Η κρύπτη του Ε. Χ. Γονατά

Η κρύπτη / Ε. Χ. Γονατάς. Αθήνα: Στιγμή, 2006 (2η εκδ).

Η πρώτη έκδοση της Κρύπτης έγινε  από τον εκδοτικό οίκο από τον εκδοτικό οίκο Πρώτη ύλη το 1959. Το βιβλίο εκδόθηκε ξανά από τις εκδόσεις Κείμενα το 1979 και από τη Στιγμή το 1991.

Ο Επαμεινώνδας Χ. Γονατάς (1924 – 2006) ήταν Έλληνας ποιητής και διηγηματογράφος της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, ο οποίος διακρίθηκε κυρίως ως «λογοτέχνης του παράδοξου».

Ο ίδιος πάντως δεν συμφωνούσε με τον χαρακτηρισμό του ως συγγραφέα του φανταστικού και του παραδόξου:

«Δεν κατασκευάζω όνειρα. Δεν είμαι "ονειροποιός". Ό,τι γράφω, είναι βιωμένο. Και το φανταστικό στοιχείο που βλέπουν στο έργο μου είναι στην ουσία το παράλογο, έχει σχέση με τον διχασμό της πραγματικότητας.» — (Ε. Χ. Γονατάς, εφημ. Τα Νέα, 4 Ιουνίου 1994).

Στην ίδια συνέντευξη του έλεγε επίσης:

«Εγώ δεν είμαι λογοτέχνης. Είμαι καλλιτέχνης. Το λογοτέχνης, έχει κάτι το περιορι-

σμένο, το δασκαλίστικο, το φιλολογικό. Δεν είμαι «ποιητής», κι ας λένε. Έχω, όμως, ποιητική

συνείδηση. Έχει καλλιεργηθεί η εντύπωση ,επειδή είμαι κλεισμένος εδώ και δείχνω ότι το

μυαλό μου είναι κάπου αλλού ,ότι ζω σ’ έναν ελεφάντινο πύργο. Λάθος. Δουλεύω από 15

χρονών και έχω πολλά βιώματα. Εξ ου, και η μόνη φιλοσοφία που αναγνωρίζω είναι η

βιωμένη. Όχι τα συστήματα. Δεν είμαι θεωρητικός εγώ. Λειτουργώ με εικόνες, με ένστικτα,

με παρορμήσεις».

« Με ενοχλεί η σπουδαιοφάνεια στους συγγραφείς και βρίσκω πως υπάρχει πολλή φιλολογία.

Δε μου αρέσουν οι συγκεχυμένες απόψεις και οι κουρελούδες γνωμών. Γενικά, δε μ’ αρέσει

το εγκεφαλικό στην τέχνη. Θέλω το απτό, το ξεκάθαρο»..

Η κρύπτη αποτελείται από 34 μικρά ποιήματα και από 13 μικρά διηγήματα.

Επιλεγμένες ποιητικές πρόζες από την Κρύπτη:

Τα πουλιά πεινασμένα με παραφυλάνε στα φύλλα,

ξύνοντας τα νύχια τους στη φλούδα των δέντρων,

γιατί όποιος δοκίμασε μια φορά το αίμα μου

δεν μπορεί πια να τραφεί με καρπούς και ζουμί από

μούρα.

*

Να τη σέβεσαι τη νύχτα

 *

 Είχε κρεμάσει μικρούς καθρέπτες πάνω στα δέντρα

 για να βλέπονται τα πουλιά.

 *

 Εγώ που δεν έχω πουλιά φυλακισμένα σε κλουβιά

 (ένα κλουβί της μάννας μου σαπίζει στην αποθήκη)

 Ξυπνάω καμιά φορά από `να σιγανό κελάιδισμα.

 *

 Μη ζητάτε ρολόι, δεν υπάρχει, γιατί, όπως σας εξήγησα,

 βρισκόμαστε σε μια βαθιά σπηλιά.

 Υπάρχει όμως το μεγάλο εκείνο μάτι μέσα στο πλεχτό κλουβί,

 υπάρχει και η καρδιά μου, που σημαίνει τις ώρες

 και σας οδηγεί μέσα από το σκοτάδι.

 Και ένα μικρό διήγημα από την ίδια συλλογή:

 Η ουλή

 Η πληγή θρέφει, τα χείλια της σμίγουν αργά σαν αυλαία βυσσινιά και ύστε

ρα από χρόνους στη θέση της μένει ένα σημάδι, μια ρόδινη ουλή, που σκύβει

και τη φιλάει.

΄Ολοι τ’ αγαπούν τα τραύματά τους. Τα κρύβουν με ωραία ατσαλάκωτα

υφάσματα, ξέρουν όμως σε ποια μεριά του κορμιού τους άνθισαν, μαράθη-

καν, έφαγαν δέρμα και κρέας δικό τους.

Γι ΄ αυτό τ΄ αγαπούν και, σε ώρες μοναξιάς που κανείς δεν τους βλέπει, 

σκύβουν και με λατρεία τα φιλούν τα βαθιά, σκοτεινά τραύματά τους. 

Διαβάστε επίσης:

- Ε. Χ. Γονατάς: ο λογοτέχνης του παράδοξου