές ότι η παρούσα μικρή ανθολόγηση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη συστηματική μελέτη ενός έργου πολυσχιδούς, πρωτότυπου και βαθυστόχαστου.

Ελπίζουμε, όμως, ότι τα αποσπάσματα, τα οποία επιλέχθηκαν με στόχο να δίνουν μια πρώτη, αλλά σαφή, ιδέα για το πώς προσέγγιζε ο Καστοριάδης τη δημοκρατία και την ελευθερία, μπορούν να λειτουργήσουν για τους αναγνώστες σαν μικρά σπέρματα που προτρέπουν στην αναζήτηση της αυτονομίας, κοινωνικής και ατομικής. Κι ακόμη, να ωθήσουν σε διεξοδικότερη ενασχόληση με το έργο του φιλοσόφου, και στη συνέχεια σε γόνιμο και κριτικό διάλογο μαζί του, ώστε να αναδειχθεί η μεγάλη σημασία και επικαιρότητα της καστοριαδικής σκέψης.

Το βιβλίο είναι διαθέσιμο και online από τη σελίδα του πολιτικού περιοδικού Βαβυλωνία που το εξέδωσε.

 

Χρονολόγιο της ζωής του Κορνήλιου Καστοριάδη

1922: Γέννηση του Κορνήλιου Καστοριάδη, στην Κωνσταντινούπολη.

1937-1942: Σπουδάζει Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

1937: Εντάσσεται για πολύ μικρό διάστημα στην ΟΚΝΕ.

1940: Συγκροτεί λίγο μετά
την αρχή της Κατοχής μαζί με άλλους νέους μιαν ομάδα η οποία εναντιώνεται στον "σωβινιστικό προσανατολισμό" του ΚΚΕ.

1943: Προσχωρεί στον τροτσκιστική ομάδα του Σπύρου Στίνα.

1944: Πρώτη δημοσίευση γραπτών του στο περιοδικό "Αρχείο Κοινωνιολογίας και Ηθικής".

1945: Φεύγει από την Ελλάδα για τη Γαλλία μαζί με άλλους διακόσιους νέους, με υποτροφία μεταπτυχιακών σπουδών της γαλλικής κυβέρνησης· φθάνει στο Παρίσι, όπου και εγκαθίσταται μέχρι το τέλος της ζωής του.

1945: Συνεχίζει τις σπουδές του στο Παρίσι και αμέσως εντάσσεται στο τροτσκιστικό κόμμα (PCI). Ας σημειωθεί, πάντως, ότι ήδη τότε είχε διαμορφώσει τις "βασικές ιδέες για την κριτική της γραφειοκρατίας της Σοβιετικής Ρωσίας".

1946: Συγκροτεί, μαζί με τον Κλοντ Λεφόρ και ορισμένα άλλα μέλη, μιαν τάση στο PCI. Τάση που, το 1948, θα αποχωρήσει τελικά από το τροτσκιστικό κόμμα, κόβοντας τους δεσμούς της με τον τροτσκισμό.

1948: Ιδρύει με τον Κλοντ Λεφόρ την ιστορική πλέον ομάδα "Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα", η οποία λειτούργησε σχεδόν είκοσι χρόνια και της οποίας ήταν ο εμψυχωτής· η ομάδα διαλύθηκε με κοινή απόφαση στο τέλος του 1966.

1949-1965: Η ομάδα "Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα" εκδίδει το ομώνυμο περιοδικό, στο οποίο ο Κορνήλιος Καστοριάδηςς έχει συγγράψει τα βασικά κείμενα που καθόρισαν τον προσανατολισμό της ομάδας και του περιοδικού· κείμενα που προσφέρουν μιαν "καινούργια κατανόηση της ανθρώπινης κοινωνίας και ιστορίας, ως δημιουργίας και όχι ως υποκείμενης σε αδήριτους ιστορικούς νόμους".

1948-1970: Εργάζεται ως οικονομολόγος στον διεθνή οργανισμό ΟΟΣΑ.

1974: Αρχίζει να ασκεί επαγγελματικά την ψυχανάλυση, δραστηριότητα την οποία συνέχισε έως το τέλος της ζωής του.

1975: Έκδοση του κλασικού πλέον βιβλίου του, "L' institution imaginaire de la societe". 'Εξι χρόνια αργότερα, το βιβλίο εκδίδεται στα ελληνικά με τίτλο "Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας" (εκδ. Ράππα).

1979: Εκλέγεται διευθυντής σπουδών στην Σχολή Ανωτάτων Σπουδών για τις Κοινωνικές Επιστήμες (EHESS)· ονομάζει τον κύκλο των σεμιναρίων του "Θέσμιση της κοινωνίας και ιστορική δημιουργία".

1997: (26 Δεκεμβρίου): Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, πεθαίνει, στο Παρίσι.