Ιδέες της σκληρότητας και της καλοσύνης: εθνικισμός, σοσιαλισμός, ρατσισμός (1897-1922) του Παντελή Βουτουρή

Βουτουρής, Παντελής, 1956-. Ιδέες της σκληρότητας και της καλοσύνης : εθνικισμός, σοσιαλισμός, ρατσισμός (1897-1922) / Παντελής Βουτουρής. - Αθήνα : Εκδόσεις Καστανιώτη, 2017. - 320σ. · 24x17εκ.

Ένα βιβλίο με φιλοσοφικό, κοινωνικό, πολιτικό αλλά και λογοτεχνικό ενδιαφέρον που προσπαθεί να αναλύσει το πως οι άνθρωποι του πνεύματος στην Ελλάδα (και όχι μόνο) αντιλαμβάνονταν όρους όπως «σοσιαλισμός», «εθνικισμός», «σκληρότητα», «καλοσύνη» κ.α.

Η ρευστότητα των ιδεολογικών όρων κατά την περίοδο που εξετάζεται στο βιβλίο (1897-1922) είναι μεγάλη και πολλές φορές δυσνόητη για τον σημερινό αναγνώστη.

Ο συγγραφέας του βιβλίου, καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Παντελής Βουτουρής, προσπαθεί μέσα από αναλύσεις και αντιπαραθέσεις πρωτότυπων κειμένων, να μας βοηθήσει να αντιληφθούμε τον τρόπο σκέψης και δράσης πολιτικών και λογίων της εποχής.

"Φυγή": Ποίημα για την ερωτική αξιοπρέπεια

Φυγή

Όταν η αξιοπρέπειά σου κουρελιαστεί

όταν οι κακές σκέψεις κάνουν κατάληψη στο κεφάλι σου

όταν οι βρισιές που σκεφτόσουν αρχίζουν να κυλούν στα 
χείλη και να γίνονται ανεξέλεγκτοι ψίθυροι

τότε είναι η ώρα για τη μεγάλη έξοδο.

Φύγε πριν η τρέλα που σε πολιορκεί αλώσει το μυαλό σου.

Ανδρέας Καπανδρέου

(Από την ποιητική συλλογή Το τέλος της Χιονάτης)

«Ο Κάτης και ο Μποντικός» ένα κρητικό παραδοσιακό ποίημα

«Ο Κάτης και ο Μποντικός» (Ο γάτος και ο ποντικός στην κρητική διάλεκτο) είναι ένα μικρό, χιουμοριστικό, δημώδες ποίημα από την εποχή της Αναγέννησης.

Είναι γραμμένο από κάποιον άγνωστο (ανώνυμο) και περιγράφει με σατιρικό τρόπο τη σχέση ενός ποντικού και ενός γάτου.

Στην ιστορία ο γάτος καταφέρνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του ποντικού, τον οποίο μάλιστα κάνει και κουμπάρο του, προκειμένου να παγιδεύσει τον ίδιο και άλλα ποντίκια με σκοπό να τα φάει.

Το ποίημα, το οποίο είναι γραμμένο στην κρητική διάλεκτο (με νεοελληνική μετάφραση) τελειώνει με τον εξής στίχο – συμπέρασμα:

«Το λοιπονίς η ‘πιβουλιά πάντα στον κόσμον είναι:

Εθάρεψε, κυρ μποντικέ, κ’ ευρέθης κομπωμένε!»

[Λοιπόν ο δόλος υπάρχει πάντα στον κόσμο:

Εμπιστεύτηκες, κυρ ποντικέ, και ξεγελάστηκες!]

Οι θεωρίες και τα βιβλία του Δαρβίνου που ανέτρεψαν την κυριαρχούσα επιστημονική γνώση και ξεσήκωσαν θύελλα διαμαρτυριών

Ο Κάρολος Δαρβίνος (Charles Darwin, 1809–1882) ήταν Άγγλος φυσιοδίφης και γεωλόγος.

Ξεκίνησε σπουδές στην Ιατρική Σχολή του Εδιμβούργου αλλά σύντομα τα παράτησε για να ακολουθήσει θεολογικές σπουδές στο Κέιμπριτς με στόχο να γίνει κληρικός.

Το μεγάλο του χόμπι, όμως, ήταν η παρακολούθηση των φυτών, των ζώων και των απολιθωμάτων. Έτσι αποδέχτηκε μια πρόσκληση που του έγινε από το Βασιλικό Ναυτικό, να ταξιδέψει με το καράβι Ιχνηλάτης με στόχο να παρατηρήσει και να καταγράψει την χλωρίδα και την πανίδα ανεξερεύνητων μέχρι τότε χωρών. 

Κατά τη διάρκεια μιας πενταετίας (1831-1836) ο Δαρβίνος είχε την ευκαιρία να ταξιδέψει από την Αγγλία προς τη Νότια Αμερική (Βραζιλία, Αργεντινή, Γη του Πυρός, Χιλή, Νησιά Γκαλαπάγκος) και ακολούθως μέσω του Ειρηνικού Ωκεανού (Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία) και πίσω στην Αγγλία. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού συνέλεξε πολύτιμες  πληροφορίες για νέα είδη της χλωρίδας και πανίδας, αλλά και για τα απολιθώματα που συνάντησε. Όλα αυτά τον βοήθησαν να κατανοήσει και να συλλάβει την θεωρία της φυσικής επιλογής και της εξέλιξης των ειδών.

Η διαμάχη Φαλμεράυερ – Παπαρρηγόπουλου για την καταγωγή των σύγχρονων Ελλήνων

Αριστερά ο Jakob Fallmerayer και δεξιά ο Κ. Παπαρρηγόπουλος

Ο Γιάκομπ Φίλιπ Φαλμεράυερ (Jakob Philipp Fallmerayer, 1790-1861) ήταν Αυστριακός περιηγητής, δημοσιογράφος, πολιτικός και ιστορικός.

Στο βιβλίο του  με τίτλο "Ιστορία της χερσονήσου της Πελοποννήσου κατά τους Μεσαιωνικούς Χρόνους" το οποίο κυκλοφόρησε στα γερμανικά το 1830, διατυπώνει για πρώτη φορά την άποψη ότι το αρχαίο ελληνικό έθνος έχει εξαφανιστεί και ότι οι αυτοαποκαλούμενοι Έλληνες δεν έχουν καμία σχέση με την αρχαίους Έλληνες.

Vikings (η τηλεοπτική σειρά) και η ιστορία του μυθικού ήρωα Ragnar Lothbrok

Vikings (Βίκινγκς) ονομάζεται η δραματική τηλεοπτική σειρά που γράφτηκε από τον Βρετανό σεναριογράφο και παραγωγό Μάικλ Χιρστ (Michael Hirst, 1952- ) για το History Chanel.

Το μεγαλύτερο μέρος της σειράς γυρίστηκε στην Ιρλανδία και ξεκίνησε να προβάλλεται τον Μάρτη του 2013 και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2020 με την προβολή συνολικά 6 κύκλων (seasons).

Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από τους σκανδιναβικούς μύθους για τον θρυλικό Βίκινγκ ήρωα Ράγκναρ Λόθμπροκ (Ragnar Lothbrok), ο οποίος έγινε γνωστός και ως «η μάστιγα» της Αγγλίας και της Γαλλίας, λόγω των επιδρομών που έκανε στις δύο χώρες.

Ριχάρδος ο Γ’, θεατρικό του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ

Ριχάρδος ο Γ’ (Richard III) είναι θεατρικό έργο του Βρετανού συγγραφέα Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (William Shakespeare, 1564-1616) το οποίο υπολογίζεται ότι γράφτηκε το 1593 και πρωτοδημοσιεύτηκε το 1597. 

Αναφέρεται στη ζωή του Ριχάρδου Γ΄ (1452-1485) ο οποίος υπήρξε βασιλιάς της Αγγλίας την περίοδο 1483-1485. Η ιστορία περιγράφει τη μακιαβελική του άνοδο στην εξουσία και την επακόλουθη σύντομη βασιλεία του.
Ο Ριχάρδος ο Γ’ είναι ο τελευταίος Άγγλος βασιλιάς που σκοτώθηκε σε πεδίο μάχης. Ο θάνατος του σηματοδοτεί και το τέλος του μεσαίωνα στην Αγγλία.
Το έργο έχει θέμα του ιστορικό τον Αγγλικό εμφύλιο πόλεμο, γνωστόν και ως Πόλεμο των Δύο Ρόδων.