Ο Φάρος: θεατρικό του Conor McPherson

Ο Φάρος (τίτλος πρωτοτύπου The Seafarer) είναι έργο του Ιρλανδού θεατρικού συγγραφέα Κόνορ Μακφέρσον (Conor McPherson) που γράφτηκε το 2006.

Στα ελληνικά κυκλοφόρησε σαν βιβλίο το 2017 από την Κάπα Εκδοτική, σε μετάφραση του ηθοποιού Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη και της Αθανασίας Σμαράγδη με τίτλο «Ο Φάρος» ενώ στην πρωτότυπη αγγλική του μορφή είχε τον τίτλο «The Seafarer» (Ο Ναυτικός)*.

Το έργο που είναι ένα θρίλερ – μαύρη κωμωδία, διαδραματίζεται μια παραμονή Χριστουγέννων σε ένα προάστιο του Δουβλίνου. Σε ένα σπίτι, μια παρέα νεαρών δέχεται απρόσμενη επίσκεψη από κάποιον περίεργο άγνωστο ο οποίος όμως δείχνει να ξέρει αρκετά για το παρελθόν τους.

Η υπόθεση που αγγίζει και θρησκευτικά θέματα, μας χώνει βαθιά στη κουλτούρα του αλκοολισμού και των συνεπειών της. Το θεατρικό περιλαμβάνει και στοιχεία μαγικού ρεαλισμού αφού ο αλλόκοτος επισκέπτης διεκδικεί τη ψυχή του πρωταγωνιστή την οποία είχε κερδίσει 25 χρόνια πριν σε μια παρτίδα πόκερ.

Το έργο

Ακροβατώντας αριστοτεχνικά ανάμεσα στο θρίλερ, τη μαύρη κωμωδία, τις κλασσικές ιστορίες μυστηρίου, το δράμα, τον μαγικό ρεαλισμό, με χιούμορ, με εξαιρετικά διαγραμμένους χαρακτήρες και ευφυείς διαλόγους, το έργο είναι στην ουσία ένα «μακρύ ταξίδι της νύχτας μέσα στη μέρα». Mια τρυφερή παραβολή για την εξιλέωση και τη λύτρωση.

Ο Μακφέρσον αγαπάει τους ήρωές του και μας κάνει να τους αγαπήσουμε κι εμείς. Αν η ζωή είναι ένα ταξίδι όπου όλοι ξέρουμε το τέλος, αξίζει να το κάνουμε μαζί. Κι αν αυτοί οι άνθρωποι, που έχουν αποτύχει σε όλα, δουλειά, έρωτα, σχέσεις, αξίζουν μια δεύτερη ευκαιρία, τότε την αξίζουμε κι εμείς.

Τα πρόσωπα

Τέσσερις άνθρωποι που έχουν αποτύχει σε όλα, εκτός από την ικανότητά τους να

παραμείνουν μαζί. Ο Ρίτσαρντ, ο μεγάλος αδελφός, τυφλός, μέθυσος, με παιδικό θυμό κι ανελέητο χιούμορ, καταπιέζει με την αδυναμία του τον αδελφό του, σαν άλλος Χαμ από «Το τέλος του Παιχνιδιού».

Ο Σάρκυ, ο μικρότερος, «εγγύηση αποτυχίας», απολυμένος από δεκάδες δουλειές, μόνιμα οργισμένος, με έναν ανεκπλήρωτο έρωτα για τη γυναίκα του αφεντικού του, προσπαθεί να ξαναπιάσει από κάπου το νήμα της ζωής του.

Ο Ιβάν, αδύναμος κι επιπόλαιος, δεν έχει πάει σπίτι του δυο μέρες, ζώντας με το φόβο της γυναίκας του, παρασυρμένος μόνιμα απ’ τη θαλπωρή του ποτού και των φίλων.

Ο Νίκυ, με ψευδαισθήσεις μεγαλείου, και με όνειρο να φτιάξει μια αυτοκρατορία από την εμπορία τυροκομικών, τώρα που κανένας γονιός δεν τον εμπιστεύεται για μπέιμπισίτινγκ.

Κι ο κύριος Λόκχαρτ, ο καταλύτης, ένας μυστηριώδης, γοητευτικός άγνωστος, κομψός κι ευγενικός, μ’ ένα σχέδιο που πρέπει να πετύχει αυτή τη συγκεκριμμένη νύχτα, της παραμονής των Χριστουγέννων.

Πέντε άντρες, αυτή τη νύχτα, μακριά από κάθε γυναικεία παρουσία που θα μπορούσε να τους σώσει, ανώριμοι, ανήλικοι, απόλυτα ανθρώπινοι, θα γιορτάσουν, θα παίξουν, θα πιουν όσο δεν πάει άλλο και θα παλέψουν με τους δαίμονές τους.

Από το οπισθόφυλλο της ελληνικής έκδοσης

Παραμονή Χριστουγέννων, στο υπόγειο ενός σπιτιού σε έναν παράκτιο οικισμό βόρεια του Δουβλίνου, τέσσερις φίλοι κι ένας άγνωστος θα περάσουν μαζί τη νύχτα και θα γιορτάσουν

με τον τρόπο που γνωρίζουν, πίνοντας και παίζοντας χαρτιά. Όσο προχωράει η νύχτα, κι ενώ έξω μαίνεται η καταιγίδα, τόσο κορυφώνεται ο αγώνας των ανδρών να ξεφύγουν από τα σπαρακτικά ελλείμματά τους και, τελικά, τους δαίμονές τους. Η έλλειψη της γυναικείας παρουσίας και το βάρος του αποτυχημένου παρελθόντος συμπληρώνουν και τροφοδοτούν τον καμβά των συγκρούσεών τους.

Στο έργο του Ιρλανδού Κόνορ Μακφέρσον, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας το 2006 σε σκηνοθεσία του συγγραφέα, οι ήρωες, που στέκουν ανήμποροι και ανίκανοι να σηκώσουν το βάρος της ύπαρξής τους, αντιμετωπίζονται με συμπάθεια. Ανάμεσα στην ιστορία μυστηρίου, στο θρίλερ και στη μαύρη κωμωδία, ο "Φάρος", έργο γραμμένο αριστοτεχνικά, με ευφυώς διαγραμμένους χαρακτήρες και γρήγορους διαλόγους, αποτελεί μια ελεγεία για την εξιλέωση, τη συγχώρεση, τη λύτρωση.

Το θεατρικό

Το έργο έκανε πρεμιέρα το 2006 στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας, στο Λονδίνο και ακολούθως το 2007 στη Ν. Υόρκη, στο Μπρόντγουεϊ, και τις δυο φορές σε σκηνοθεσία του ίδιου του συγγραφέα και τιμήθηκε με υποψηφιότητες και βραβεία Ολιβιέ και Τόνυ. Έκτοτε, οπουδήποτε ανέβηκε διεθνώς σημείωσε πολύ μεγάλη καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία.

Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης ο οποίος ήταν ένας από τους μεταφραστές του έργου στα ελληνικά, το ανέβασε για πρώτη φορά στη ελληνική σκηνή (ο ίδιος είχε το ρόλο του σκηνοθέτης αλλά και του ηθοποιού) την περίοδο 2017-2018, στο Θέατρο Αθηνών. Από το ελληνικό θεατρικό εντυπωσιάζουν τόσο οι ερμηνείες των ηθοποιών όσο και τα σκηνικά.

Οι συντελεστές του έργου στην ελληνική παράσταση:

Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης -- Μετάφραση: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης & Αθανασία Σμαραγδή -- Σκηνικά: Αθανασία Σμαραγδή -- Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος -- Κοστούμια: Μαρία Κοντοδήμα -- Μουσική: Μίνως Μάτσας -- Βοηθοί σκηνοθέτη: Μανώλης Δούνιας – Έλενα Σκουλά –

Ηθοποιοί: Σάρκυ: Οδυσσέας  Παπασπηλιόπουλος -- Ρίτσαρντ: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης -- Ιβάν: Νίκος Ψαρράς -- Νίκυ: Προμηθέας Αλειφερόπουλος -- Κύριος Λόκχαρτ: Αιμίλιος Χειλάκης

Η υπόθεση του θεατρικού:

Παραμονή Χριστουγέννων, στο υπόγειο ενός σπιτιού, σ’ έναν παραθαλλάσιο οικισμό στα βόρεια του Δουβλίνου, ενώ έξω μαίνεται η καταιγίδα, τέσσερεις φίλοι κι ένας μυστηριώδης ξένος θα περάσουν τη νύχτα γιορτάζοντας με τον τρόπο που ξέρουν: παίζοντας χαρτιά και πίνοντας.

Ο Σάρκυ έχει επιστρέψει μετά από καιρό, για να προσέχει τον Ρίτσαρντ, τον μεγαλύτερο αδελφό του, που τυφλώθηκε πρόσφατα. Στη γιορτινή βραδιά είναι μαζί τους ο Ιβάν κι ο Νίκυ, φίλοι αδελφικοί, στο ποτό και τις αποτυχίες της ζωής. Κι ένας ακόμη απρόσκλητος επισκέπτης, ο κύριος Λόκχαρτ, που κανείς δεν τον γνωρίζει, ενώ εκείνος μοιάζει να γνωρίζει πολλά.

Ενώ η νύχτα βαθαίνει κι η καταιγίδα θριαμβεύει, οι πέντε άντρες θα παίξουν μέχρι το τέλος, ποντάροντας όλο και περισσότερα: μια πιθανότητα να ξεφύγουν απ’ το παρελθόν τους. Και μια τελευταία ευκαιρία να σώσουν την ψυχή τους.

 Ο συγγραφέας

Ο Κόνορ Μακφέρσον (1971 - ) είναι Ιρλανδός συγγραφέας, σεναριογράφος και σκηνοθέτης. Έργα του έχουν ανέβει σε όλον τον κόσμο κι έχουν τιμηθεί με πολλά βραβεία. Στην Ελλάδα έχει ανέβει μόνο «Το Φράγμα» (TheWeir) από την Πειραματική Σκηνή της Τέχνης, στη Θεσσαλονίκη, το 1997.

*Ο αγγλικός τίτλος του έργου, The Seafarer (ο Ναυτικός), είναι δανεισμένος από το ομώνυμο ποίημα ενός ανωνύμου, γραμμένο στα αρχαία Αγγλικά, στα μέσα του 8^ου αιώνα μ.Χ.. Στο ποίημα ένας ναυτικός μιλάει στους στεριανούς για τις οδύνες της ζωής στη θάλασσα και προσεύχεται στον Θεό.

Το τρέιλερ του Θεατρικού