Η καινοτόμος δομή του μυθιστορήματος προβλημάτισε κάπως τους κριτικούς. Παρά το γεγονός ότι έλαβε ανάμεικτες κριτικές όταν πρωτοκυκλοφόρησε και συχνά κατηγορήθηκε για απεικόνιση ανήθικου πάθους, στη συνέχεια αναδείχτηκε σε ένα από τα κλασικά έργα της αγγλικής αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Ο ΕΠΟΚ είμαι ένας ιστορικός Όμιλος που
ιδρύθηκε το 1947 και ανάμεσα στους στόχους
του είναι
η «όσον το δυνατόν ευρύτερη επίδραση και ακτινοβολία του Ομίλου προς
καλύτερη κατανόηση του ελληνικού πολιτισμού και η δι’ αυτού
ανάπτυξη της πνευματικής ζωής της Κύπρου, καθώς και η σύσφιγξη των
πνευματικών δεσμών της Κύπρου μετά της λοιπής Ελλάδος και η πνευματική
επικοινωνία αυτής μετά των άλλων πολιτισμένων χωρών».
Το ιστορικό περιοδικό του ΕΠΟΚ «Πνευματική Κύπρος» καθώς και όλα τα βιβλία που εξέδωσε μέχρι σήμερα ο Όμιλος, παραδόθηκαν στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου για ψηφιοποίηση.
Σύμφωνα με τον Λάβκραφτ «Το αρχαιότερο και ισχυρότερο συναίσθημα της
ανθρωπότητας είναι ο φόβος, και το αρχαιότερο κι ισχυρότερο είδος φόβου είναι ο
φόβος του αγνώστου. Ελάχιστοι ψυχολόγοι θα αμφισβητούσαν αυτά τα δεδομένα, των
οποίων η παραδεδεγμένη αλήθεια εδραιώνει κατ΄ ανάγκη για πάντα τη γνησιότητα
και την υψηλή θέση της ιστορίας υπερφυσικού τρόμου ως λογοτεχνική μορφή».
«Η γοητεία του υπερφυσικά μακάβριου, σύμφωνα με τον Λάβκραφτ, απευθύνεται σε περιορισμένο κοινό, επειδή
απαιτεί από τον αναγνώστη έναν ορισμένο βαθμό φαντασίας και κάποια ικανότητα
αποστασιοποίησης από την καθημερινή ζωή. Καθώς σχετικά λίγοι είναι αρκετά
απαλλαγμένοι από την επιρροή της καθημερινής ρουτίνας ώστε να ανταποκριθούν σε ασυνήθιστα
μηνύματα, οι ιστορίες για κοινότυπα συναισθήματα και συμβάντα ή για συνηθισμένες
αισθητικές παραμορφώσεις αυτών των συναισθημάτων και συμβάντων, θα έχουν πάντα
την πρώτη θέση στις προτιμήσεις της πλειοψηφίας – και δικαίως, ίσως, αφού τούτα
τα συνηθισμένα θέματα, φυσικά, απαρτίζουν το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης
εμπειρίας».
Αναλύοντας τα λογοτεχνικά
υπερφυσικά έργα της εποχής του, καθώς και τους συγγραφείς τους, ο Λάβκραφτ γράφει πως «όσοι πιστεύουν πραγματικά στο απόκρυφο, πιθανόν είναι λιγότερο
αποτελεσματικοί από τους υλιστές στην περιγραφή του φασματικού και του
φανταστικού, αφού γι’ αυτούς ο φασματικός κόσμος είναι μια τόσο οικία
πραγματικότητα ώστε τείνουν να αναφέρονται σε εκείνον με λιγότερο δέος,
αποστασιοποίηση και υποβλητικότητα παρά όσοι βλέπουν σε τούτο τον μυστικό κόσμο
την απόλυτη και αδιανόητη παραβίαση της φυσικής τάξης»
Η απαρχή της ιστορίας φρίκης: Μάγισσες, λυκάνθρωποι, βρικόλακες και λάμιες
παρελαύναν απειλητικά από τα χείλη βάρδων και γιαγιάδων, δίχως να χρειάζονται
παρά ελάχιστη ενθάρρυνση για να κάνουν το τελικό βήμα, ώστε να περάσουν το όριο
που χωρίζει την προφορική αφήγηση ή το τραγούδι από το τυπικό λογοτεχνικό έργο.
Το πρώτο γοτθικό μυθιστόρημα: Ως το πρώτο γοτθικό μυθιστόρημα που άσκησε μεγάλη
επιρροή στη λογοτεχνία του υπερφυσικού τρόμου, ο Λάβκραφτ θεωρεί ότι είναι το
μυθιστόρημα του Άγγλου συγγραφέα Οράτιου
Ουόλοπ (Horace Walpole, 1717-1797) «Το κάστρο του Οτράντο» που εκδόθηκε το
1764.
Τα υπόλοιπα κεφάλαια του βιβλίου
είναι: Το αποκορύφωμα του γοτθικού
μυθιστορήματος,Τα επακόλουθα της γοτθικής λογοτεχνίας, Η λογοτεχνία του
υπερφυσικού στην ηπειρωτική Ευρώπη, αφιερώνει ένα κεφάλαιο στον
Έντγκαρ Άλαν Πόε, Η παράδοση του υπερφυσικού στην Αμερική, Η παράδοση
του υπερφυσικού στα Βρετανικά Νησιά, ενώ ολοκληρώνει με το κεφάλαιο Οι σύγχρονοι αριστοτέχνες.
Στο τελευταίο κεφάλαιο ο Λάβκραφτ αναφέρεται
στους Άρθουρ Μάχεν (Arthur Machen, 1863-1947), Άλτζερνον
Μπλάκγουντ (Algernon Blackwood,
1869-1951), Λόρδο Ντάνσανι (Edward John
Moreton Drax Plunkett, 18th Baron of Dunsany, 1878-1957) και Μόνταγκιου
Ρόουντ Τζέιμς (M. R. James 1862-1936), παραλείποντας
(από μετριοφροσύνη, ίσως) να αναφερθεί και στον εαυτό του.
Στο τέλος του βιβλίου, σαν
συμπέρασμα, ο Λάβκραφτ αναφέρει ότι «όποιο
μεγάλο αριστούργημα (υπερφυσικού τρόμου) και αν δημιουργηθεί στο μέλλον θα
οφείλει την αποδοχή του, μάλλον στην υπέρτατη συγγραφική δεξιότητα παρά σε ένα
θελκτικό θέμα».
Το δοκίμιο μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και κυκλοφόρησε και ως βιβλίο.
Από το οπισθόφυλλο της ελληνικής έκδοσης:
Είναι ευτύχημα που ο Χ.Φ. Λάβκραφτ αποφάσισε να γράψει αυτό το δοκίμιο ιστορίας, κριτικής
Lovecraft, H. P. Υπερφυσικός
τρόμος στη λογοτεχνία / Χ. Φ. Λάβκραφτ; μετ. Γιώργος Μαρουξής; πρόλογος Μάκης
Πανώριος. Αθήνα: Αίολος, 2008. [τίτλος πρωτοτύπου: Supernatural horror in literature]
Τη
συζήτηση οργάνωσε και διεύθυνε η Effy Tselikas, δημοσιογράφος,
συγγραφέας, μεταφράστρια και ανταποκρίτρια γαλλικών μέσων μαζικής επικοινωνίας
σε Γαλλία, Ελβετία, Βέλγιο και Καναδά.
Ομιλητές ήταν οι Ανδρέας Καπανδρέου, συγγραφέας και βιβλιοθηκονόμος στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ο Fabien Perrier, συγγραφέας και δημοσιογράφος γαλλόφωνων εφημερίδων και περιοδικών και ο Δημήτρης Γουλής, διδάσκων στη Σχολή Κινηματογράφου, Σχολή Καλών Τεχνών, ΑΠΘ.
Ανδρέας Καπανδρέου
Ο μυστικός σύντροφος του Ρήγα: η άγνωστη μαρτυρία του Ιωάννη Καρατζά
Το Ιστορικό Μυθιστόρημα Επιστημονικής Φαντασίας Ο μυστικός σύντροφος του Ρήγα είναι εμπνευσμένο από τη ζωή και τη δράση του Ιωάννη Καρατζά, του λόγιου, σύντροφου του Ρήγα (Φεραίου) Βελεστινλή που καταγόταν από τη Λευκωσία της Κύπρου.
Τα ιστορικά
στοιχεία που υπάρχουν για τον Καρατζά ξεκινούν το 1790 στη Βιέννη, όταν αυτός
ήταν ήδη 23 ετών. Για την προηγούμενη του ζωή οι ιστορικοί ερευνητές δεν έχουν
καταφέρει να εντοπίσουν το παραμικρό. Λες και εμφανίστηκε από το πουθενά… Αυτό
ακριβώς το κενό της προγενέστερης του ζωής ήταν που ενέπνευσε και εμένα και
προσπάθησα να το καλύψω στο δικό μου μυθιστόρημα.
Το εν λόγω μυθιστόρημα στηρίζεται στο ερώτημα: Τι θα γινόταν αν, τα επαναστατικά κείμενα του Ρήγα Φεραίου χάνονταν με τη σύλληψή του και δεν κατάφερναν να διαδοθούν και να φτάσουν στον ελληνικό λαό προετοιμάζοντας τον για την επανάσταση.
Σε αυτό λοιπόν το υποθετικό σενάριο, τα επαναστατικά κείμενα του Ρήγα κατασχέθηκαν από τις Αυστριακές αρχές και καταστράφηκαν. Δεν διαδραμάτισαν τον ρόλο που όλοι γνωρίζουμε, δεν ξεσήκωσαν τους Έλληνες και δεν προετοίμασαν καμία επανάσταση.