«Όταν σωπάσαν τα πουλιά», μυθιστόρημα του Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ

 

Το μυθιστόρημα «Όταν σωπάσαν τα πουλιά» του Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στην Κύπρο, ξεκινώντας το 1878 με την άφιξη των Άγγλων στο νησί, ακολουθεί την πολιτική και εκκλησιαστική ιστορία της Κύπρου, αλλά  επικεντρώνεται σε έναν ατίθασο ιερέα, σε ένα μικρό χωριό της Καρπασίας, το Βασίλι (χωριό στο οποίο γεννήθηκε και ο συγγραφέας). Ο ιερέας Παπαγιάννης, γνωστός και ως Παπασπαθάς, προσπαθεί να επιβιώσει μετά από ένα απροσδόκητο χτύπημα της μοίρας, ερχόμενος σε σύγκρουση με την κοινωνία και την Εκκλησία.

Το έργο βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και πρόσωπα από την ιστορία της οικογένειας του συγγραφέα, διατηρώντας τα πραγματικά ονόματα των περισσότερων χαρακτήρων. Η αφήγηση καλύπτει μια περίοδο που εκτείνεται έως τις αρχές του 1922, περιγράφοντας γάμους, γεννήσεις, θανάτους και μετανάστευση, ενώ παράλληλα αναδεικνύει τις προκλήσεις της εποχής, όπως η μετάβαση από την τουρκοκρατία στην αγγλοκρατία, η κακή αγγλική διοίκηση, οι ανομβρίες και η πείνα.

Μέρος της ιστορίας διαδραματίζεται και στην Αμερική ακολουθώντας έναν μετανάστη πρόγονο του συγγραφέα.

Η έμπνευση για το βιβλίο, όπως αναφέρει ο ίδιος ο Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ, προήλθε από τις αφηγήσεις των προγόνων του και την οικογενειακή προφορική παράδοση.

Το «Όταν σωπάσαν τα πουλιά» είναι το πρώτο μυθιστόρημα του συγγραφέα (είχε γράψει διηγήματα και ποιήματα) και εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Κάρβας, τον οποίο δημιούργησε ο ίδιος.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

1878: το νέο αφεντικό της Κύπρου είναι η Αγγλία. Η αλλαγή αυτή σκορπά χαρά και ελπίδες στον ελληνικό πληθυσμό, γιατί πίστεψε πως ο τόπος θ' αποκτούσε, επιτέλους, τη λευτεριά του.
Σε ένα μικρό χωριό της Καρπασίας ένας νεαρός ιερέας προσπαθεί να επιβιώσει μετά από ένα απροσδόκητο χτύπημα της μοίρας. Έρχεται σε σύγκρουση με όλους, ακόμα και με την ανώτατη εκκλησιαστική Αρχή. Δυο φορές τον τιμωρούν με αργία γιατί θεωρούν απαράδεκτες τις ερωτικές του δραστηριότητές.
Οι Άγγλοι παραχωρούν ένα μικρό αλλά ελεγχόμενο βήμα ελευθερίας, το Νομοθετικό Συμβούλιο. Ο Άγγλος Διοικητής Αμμοχώστου, εκμεταλλεύεται ένα παράθυρο του νόμου και υποβάλλει υποψηφιότητα. Οι Έλληνες Κύπριοι αυτή την ενέργεια την εκλαμβάνουν ως τέχνασμα για να τους αφαιρέσουν μια βουλευτική έδρα. Ο κόσμος όμως διχάζεται. Ο νεαρός ιερέας υποστηρίζει τον Γιαγκ, αλλά χαρακτηρίζεται ως προδότης της πατρίδας και εμπλέκεται σε μια μεγάλη δίκη.
Σε λίγα χρόνια πεθαίνει ο Αρχιεπίσκοπος αλλά η κομματική παρέμβαση διχάζει πάλι τον κόσμο και μέχρι να γίνει κατορθωτή η διαδοχή χρειάστηκαν δέκα ολόκληρα χρόνια. Ο ιερέας κατορθώνει να επιβιώσει, λαμβάνοντας το μέρος του υποψηφίου, που τελικά θα εκλεγεί. Αλλεπάλληλες απίστευτες διπλές και τριπλές οικογενειακές τραγωδίες ταράζουν τη ζωή του.
Η κακή αγγλική διοίκηση, η μετανάστευση, οι ανομβρίες, η ακρίδα και άλλα κακά που χτύπησαν τον τόπο έφεραν πραγματική πείνα, που οδήγησε σε ομαδικό ρεύμα μετανάστευσης και ο τόπος άρχισε να ερημώνεται.
Ο τυφοειδής πυρετός θερίζει στα χωριά τους, τους χτυπά ανελέητα... 

Νικολάου-Χατζημιχαήλ, Νίκος. Όταν σωπάσαν τα πουλιά: μυθιστόρημα. Λευκωσία: Κάρβας, 2024.