@Ανδρέας Καπανδρέου : Και το Νόμπελ Λογοτεχνίας πάει… στον τραγουδοποιό Bob Dylan!

16 Οκτ 2016

Και το Νόμπελ Λογοτεχνίας πάει… στον τραγουδοποιό Bob Dylan!

Έκπληξη αλλά και ενθουσιασμό προκάλεσε η είδηση ότι το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2016 κέρδισε ο τραγουδοποιός Μπομπ Ντίλαν (Bob Dylan).

Είμαι από αυτούς που υποστηρίζουν ότι ανάμεσα στους στίχους κάποιων τραγουδιών μπορεί κάποιος να βρει στίχους – διαμάντια, ισάξιους με στίχους των διασημότερων ποιητών.

Είδαμε πολλές φορές να συμβαίνει το ανάποδο: στίχοι γνωστών ποιητών να γίνονται τραγούδια. Αυτή τη φορά όμως η επιτροπή της Σουηδικής Ακαδημίας που είναι υπεύθυνη για τα Νόμπελ κατάφερε να εκτιμήσει τους στίχους των τραγουδιών του Αμερικανού τραγουδοποιού, αναγκάζοντας εμάς όλους να ξαναδιαβάσουμε τους στίχους του ποιητή, αυτή τη φορά, Bob Dylan.

Το σκεπτικό της βράβευσής ήταν ότι ο Bob Dylan “έφερε νέες ποιητικές εκφράσεις μέσα από τη μουσική παράδοση της Αμερικής”.

Για όσους ενδιαφέροντε να μελετήσουν τους στίχους του Bob Dylan μεταφρασμένους στα ελληνικά υπάρχει το βιβλίο με τίτλο «Τραγούδια 1962-2001» (Ιανός, 2006) σε μετάφραση Γιώργου – Ίκαρου Μπαμπασάκη.

Γράφει ο Μπαμπασάκης στο οπισθόφυλλο της πολύ ενδιαφέρουσας έκδοσης:

«Ξέροντας ότι είναι τραγούδια, επιχείρησα να τα αποδώσω μένοντας πιστός στο πνεύμα του Ντύλαν, χρησιμοποιώντας ρυθμούς που παραπέμπουν στους δικούς του, αντλώντας συνάμα από τον πλούτο της ελληνικής ποίησης και στιχουργικής. Έπαιξα με τις ομοιοκαταληξίες, κάτι που ενίοτε είχε πολύ να κάνει με σκακιστικό πρόβλημα…»

Στίχους του Μπομπ Ντίλαν, όμως, μετάφρασαν και Έλληνες τραγουδοποιοί οι οποίοι βασιζόμενοι στους αρχικούς στίχους αλλά και στην μουσική του Ντίλαν μας χάρισαν πολύ όμορφα τραγούδια στα ελληνικά.
Ας δούμε μερικά:

"All Along The Watchtower" (John Wesley Harding - 1967)

"There must be some way out of here" said the joker to the thief

"There's too much confusion", I can't get no relief

Businessmen, they drink my wine, plowmen dig my earth

None of them along the line know what any of it is worth.

"No reason to get excited", the thief he kindly spoke

"There are many here among us who feel that life is but a joke

But you and I, we've been through that, and this is not our fate

So let us not talk falsely now, the hour is getting late".

All along the watchtower, princes kept the view

While all the women came and went, barefoot servants, too.

Outside in the distance a wildcat did growl

Two riders were approaching, the wind began to howl.

"Γύρω-Γύρω στη Σκοπιά" (Δημήτρης Πουλικάκος: Αδέσποτα σκυλιά - 2004)

Θα υπάρχει κάποια διέξοδος, είπ’ ο παλιάτσος στο ληστή

γύρω μας βλέπω συγχυση, γαλήνη δε θα βρεις

εμπόροι πίνουν το κρασί μας, κι άλλοι σκάβουν τη γη

κανένας νόμος δεν ισχύει, τα πάντα έχουν χαθεί.

Δε χρειάζεται ν’ ανησυχείς, ήταν τα λόγια του ληστή

βρίσκοντ’ εδώ πολλοί από μας, που `χουν γι’ αστείο τη ζωή

κι ας μη μας ήτανε γραφτό, τα `χουμε ζήσει όλ’ αυτά

ας μη μιλάμε πια λοιπόν, η ώρα είν’ αργά.

Γύρω γύρω στη σκοπιά, πρίγκιπες ξαγρυπνούν

καθώς γυναίκες και παιδιά, αδιάκοπα περνούν

κάπου απ’ έξω μακριά, αγριόγατος βογκάει

πλησιάζουν καβαλάρηδες, τ’ αγέρι λυσσομανάει.

(Παραλλαγή του ίδιου τραγουδιού δημιουργήθηκε από τον Διονύση Σαββόπουλο και έγινε γνωστότερο με τον τίτλο «Ο Παλιάτσος κι ο Ληστής» στους δίσκους: Μπάλλος, 1971 και Το ξενοδοχείο, 1997. Το τραγούδι συμπεριλήφθηκε επίσης στους δίσκους των αδερφών Κατσιμίχα: Υπάρχει λόγος, 1992 και Παράλληλη δισκογραφία καθώς και της Καλλιόπης Βέττα: Καλειδοσκόπιο, 2001)

"Ο Παλιάτσος κι ο Ληστής"

Θα υπάρχει μια διέξοδος,

είπε ο παλιάτσος στο ληστή

Κι αν σου `χει μείνει μια σταλιά ντροπή,

δώσε λιγάκι προσοχή

Εμπόροι πίνουν το κρασί μας,

και κλέβουνε τη γη

Εσύ είσαι η μόνη μας ελπίδα,

σε περιμένουμε να `ρθεις

Τα παίρνεις όλα πολύ στα σοβαρά,

ήταν τα λόγια του ληστή

Έχουν περάσει όλα αυτά

πάει καιρός πολύς

Εδώ απάνω στα βουνά

δεν δίνουν δεκάρα τσακιστή

Για ό,τι έχει κερδηθεί

για ό,τι έχει πια χαθεί

Πάνω απ’ του κάστρου τη σκοπιά,

οι πρίγκιπες κοιτούν

Καθώς γυναίκες και παιδιά,

τρέχουν για να σωθούν

Κάπου έξω μακριά

ο άνεμος βογκά

Ζυγώνουν καβαλάρηδες

με όπλα και σκυλιά

Θα υπάρχει μια διέξοδος,

είπε ο παλιάτσος στο ληστή

Κι αν σου `χει μείνει μια σταλιά ντροπή,

δώσε λιγάκι προσοχή

Εμπόροι πίνουν το κρασί μας,

και κλέβουνε τη γη

Εσύ είσαι η μόνη μας ελπίδα,

σε περιμένουμε να `ρθεις

"The Wicked Messenger" ( John Wesley Harding - 1967)

There was a wicked messenger

From Eli he did come

With a mind that multiplied

The smallest matter

When questioned who had sent for him

He answered with his thumb

For his tongue it could not speak, but only flatter

He stayed behind the assembly hall

It was there he made his bed

Oftentimes he could be seen returning

Until one day he just appeared

With a note in his hand which read

The soles of my feet, I swear they're burning

Oh, the leaves began to fallin'

And the seas began to part

And the people that confronted him were many

And he was told but these few words

Which opened up his heart

If you cannot bring good news, then don't bring any

Άγγελος Εξάγγελος (Διονύσης Σαββόπουλος: Βρώμικο ψωμί - 1972, Είκοσι χρόνια δρόμος - 1983, Το ξενοδοχείο – 1997 και Ο πυρήνας - 2007). Συμπεριλαμβάνεται επίσης στον δίσκο του συγκροτήματος Τρίφωνο: Καράβια μοιάζουν οι ψυχές – 2003)

"Άγγελος Εξάγγελος"

Άγγελος εξάγγελος μας ήρθε από μακριά

γερμένος πάνω σ’ ένα δεκανίκι

δεν ήξερε καθόλου μα καθόλου να μιλά

και είχε γλώσσα μόνο για να γλείφει

Τα νέα που μας έφερε ήταν όλα μια ψευτιά

μα ακούγονταν ευχάριστα στ’ αυτί μας

γιατί έμοιαζε μ’ αλήθεια η κάθε του ψευτιά

κι ακούγοντάς τον ησύχαζε η ψυχή μας

Έστησε το κρεβάτι του πίσω απ’ την αγορά

κι έλεγε καλαμπούρια στην ταβέρνα

μπαινόβγαινε κεφάτος στα κουρεία και στα λουτρά

και χάζευε τα ψάρια μες στη στέρνα

Και πέρασε ο χειμώνας κι ήρθε η καλοκαιριά

κι ύστερα πάλι ξανάρθανε τα κρύα

ώσπου κάποιο βραδάκι βρε τι του `ρθε ξαφνικά

κι άρχισε να φωνάζει με μανία

Τα πόδια μου καήκανε σ’ αυτή την ερημιά

η νύχτα εναλλάσσεται με νύχτα

τα νέα που σας έφερα σας χάιδεψαν τ’ αυτιά

μα απέχουνε πολύ απ’ την αλήθεια

Αμέσως καταλάβαμε τι πήγαινε να πει

και του `παμε να φύγει μουδιασμένα

αφού δεν είχε νέα ευχάριστα να πει

καλύτερα να μην μας πει κανένα

"Señor" (Street-Legal - 1978)

Senor, senor, can you tell me where we're headin ?

Lincoln County Road or Armageddon ?

Seems like I been down this way before

Is there any truth in that, senor ?

Senor, senor, do you know where she is hidin' ?

How long are we gonna be riding ?

How long must I keep my eyes glued to the door ?

Will there be any comfort there senor ?

There's a wicked wind still blowing on that upper deck

There's an iron cross still hanging down from around her neck

There's a marcing band still playing in that vacant lot

Where's she held me in her arms one time and said, Forget me not.

Senor, senor, I can see that painted wagon

Smell the tail of the dragon

Can't stand the suspense anymore

Can you tell me who to contact here, senor ?

Well, the last thing I remember before I stripped and kneeled

Was that trainload of fools bogged down in a magnetic field

A gypsy with a broken flag and a flashing ring

He said, Son, this ain't a dream no more it's the real thing.

Senor, senor, you know their hearts is as hard as leather

Well, give me a minute, let me get it together

I just gotta pick myself up off the floor

I'm ready when you are, senor.

Senor, senor, let's overturn these tables

Disconnect these cables

This place don't make sense to me no more

Can you tell me what we're waiting for, senor ?

Senor (Φίλιππος Πλιάτσικας – Πυξ Λαξ: Στίλβη – 1998, Υπάρχουν χρυσόψαρα εδώ; Και Μπάμπης Στόκας: Τραγουδίστε μην ντρέπεστε - 2008)

"Senor, Senor"

Μήπως ξέρεις να μου πεις

πού πηγαίνεις ποιον θα βρεις

Στο όνειρο μου σε έχω ξαναδεί

και νομίζω ότι ζεις ακόμα εκεί

Senor, Senor

Πού να κρύβεται κι αυτή

με ποιον να `ναι πού να ζει

Βαρέθηκα την πόρτα να κοιτάω

για ποιο ψέμα και ποια αλήθεια ξενυχτάω;

Έχει γίνει ο αέρας σιδερένιος σταυρός

Σαν αυτό που κρατούσε ο γυμνός της λαιμός

Κι αυτή η φάλτσα ορχήστρα παίζει σαν να γελά

Μοιάζει να με φωνάζει και να μην με ξεχνά

Senor, Senor

Ζω σ’ αυτό το σπασμένο βαγόνι

μ’ ένα δράκο που σκοτώνει

Με καλώδια κρατιέμαι ζωντανός

έχω αλλάξει και η ζωή με θέλει αλλιώς

Έχει γίνει και ο αέρας σιδερένιος σταυρός...

Senor, Senor

Ό,τι έχει μείνει από μένα

στο πάτωμα θέλω απλώς να μαζέψω

Δώσε μου ακόμα ένα λεπτό

κι είμαι έτοιμος αν είσαι εσύ κι εγώ

Senor, Senor

Ζω σ’ αυτό το σπασμένο βαγόνι...

"Blowin' In The Wind" (The Freewheelin' Bob Dylan – 1963)

How many roads must a man walk down

Before you call him a man?

How many seas must a white dove sail

Before she sleeps in the sand?

Yes, and how many times must the cannon balls fly

Before they're forever banned?

The answer, my friend, is blowin' in the wind

The answer is blowin' in the wind.

Yes, and how many years can a mountain exist

Before it is washed to the sea?

Yes, and how many years can some people exist

Before they're allowed to be free?

Yes, and how many times can a man turn his head

And pretend that he just doesn't see?

The answer, my friend, is blowin' in the wind

The answer is blowin' in the wind.

Yes, and how many times must a man look up

Before he can see the sky?

Yes, and how many ears must one man have

Before he can hear people cry?

Yes, and how many deaths will it take 'til he knows

That too many people have died?

The answer, my friend, is blowin' in the wind

The answer is blowin' in the wind.

(“Αυτά που Ρωτάς” Θανάσης Γκαϊφύλλιας: Αυτά που ρωτάς – Ζωντανά στο Κύτταρο – 2010)

"Αυτά που ρωτάς"

Πόσες φορές ένας άνδρας πονά προτού την αλήθεια να βρει,

μοιάζει χαμένο πουλί στα νερά, στεριά προτού να χαρεί.

Πόσα κανόνια θα ηχήσουν ξανά, προτού τα φάει η σκουριά

Αυτά που ρωτάς τα παίρνει ο βοριάς, τα λόγια τα παίρνει ο βοριάς.

Πόσες φορές αυτό που ζητάς, το βλέπεις το προσπερνάς, πόσες φωνές τα αυτιά σου τρυπούν και εσύ θαρρείς δεν ακούς, τότε θα πεις μ’ αρέσει η ζωή, δε θέλω άλλους νεκρούς

Αυτά που ρωτάς τα παίρνει ο βοριάς, τα λόγια τα παίρνει ο βοριάς.

Πόσο μπορεί το βουνό να σταθεί, στην θάλασσα πριν χαθεί, πόσο σκοτάδι αντέχει η ψυχή ως πού να χαράξει η αυγή, πόσοι θα πουν και τι μ’ αφορά χωρίς να νιώσουν ντροπή.

Αυτά που ρωτάς τα παίρνει ο βοριάς, τα λόγια τα παίρνει ο βοριάς...

"Slow train" (Slow train coming – 1979)

Sometimes I feel so low-down and disgusted

Can't help but wonder what's happenin' to my companions

Are they lost or are they found?

Have they counted the cost it'll take to bring down

All their earthly principles they're gonna have to abandon?

There's a slow, slow train comin' up around the bend

I had a woman down in Alabama

She was a backwoods girl, but she sure was realistic

She said, "Boy, without a doubt, have to quit your mess and straighten out

You could die down here, be just another accident statistic"

There's a slow, slow train comin' up around the bend

All that foreign oil controlling American soil

Look around you, it's just bound to make you embarrassed

Sheiks walkin' around like kings, wearing fancy jewels and nose rings

Deciding America's future from Amsterdam and to Paris

And there's a slow, slow train comin' up around the bend

Man's ego is inflated, his laws are outdated, they don't apply no more

You can't rely no more to be standin' around waitin'

In the home of the brave, Jefferson turnin' over in his grave

Fools glorifying themselves, trying to manipulate Satan

And there's a slow, slow train comin' up around the bend

Big-time negotiators, false healers and woman haters

Masters of the bluff and masters of the proposition

But the enemy I see wears a cloak of decency

All non-believers and men-stealers talkin' in the name of religion

And there's a slow, slow train comin' up around the bend

People starving and thirsting, grain elevators are bursting

Oh, you know it costs more to store the food than it do to give it

They say lose your inhibitions, follow your own ambitions

They talk about a life of brotherly love

Show me someone who knows how to live it

There's a slow, slow train comin' up around the bend

Well, my baby went to Illinois with some bad-talkin' boy she could destroy

A real suicide case, but there was nothin' I could do to stop it

I don't care about economy, I don't care about astronomy

But it sure do bother me to see my loved ones turning into puppets

There's a slow, slow train comin' up around the bend

Τρένο στην κορυφογραμμή (Φοίβος Δεληβοριάς: Ο καθρέφτης - 2003)

"Τρένο στην κορυφογραμμή"

Έρχονται μέρες που αυτός ο πόνος σφάζει

κι αναρωτιέμαι στους συντρόφους τι να συμβαίνει

Είν’ αλλού ή έχουν βρεθεί βρήκαν λες να ναύλα για την διαδρομή

μακριά απ’ την γη κι απ’ το χανγκόβερ της την Ειμαρμένη;