Το Ελληνόπουλο [L'enfant grec] του Αλμπέρ Καμύ [Albert Camus] - Ο φιλελληνισμός του νομπελίστα συγγραφέα και ο αγώνας της ΕΟΚΑ

Η γαλλική εφημερίδα «L’ Express» δημοσίευσε στις 6 Δεκεμβρίου του 1955, άρθρο του γνωστού Γάλλου νομπελίστα λογοτέχνη Αλμπέρ Καμύ (Albert Camus) με τίτλο: «L'enfant grec» («Το ελληνόπουλο»).

Στο άρθρο αυτό ο Αλμπέρ Καμύ (1913-1960) φανερώνει τον φιλελληνισμό του. Εκλιπαρεί την διεθνή κοινή γνώμη να πιέσει, ώστε να δοθεί χάρη στον καταδικασμένο από τους Άγγλους σε θάνατο Μιχάλη Καραολή, (αγωνιστή της ΕΟΚΑ) και τάσσετε υπέρ του αγώνα για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ιδιαίτερη βαρύτητα στο άρθρο δίνει το διεθνές κύρος του συγγραφέα αλλά και το γεγονός ότι ένας ακόμα διακεκριμένος λογοτέχνης «αριστερών» πεποιθήσεων τάσσεται υπέρ του αγώνα της ΕΟΚΑ.

Γράφει μεταξύ άλλων ο Καμύ:

"...Εδώ και λίγες εβδομάδες η επαναστατημένη Κύπρος έχει αποκτήσει τον ήρωα της στο πρόσωπο του νεαρού Κύπριου σπουδαστή Μιχάλη Καραολή που καταδικάστηκε από τα βρετανικά δικαστήρια σε θάνατο με τη μέθοδο του απαγχονισμού. Στο ευτυχισμένο εκείνο νησί οπού γεννήθηκε η Αφροδίτη, οι άνθρωποι πεθαίνουν σήμερα και μάλιστα με τρόπο φρικιαστικό. Για μια ακόμη φορά, η ταπεινή διεκδίκηση ενός λαού που παρέμεινε για χρόνια βουβή και αναχαιτίστηκε μόλις θέλησε να εκδηλωθεί, ξεσπά τώρα σε εξέγερση. Για μια ακόμη φορά, της εξέγερσης είχε προηγηθεί η τυφλή καταπίεση. Για μια ακόμη φορά, οι αρχές Κατοχής που διατράνωναν ότι κυριαρχική τους φροντίδα ήταν η τάξη, αναγκάζονται να εγκαταστήσουν τα δικαστήριά τους και να κάνουν ακόμη μεγαλύτερη μια καταπίεση που δε θα φέρει άλλο αποτέλεσμα παρά τον πολλαπλασιασμό των εξεγέρσεων.

Η Αγγλία, ωστόσο, δεν αμφισβητεί ούτε τα δίκαια που διεκδικούν οι Κύπριοι ούτε το γεγονός οτι το 80% των κατοίκων της νήσου είναι Έλληνες ούτε ακόμη ότι ένα ελεύθερο δημοψήφισμα θα έδινε μια συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της ένωσης. Το μοναδικό της επιχείρημα, που το υποστήριξε άλλωστε πριν λίγο καιρό κι ένας γάλλος συγγραφέας, είναι στρατηγικής σημασίας: ή Κύπρος είναι το προωθημένο αεροπλανοφόρο της βρετανικής και δυτικής δύναμης.

Δεν είναι λοιπόν πιο συνετό νa γίνει δεκτή η λογική πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης, που προσφέρεται να εγγυηθεί τις βάσεις, από τη στιγμή που θα πραγματο¬ποιηθεί η ένωση; Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν και πιστές φιλίες, που αξίζουν περισσότερο από το χάλυβα και το τσιμέντο. Με την αξιοθαύμαστη αντίστασή της εναντίον των γερμανών και ιταλών επιδρομέων, αλλά και με την άρνησή της να υποταχθεί, η Ελλάδα αποκάλυψε σε ολόκληρο τον κόσμο ότι η φιλία της αξίζει πολύ περισσότερο απ ό,τι οι φιλίες μερικών άλλων.

Δε θα κρύψω, από πλευράς μου, τα αισθήματα τρυφερότητας και αγάπης που μου γεννά ο ελληνικός λαός, που, όπως ό ίδιος διαπίστωσα, είναι μαζί με τον ισπανικό απ’ τους λαούς εκείνους που θα χρειαστεί στο μέλλον η βάρβαρη Ευρώπη για να δημιουργήσει ξανά έναν πολιτισμό.

Αν οι άγγλοι Συντηρητικοί είναι αντίθετοι με την ένωση, είναι γιατί εγκατέλειψαν την Αίγυπτο και δε θέλουν τώρα να χάσουν το γόητρο τους.

Θα χάσουν όμως πολύ περισσότερο σε γόητρο, αν η αναγκαστικά προσωρινή παράταση της σημερινής κατάστασης, πληρωθεί τελικά με το φόνο ενός παιδιού, του Μιχάλη Καραολή...".

(μετάφραση: Θανάσης Αντωνίου, περιοδικό η λέξη, τ. 85-86, Ιούνιος-Αύγουστος 1989).

Το πλήρες κείμενο του άρθρου στα Γαλλικά:

Albert Camus, L'enfant grec *

Depuis quelques semaines, Chypre révoltée a un visage, celui du jeune étudiant chypriote Michel Karaolis condamné par les tribunaux britanniques à la mort par pendaison. On meurt aussi, et affreusement, dans l'île heureuse où Aphrodite est née.

Une fois de plus, l'obscure revendication d'un peuple, longtemps muette, puis bâillonnée dès qu'elle cherche à s'exprimer, a éclaté dans le terrorisme. Une fois de plus, la répression aveugle a précédé la révolte. Une fois de plus, la puissance qui se déclarait soucieuse d'abord de l'ordre est obligée d'installer ses tribunaux et d'intensifier encore une répression qui n'aura d'autre effet que de multiplier les révoltés. Alors vient l'heure des martyrs, aussi inlassables que l'oppression, et qui finissent par imposer à un monde indifférent la revendication d'un peuple oublié de tous, sauf de lui-même.

Mais dans le cas qui nous occupe, ce vieux drame est d'autant plus douloureux qu'il s'agit de deux peuples alliés entre eux, et amis du nôtre. L'intérêt comme le cœur exige que ces deux nations renouent avec leur vieille amitié. Au lieu de cela, le gouvernement de l'une, la plus puissante, il est vrai, mais la plus admirée pour sa tradition libérale, se met dans le cas d'avoir à pendre les fils de l'autre.

Pourtant, l'Angleterre ne nie même pas la légitimité de la revendication cypriote, ni que 80 % des habitants de l'île soient grecs, ni que des élections libres donneraient une écrasante majorité pour le rattachement. Son seul argument, soutenu d'ailleurs, il y a quelque temps, par un écrivain français, est d'ordre stratégique: Chypre est le porte-avions avancé de la puissance britannique et occi¬dentale.

Mais que vaut cet argument dès l'instant où l'île est en révolte? À moins d'écraser ce mouvement dans le sang, et dès lors la Grèce entière menacerait les arrières du porte-avions, il vaudrait mieux accepter la proposition raison¬nable du gouvernement grec qui offre de garantir les bases si le rattachement est voté. Après tout, il y a des fidélités qui valent le béton et l'acier. Par son admirable résistance aux envahisseurs italiens et allemands, par son refus obs¬tiné de subir, la Grèce a prouvé, à la face du monde, que son amitié était une base plus solide que bien d'autres.

Je ne cacherai pas pour ma part mon admiration et ma tendresse pour ce peuple grec dont j'ai pu voir qu'avec l'espagnol il était un de ceux dont l'Europe barbare aura besoin demain pour se refaire une civilisation. Mais ce n'est pas le seul sentiment qui me fait penser que l'An¬gleterre et l'Occident ont tout à gagner à ce que la question de Chypre soit réglée dans le sens du rattachement. Les conservateurs anglais ne s'y opposent en réalité que dans la mesure où, après avoir abandonné l'Egypte, pour garder Suez, ils ne veulent pas perdre la face.

Mais ils perdront bien plus que la face si le maintien, forcément provisoire, de la situation actuelle doit être payé par le meurtre d'un enfant. Le temps des empires s'achève, celui des libres communautés commence, à l'Occident du moins. Sachons le reconnaître et favoriser ce grand avenir au lieu de lui briser la nuque. Puisque des discussions sont en cours, le gouvernement britannique a l'occasion en tout cas de leur donner une chance de fécondité en épargnant le jeune condamné. Ce sont les amis de l'Angleterre autant que ceux du peuple grec qui lui demandent de sauver d'abord Michel Karaolis et de lui rendre ensuite une patrie vieille de trois mille ans.

*(ALBERT CAMUS, “L'enfant grec”, L’ Express, 6 décembre 1955).

- Το γνήσιο χειρόγραφο με το συγκεκριμένο άρθρο του συγγραφέα βρίσκεται στην κατοχή του Μουσείου Αγώνος ΕΟΚΑ 1955-1959, στη Λευκωσία.

Βιογραφικό Αλμπέρ Καμύ (1913- 1960):

Γεννήθηκε στο χωριό Μοντόβι της γαλλοκρατούμενης Αλγερίας το 1913, και μεγάλωσε με πολλές στερήσεις χωρίς τον πατέρα του, που σκοτώθηκε στη μάχη του Μάρνη το 1914 κατά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο. Από παιδί θα ζήσει την αδικία και την ανισότητα. Θα σπουδάσει φιλοσοφία και θα ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία, ενώ δίνει διέξοδο στο πάθος του για το θέατρο ιδρύοντας το 1931 τον ερασιτεχνικό θίασο Εκίπ.

Παρά την κλονισμένη υγεία του, θα λάβει μέρος στην αντίσταση των Γάλλων κατά των Γερμανών γράφοντας τα άρθρα του στην παράνομη έκδοση Combat.

Από τα εφηβικά του χρόνια ανακαλύπτει την Ελλάδα μέσα από τα έργα των αρχαίων τραγικών και των φιλοσόφων, εμπνέεται την αντίληψη “του μέτρου και των ορίων”, ενώ παράλληλα “αντλεί από τον ελληνικό μύθο το χυμό του”.

Διανοούμενος και φιλόσοφος, δημοσιογράφος και δραματουργός, σκηνοθέτης και ηθοποιός, ο Αλμπέρ Καμύ υπήρξε πάνω απ’ όλα ανθρωπιστής. Στάθηκε δίπλα στους αδύναμους, πιστεύοντας ότι ως συγγραφέας είχε υποχρέωση να συμπάσχει κι όχι να παραμείνει κλεισμένος στον εαυτό του. Θεωρούσε “τη φωνή της ανθρώπινης εξέγερσης φωνή του Προμηθέα” και πίστευε ότι “η μοναδική ανανδρία είναι να γονατίζεις”. Αγωνίστηκε ενάντια στην ποινή του θανάτου διατυπώνοντας τις σκέψεις του σε ομότιτλο κείμενο. Κατά τον ελληνικό εμφύλιο η φωνή του έσωσε Έλληνες πολιτικούς κρατουμένους από το θάνατο. Δυστυχώς, δεν μπόρεσε να σώσει και τον Μιχαλάκη Καραολή. Όμως, το ότι δεν δίστασε να υψώσει τη φωνή του ενάντια στους αποικιοκράτες, αρκούσε για να καταξιωθεί ως “ασυμβίβαστος”.

Το 1957 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Μερικά από τα έργα του: Ο μύθος του Σισύφου, Ο Ξένος, Η Παρεξήγηση, Η Πανούκλα, Οι Δίκαιοι, Επαναστατημένος Άνθρωπος. Το 1960, ο Αλμπέρ Καμύ βρήκε τον θάνατο σε αυτοκινητικό δυστύχημα.