Χίλια εννιακόσια ογδόντα τέσσερα - 1984 του George Orwell

Χίλια εννιακόσια ογδόντα τέσσερα ή 1984 ονομάζεται το εμβληματικό μυθιστόρημα του Βρετανού συγγραφέα Τζωρτζ Όργουελ (George Orwell, 1903-1950). Σε αυτό οποίο παρουσιάζει μια ουτοπική κοινωνία από την οποία απουσιάζει η ελεύθερη βούληση και η ιδιωτικότητα. Τα πάντα παρακολουθούνται από τον αόρατο πολιτικό αρχηγό με το όνομα Μεγάλος Αδελφός.

Το βιβλίο, το οποίο θεωρείται σταθμός στην πολιτική σκέψη, είναι το τελευταίο έργο του συγγραφέα και γράφτηκε το έτος 1948, δύο χρόνια δηλαδή πριν τον θάνατό του και είναι αναγραμματισμός του 1984, του μελλοντικού έτους στο οποίο διαδραματίζεται.

Ο Όργουελ προσπαθεί μέσα από το μυθιστόρημά του να προειδοποιήσει τους αναγνώστες για τους κινδύνους του ολοκληρωτισμού. Αναδεικνύει το ακραίο επίπεδο ελέγχου και εξουσίας που είναι δυνατό να επέλθει κάτω από ένα πραγματικά ολοκληρωτικό καθεστώς. Διερευνά πώς ένα τέτοιο κυβερνητικό σύστημα θα επηρεάσει την κοινωνία και θα εξανδραποδίσει τους ανθρώπους που ζουν σε αυτήν.

Οι περιγραφές του κράτους της Ωκεανίας στην οποία διαδραματίζεται η ιστορία, είναι σαφέστατα επηρεασμένες από τα απολυταρχικά καθεστώτα της εποχής του (Σοβιετικής Ένωσης, Ναζιστικής Γερμανίας, καθεστώς Φράγκο στην Ισπανία), τα οποία ο Όργουελ γνώριζε καλά.

Περίληψη

Το έτος είναι το 1984, και σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο έχει επιβληθεί το ολοκληρωτικό καθεστώς της Ωκεανίας, το οποίο επιδίδεται, μέσα από ηλεκτρονικές οθόνες και την Αστυνομία Σκέψης, στη συνεχή ηλεκτρονική παρακολούθηση των πολιτών. Στην κορυφή της εξουσίας, ο πανίσχυρος, άφαντος αλλά πανταχού παρών, εντέλει, Μεγάλος Αδελφός.
Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο, ο Ουίνστον Σμιθ, ένα φαινομενικά πειθήνιο μέλος του Κόμματος, ονειρεύεται την ανατροπή του καθεστώτος. Η γνωριμία του με τη νεότερή του Τζούλια πυροδοτεί ένα ανεξέλεγκτο ερωτικό πάθος. Καθώς ο έρωτας λογίζεται εδώ πράξη αντίστασης, οι δύο εραστές θα βρεθούν αντιμέτωποι με τους χειρότερους εφιάλτες τους.
Είναι εκπληκτικό πώς το ζοφερό όραμα του 1984 έρχεται και επανέρχεται στο προσκήνιο: από τα χρόνια των απολυταρχικών κομμουνιστικών καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης έως τις στρατοκρατικές δικτατορίες σε χώρες της Δύσης και του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου, και κυρίως σήμερα, στην εποχή του θρησκευτικού φανατισμού, της παγκοσμιοποίησης και του Διαδικτύου, με τη συνεχιζόμενη συζήτηση περί ψευδών ειδήσεων και των μαζικών ηλεκτρονικών παρακολουθήσεων από κυβερνήσεις αλλά και μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες, το δυστοπικό μυθιστόρημα που ο Όργουελ συνέγραψε το 1948 (αντιστρέφοντας τα δύο τελευταία ψηφία στον τίτλο του βιβλίου) καταδεικνύεται σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ.
Το βιβλίο μεταφέρθηκε πολλές φορές στο σινεμά και στην τηλεόραση, ενώ έχει γίνει και όπερα. Μία από τις πιο γνωστές κινηματογραφικές μεταφορές ήταν το 1984, σε σκηνοθεσία του Μάικλ Ράντφορντ και πρωταγωνιστές τον Τζον Χερτ, τη Σουζάνα Χάμιλτον και τον Ρίτσαρντ Μπάρτον στον τελευταίο ρόλο της ζωής του.

Το τρέιλερ της ταινίας

Το μυθιστόρημα 1984, έγινε σύμβολο και επηρέασε πολύ τη σύγχρονη πολιτική σκέψη.

Από το μυθιστόρημα «1984» και το όνομα του συγγραφέα του καθιερώθηκε ο όρος  «Οργουελικό» για να περιγράψει ολοκληρωτικά καθεστώτα και απολυταρχικές πρακτικές. Από αυτό υιοθετήθηκαν, επίσης,  φράσεις που χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα, όπως: Ψυχρός πόλεμος, Μεγάλος Αδελφός, Αστυνομία Σκέψης, Δωμάτιο 101, Διπλή σκέψη και Έγκλημα σκέψης.

Φράσεις όπως “Brother is watching you” (Ο Μεγάλος Αδερφός σε παρακολουθεί) και “1984 is Not an Instruction Manual” (το 1984 δεν είναι εγχειρίδιο προς υλοποίηση) χρησιμοποιήθηκαν από ομάδες ενάντια στον κρατικό έλεγχο και τον έλεγχο του διαδικτύου, όπως οι Anonymous, τα Wikileaks κ.α.