30 Δεκ 2021

Τα Ανεμοδαρμένα της Έμιλι Μπροντέ (το βιβλίο και οι ταινίες)

Τα Ανεμοδαρμένα Ύψη (Wuthering Heights) είναι το μοναδικό μυθιστόρημα της Αγγλίδας  συγγραφέως Έμιλι Μπροντέ (Emily Bronte, 1818-1948). Εκδόθηκε το 1947 με το ψευδώνυμο Έλλις Μπελ και μόνο μετά τον θάνατό της, το 1850 επανεκδόθηκε με το πραγματικό όνομα της Έμιλι Μπροντέ.

Η καινοτόμος δομή του μυθιστορήματος προβλημάτισε κάπως τους κριτικούς. Παρά το γεγονός ότι έλαβε ανάμεικτες κριτικές όταν πρωτοκυκλοφόρησε και συχνά κατηγορήθηκε για απεικόνιση ανήθικου πάθους, στη συνέχεια αναδείχτηκε σε ένα από τα κλασικά έργα της αγγλικής αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Παρόλο που πρόκειται, κυρίως, για μια ερωτική ιστορία που εξιστορεί τα ανθρώπινα πάθη, είναι ενδιαφέρον ότι ο  Χ. Φ. Λάβκραφτ το ξεχωρίζει ανάμεσα σε αυτά της εποχής του και το κατατάσσει στη λογοτεχνία του τρόμου[1]. Για να δικαιολογήσει την πιο πάνω άποψή του ο μετρ του τρόμου, Λάβκραφτ, αναφέρεται στον πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος, τον Χίθκλιφ [ή Χήθκλιφ] για τον οποίο, όπως γράφει «αιωρείται αρκετές φορές ο υπαινιγμός ότι δεν είναι ανθρώπινο πλάσμα αλλά διαβολικό πνεύμα  ενώ το εξωπραγματικό προσεγγίζεται ακόμη περισσότερο στην εμπειρία του επισκέπτη, ο οποίος συναντά ένα φάντασμα παιδιού να θρηνεί σε κάποιο παράθυρο που ξύνουν κλαδιά». Το πνεύμα της πεθαμένης Κάθριν που στοιχειώνει τον Χίθκλιφ και τον οδηγεί στον θάνατο, αλλά και οι μαρτυρίες των βοσκών ότι βλέπουν τα δύο φαντάσματα να περπατούν πάνω στον λόφο συνηγορούν στην άποψη του Λάβκραφτ ο οποίος συμπληρώνει ότι «ο ανατριχιαστικός τρόμος της μις Μπροντέ δεν είναι απλή γοτθική ηχώ, αλλά εναγώνια έκφραση του ρίγους με το οποίο αντιδρά ο άνθρωπος στο άγνωστο».

Ένα από τα πλεονεκτήματα του βιβλίου είναι οι πολύ γλαφυρές περιγραφές που σε ταξιδεύουν στην αγγλική επαρχία του 19ου αιώνα, χαρίζοντάς στου πολλά στοιχεία για τα ήθη, τα έθιμα και τις συνήθειες των ανθρώπων εκείνη την εποχή.

Στην Ελλάδα, το μυθιστόρημα έχει επίσης μεταφραστεί με τον τίτλο Ο Πύργος των Καταιγίδων.

Από την περίληψη του βιβλίου από τις εκδόσεις Άγρα

Τα Ανεμοδαρμένα Ύψη, που πρωτοεκδόθηκαν το 1847, είναι η άγρια και γεμάτη πάθος ιστορία της σχεδόν δαιμονικής αγάπης μεταξύ της Κάθριν Έρνσω και του Χήθκλιφ. Η δράση 

του μυθιστορήματος είναι χαοτική και βίαια, αλλά η ολοκληρωμένη σύνθετη δομή του, οι γλαφυρές περιγραφές του θυελλώδους και μοναχικού αγγλικού τοπίου του Γιόρκσαϊρ και η ποιητική μεγαλοσύνη του οράματος της Έμιλυ Μπροντέ συνδυάζονται έτσι ώστε το βιβλίο να αποκτήσει το βάθος και την απλότητα μιας αρχαίας τραγωδίας.

Τούτο το αριστούργημα, που γράφτηκε από μία κοπέλα εικοσιεφτά ετών και δημοσιεύτηκε ένα χρόνο πριν από το θάνατό της, στα τριάντα της χρόνια, στέκεται ίσως ως ένα από τα πλέον πρωτότυπα έργα της αγγλικής γλώσσας και της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Στον ενάμιση αιώνα του βίου του έχει γοητεύσει εκατομμύρια αναγνώστες, έχει διεγείρει και έχει προκαλέσει την επινοητικότητα εκατοντάδων κριτικών και μελετητών. Ήταν και παραμένει ακόμη το δημοφιλέστερο έργο της αγγλικής λογοτεχνίας και στην ιστορία της κριτικής του αποτυπώνεται η ιστορία της εξέλιξης της κριτικής σκέψης των νεότερων χρόνων. Πάνω του έχουν δοκιμαστεί όλες οι σχολές και οι τάσεις της λογοτεχνικής κριτικής.
Στην Ελλάδα το έργο πέρασε σαν φτηνό ρομάντζο μέσα από τις εκδόσεις για τα καροτσάκια και τις ραδιοφωνικές του αναγνώσεις. Η παρούσα έκδοση επιχειρεί να ξαναδώσει την αξία του στο αριστούργημα αυτό της λογοτεχνίας του 19ου αι. με τη νέα μετάφραση του Άρη Μπερλή και την εκτενή εισαγωγή του, που αποτελεί μία διαδρομή στην κριτική αντιμετώπιση του έργου από την εμφάνισή του μέχρι σήμερα.

Bronte, Emily. Ανεμοδαρμένα ύψη / Έμιλι Μπροντέ ; μετ. Άρης Μπερλής. Αθήνα: Άγρα, 2011. [Τίτλος πρωτοτύπου: Wuthering Heights]

Το βιβλίο έτυχε αμέτρητων διασκευών σε όλο τον κόσμο για το ραδιόφωνο, την τηλεόραση, το θέατρο και τον κινηματογράφο.  

Τρεις από τις πιο κύριες κινηματογραφικές παραγωγές είναι οι ακόλουθες:

1970: Κινηματογραφική ταινία Ανεμοδαρμένα Ύψη με τον Τίμοθι Ντάλτον ως Χίθκλιφ και την Άννα Κάλντερ-Μάρσαλ ως Κάθριν. Η ταινία δεν καλύπτει ολόκληρη την ιστορία και τονίζει ότι ο Χίθκλιφ μπορεί να είναι ετεροθαλής αδελφός της Κάθριν. Αυτή είναι η πρώτη έγχρωμη κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος και κέρδισε την αποδοχή με το πέρασμα του χρόνου αν και αρχικά δεν είχε γίνει ιδιαίτερα αποδεκτή. Ο δε χαρακτήρας του Χίντλεϊ απεικονίζεται πολύ πιο συμπαθητικός και η ιστορία του είναι διαφοροποιημένη.

1992: Προβάλλεται η ταινία Ανεμοδαρμένα Ύψη με τη Ζιλιέτ Μπινός σε δύο ρόλους, της Κάθριν Έρνσο και της κόρης της, και τον Ρέιφ Φάινς ως Χίθκλιφ. Η ταινία ενσωματώνει και τη συχνά παραλειπόμενη ιστορία της δεύτερης γενιάς των παιδιών της Κάθριν, του Χίντλεϊ και του Χίθκλιφ. Ίσως η πιο ολοκληρωμένη και πετυχημένη κινηματογραφική προσπάθεια.

2011: Κινηματογραφική ταινία Ανεμοδαρμένα Ύψη σε σκηνοθεσία της Αντρέα Άρνολντ, με την Κάγια Σκοντελάριο ως Κάθριν και τον Τζέιμς Χόουσον ως Χίθκλιφ. Και αυτή η ταινία παραλείπει την ιστορία της δεύτερής γενιάς παιδιών, ενώ σε αυτήν παρουσιάζεται ο Χίθκλιφ ως έγχρωμος (νέγρος), αντί μελαμψός τσιγγάνος (γύφτος) όπως τον παρουσιάζει στο αρχικό κείμενο η συγγραφέας.   

Το τρέιλερ για την ταινία του 2011





[1] Λάβκραφτ, Χ. Φ. Υπερφυσικός τρόμος στη λογοτεχνία. Αθήνα: Αίολος, 2008, σ. 52-53

Δεν υπάρχουν σχόλια: