Τα τρία γράμματα του Κώστα Μόντη προς τη μητέρα

Ο κύπριος ποιητής Κώστας Μόντης (1914-2004)  έγραψε το 1965 το βιβλίο «Γράμμα στη μητέρα και άλλοι στίχοι». Το βιβλίο ήταν σαφώς επηρεασμένο από τα πολιτικά γεγονότα της εποχής και πιο συγκεκριμένα από τις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου και την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ανεξάρτητου κράτους. Ο Μόντης, σαν ιδεολόγος, μέλος της ΕΟΚΑ και θιασώτης της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, έβλεπε τη δοθείσα λύση  ως μια πληγή, κάτι που βγαίνει και στα κείμενά του.

Το «Δεύτερο γράμμα στη μητέρα» γράφτηκε το 1972, σε μια περίοδο ασταθή και εμφυλιοπολεμική  για την Κύπρο. Στο βιβλίο αυτό ο Μόντης εκφράζει τον προβληματισμό και την πικρία του για την τροπή που πήραν τα πράγματα.

Το 1980 ο Κώστας Μόντης έγραψε το [τρίτο στη σειρά] «Γράμματα στη μητέρα» μέσα από το οποίο εκφράζει την οδύνη του για την τουρκική εισβολή.

Κορυφαία ίσως στιγμή των γραμμάτων είναι όταν ο ποιητής εκφράζει την απογοήτευση που ένοιωσε από το γεγονός ότι η βοήθεια που περίμενε ο κυπριακός ελληνισμός, κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής, από την Ελλάδα, δεν έφτασε ποτέ…:

Την περιμέναμε μέσ’ απ’ τους καπνούς και τις φλόγες της κοιλάδας των Κέδρων,

Την περιμέναμε απ’ το ξάγναντο του Τρίπυλου,
την περιμέναμε βουτηγμένοι ως το λαιμό
στη θάλασσα της Κερύνειας,
συγκρατούσαμε το ξεψύχισμά μας να μας προφτάξει.
Φυλλομετρούσαμε την Ιστορία της.
Φυλλομετρούσαμε σαν ευαγγέλιο την Ιστορία της
-«να εδώ κ’ εδώ κ’ εδώ»-
και την περιμέναμε,
κι «όχι, δεν μπορεί να μην έρθει», λέγαμε
κι «όχι, δεν γίνεται να μην έρθει», λέγαμε
κι όπου να’ ναι άκου την με τους Σπαρτιάτες της
και τα «Υπό σκιάν» και τα «Μολών λαβέ» και τον «Αέρα»,
κι όπου να’ ναι άκου την!
Και πραγματικά μια νύχτα έφτασε το μήνυμα πως η Ελλάδα ήρθε.
Τι νύχτα ήταν εκείνη, μητέρα,
τι αντίλαλος ήταν εκείνος,
τι βουητό ήταν εκείνο που σάρωσε το νησί!
Αγκαλιαστήκαμε κλαίγοντας και πηδούσαμε
και φιλιόμαστε και νοιώθαμε ρίγη να μας περιλούουν
και τα στήθια μας φούσκωναν να διαρραγούν
κ’ η καρδιά μας χτυπούσε να της ανοίξουμε να βγει.
οι χαροκαμένοι ξέχασαν τα παιδιά τους
και τους αδελφούς και τους πατέρες
κ’ έκλαιγαν για την Ελλάδα πια,
κ’ έχασκαν μ’ ένα γελόκλαμα.
Κ’ έλεγαν οι δάσκαλοι «Είδατε;»
Και λέγαμε όλοι «Είδατε;»
Ώσπου την άλλη μέρα πέσαμε ως το βυθό
ώσπου την άλλη μέρα πέσαμε πέρα απ’ το βυθό,
ώσπου την άλλη μέρα βούλιαξε το Τρίπυλο, ώσπου την άλλη μέρα πισωπάτησε
σιωπηλό το Τρόοδος να βρει βράχο να καθίσει,
ώσπου την άλλη μέρα γούρλωσε τα μάτια η Αίπεια,
ώσπου την άλλη μέρα γούρλωσαν τα μάτια οι Σόλοι και το Κούριο
κ’ οι αγχόνες της Λευκωσίας
γιατί η Ελλάδα δεν ήρθε,
γιατί ήταν ψεύτικο το μήνυμα,
ψέμα η Ελληνική μεραρχία στην Πάφο,
γιατί μας είπαν ψέμα οι ουρανοί και ψέμα οι θάλασσες
και ψέμα τα χελιδόνια και ψέμα η καρδιά
και ψέμα οι Ιστορίες μας,
ψέμα, όλα ψέμα.
Είχε λέει, άλλη δουλειά η Ελλάδα,
κάτι πανηγυρισμούς,
κ ήμαστε και μακριά και δεν μπορούσε, λέει,
λυπόταν, δεν το περίμενε,
ειλικρινά λυπόταν,
ειλικρινά λυπόταν πάρα πολύ.
Κ’ οι δάσκαλοί μας έσκυψαν ντροπιασμένοι,
και τα «Εγχειρίδια» έσκυψαν ντροπιασμένα
κ’ οι δάσκαλοί μας τρέμουν τώρα πια,
και τα «Εγχειρίδια» τρέμουν τώρα πια
όσο πλησιάζουν τα περί Θερμοπυλών και τα περί Σαλαμίνος…
Δεν κάνω ποίηση, μητέρα,
έχω αντίγραφα.

Ο Κώστας Χαραλαμπίδης απαγγέλνει ένα απόσπασμα από το "Τρίτο Γράμμα στη Μητέρα" του Κώστα Μόντη:

(Από το «Τρίτο Γράμμα στη Μητέρα»):
Είναι ένα μεγάλο πρόβλημα ο Πενταδάκτυλος, μητέρα.
Στο κάτω-κάτω το Μόρφου δεν το βλέπουμε,
στο κάτω-κάτω την Κερύνια δεν τη βλέπουμε,
την Αμμόχωστο δεν τη βλέπουμε,
όμως αυτός είν' εκεί απέναντί μας
όμως αυτός είναι διαρκώς εκεί απέναντί μας
και μας κυτάζει
και μας κυτάζει μ' ένα τρόπο,
και κάθεται βραχνάς και μολύβι στο στήθος μας,
όμως αυτός είν' εκεί απέναντί μας
και δεν μπορεί να κρυβή σαν το Μόρφου,
και δε μπορεί να κρυβή σαν την Κερύνια
και σαν την Αμμόχωστο.
Και λέει: «Λοιπόν»;
Και μας ρωτά: «Λοιπόν»;



Διαβάστε επίσης:

- 4 μικρά ποιήματα του Κώστα Μόντη