Η δίκη του Φράντς Κάφκα

Εξώφυλλο της πρώτης
 έκδοσης, 1925

Ο Φράντς Κάφκα [Franz Kafka] γεννήθηκε το 1883 στην Πράγα από εβραίους γονείς. Έλαβε γερμανική παιδεία και έγραψε όλα τα έργα του στα γερμανικά. Κατά τη διάρκεια της ζωής του εξέδωσε ελάχιστα κείμενά του. Πέθανε από φυματίωση το 1924 στο Βερολίνο κληροδοτώντας έναν αριθμό χειρογράφων, μεταξύ των οποίων ήταν και η "Δίκη" [Der Prozess],  στο φίλο του Μαξ Μπροντ, με την υπόδειξη να τα κάψει. Ο Μπροντ αγνόησε την υπόδειξη αυτή κι έτσι τα περισσότερα έργα του Κάφκα, εκδόθηκαν μετά το θάνατό του. Η “Δίκη» δημοσιεύτηκε , το 1925.

Το μυθιστόρημα, γραμμένο πιθανότατα το 1914, παρακολουθεί την καταδίωξη του Γιόζεφ Κ. μέσα σ' ένα γραφειοκρατικό λαβύρινθο, από το πρωινό όπου ξυπνά και διαπιστώνει ότι έχει συλληφθεί αδικαιολόγητα, μέχρι την εκτέλεσή του από δύο μαυροφορεμένους άντρες – όργανα του νόμου. Έργο δυνατού και προφητικού συμβολισμού, παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά και πολυμεταφρασμένα βιβλία του εικοστού αιώνα.

Λογοκρισία και αναγνώριση:

Η “Δίκη” απαγορεύτηκε από τους Ναζί οι οποίοι αρχικά περιόρισαν τη κυκλοφορία του βιβλίου μόνο μεταξύ των εβραίων ενώ τελικά το απαγόρευσαν ολοκληρωτικά χαρακτηρίζοντάς το ως «επιβλαβές και ανεπιθύμητο».  

Το βιβλίο αποκηρύχτηκε και από τα κομμουνιστικά καθεστώτα τα οποία το χαρακτήρισαν ως «εχθρό του σοσιαλισμού».

Το έργο του Κάφκα πάντως, γνώρισε μεγάλη επιτυχία, αρχικά, στις αγγλόφωνες και γαλλόφωνες χώρες. Ο Κάφκα αναγνωρίστηκε στη Γερμανία τη δεκαετία του ’50 ενώ το  μόλις τη δεκαετία του  ’60 αναγνωρίστηκε από το κουμμουνιστικό καθεστώς σαν βασικός παράγοντας της τσέχικης λογοτεχνίας.

Μερικές από τις ελληνικές εκδόσεις που κατάφερα να εντοπίσω είναι οι ακόλουθες: Κέδρος (1995, 2008), Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη (2007), Ελευθεροτυπία (2006), Ροές (2004), DeAgostini Hellas (2000, 2004), Θεμέλιο (1984, 1992), Γράμματα (1991), Μπουκουμάνης (1969, 1971), Ηριδανός (1986.), Γαλαξίας (1961).

Η "Δίκη" είναι το πληρέστερο μυθιστόρημα του Κάφκα. Ο συγγραφέας πρόλαβε να γράψει και το τέλος της εφιαλτικής ιστορίας του Γιόζεφ Κ., ο οποίος, το πρωί της ημέρας των 30στών γενεθλίων του, συλλαμβάνεται από δύο όργανα του Νόμου χωρίς να έχει κάνει τίποτε το παράνομο και χωρίς να του απαγγελθεί κατηγορία. Έτσι αρχίζει το χρονικό της δίκης του Γιόζεφ Κ. που διαρκεί ως τα επόμενα γενέθλιά του. Ο Κ. διακηρύσσει την αθωότητά του και προσπαθεί να μάθει γιατί κατηγορείται. Δεν παίρνει απάντηση. Πότε στη φυλακή, πότε ελεύθερος υπό όρους, πότε στο δικαστήριο, ο Κ. έχει επαφή μόνο με απρόσωπους βασανιστές. Συγγενείς, φίλοι, έρωτες σιγά σιγά εξαφανίζονται. Είναι η απόλυτη μοναξιά, το απόλυτο κενό. Η προηγούμενη τακτοποιημένη και ευτυχισμένη ζωή του όλο και απομακρύνεται. Ο Κ., ανήμπορος να αντιδράσει σε αυτή την αναιτιολόγητη καταδίωξη, αρχίζει να αναρωτιέται μήπως πράγματι είναι ένοχος για κάτι. Η παράλογη βία τον εξουθενώνει και τον υποτάσσει. Η εξουσία και ο Νόμος που καταδιώκουν τον Κ. δεν προσδιορίζονται ούτε τοπικά ούτε χρονικά. Είναι πλοκάμια φοβερά που στραγγαλίζουν την ψυχή του. Η εφιαλτική ατμόσφαιρα και ο φόβος που προκαλείται από την ανεξήγητη βία της εξουσίας δημιούργησαν τον όρο "καφκικός".

Πολλοί θεωρούν τη "Δίκη" προφητεία για τον εγκληματικό παραλογισμό του ναζιστικού καθεστώτος. Το μυθιστόρημα γράφτηκε ανάμεσα στο 1914 και το 1915. Ο Κάφκα πέθανε το 1924 αλλά οι τρεις αδελφές του καθώς και η πρώην αρραβωνιαστικιά του εξοντώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, περίπου δύο δεκαετίες αργότερα.

(εφημερίδα "La Repubblica", Ιταλία)