Ριχάρδος ο Γ’, θεατρικό του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ

Ριχάρδος ο Γ’ (Richard III) είναι θεατρικό έργο του Βρετανού συγγραφέα Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (William Shakespeare, 1564-1616) το οποίο υπολογίζεται ότι γράφτηκε το 1593 και πρωτοδημοσιεύτηκε το 1597. 

Αναφέρεται στη ζωή του Ριχάρδου Γ΄ (1452-1485) ο οποίος υπήρξε βασιλιάς της Αγγλίας την περίοδο 1483-1485. Η ιστορία περιγράφει τη μακιαβελική του άνοδο στην εξουσία και την επακόλουθη σύντομη βασιλεία του.
Ο Ριχάρδος ο Γ’ είναι ο τελευταίος Άγγλος βασιλιάς που σκοτώθηκε σε πεδίο μάχης. Ο θάνατος του σηματοδοτεί και το τέλος του μεσαίωνα στην Αγγλία.
Το έργο έχει θέμα του ιστορικό τον Αγγλικό εμφύλιο πόλεμο, γνωστόν και ως Πόλεμο των Δύο Ρόδων. 

Ο ήρωας παρουσιάζεται από την αρχή αποφασισμένος, όπως ο ίδιος ομολογεί στον μονόλογο, αρχή του έργου, να γίνει αχρείος. Και γίνεται. Αδίσταχτος, δολοφόνος, με απάτη, δόλο, θράσος, αφού ξεκάνει όλους όσοι είχαν δικαίωμα στο στέμμα, το σφετερίζεται, αλλά δεν προφταίνει να χαρεί την ανώτατη εξουσία, γιατί υποχρεώνεται να αντιμετωπίσει σε πόλεμο τον Ρίτσμοντ τον αντίπαλό του και χάνει τη ζωή του. 

Η ιστορία του δύσμορφου, κακού αλλά και απροσδόκητα γοητευτικού βασιλιά Ριχάρδου Γ’ είναι μια μελέτη για την εξουσία, τη βία και την «ομορφιά», που εκτυλίσσεται μέσα στο σκοτεινό περιβάλλον της μεσαιωνικής Αγγλίας και αποκαλύπτει τα πιο αρχέγονα ένστικτα της ανθρώπινης φύσης. 
Συνωμοσίες, λυκοφιλίες, συναλλαγές και εκβιασμοί συνθέτουν το σκηνικό της ζωής αυτού του αινιγματικού ήρωα, που βαδίζει τον δρόμο από τη γρήγορη άνοδο ως την εκκωφαντική πτώση.

Κι αφού μου είναι αδύνατον να είμ’ εραστής, το πήρα απόφαση να είμ’ ο κακός και να μισώ τις ηδονές της οκνηρής μας εποχής.

Λίγα λόγια για το έργο

Μέσα σ’ ένα πολύ ταραγμένο κλίμα από εμφύλιες συγκρούσεις, ο Βασιλιάς Εδουάρδος του οίκου των Γιορκ ανεβαίνει στο θρόνο της Αγγλίας. Η ειρηνική βασιλεία του κινδυνεύει από τον μικρότερο του αδελφό Ριχάρδο Γ΄, ο οποίος έχει μοναδικό σκοπό την κατάκτηση του στέμματος. Ο Ριχάρδος, κινείται μεθοδικά και μελετημένα προς την επίτευξη του στόχου του, μη διστάζοντας να στείλει στο θάνατο ακόμη και τους συγγενείς του.

Με πρώτη ύλη την Ιστορία, ο κορυφαίος ελισαβετιανός δραματουργός δημιουργεί έναν ήρωα, σκοτεινής γοητείας και δαιμόνιας εξυπνάδας, οδηγώντας μας από την άνοδο στην πτώση μιας μοναχικής ψυχής.

Το παγκοσμίου φήμης θεατρικό ανέβηκε για πρώτη φορά στην κυπριακή θεατρική σκηνή, από τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου (ΘΟΚ) τη σεζόν 2018-2019, σε σκηνοθεσία Πάρι Ερωτοκρίτου.

Η σκηνοθεσία του Πάρι Ερωτοκρίτου διερευνά την πολύπλοκη φύση του Ριχάρδου –στον ομώνυμο ρόλο ο Προκόπης Αγαθοκλέους– και τη σχέση του θεάτρου με την Ιστορία, για να αναδείξει τη διαχρονικότητα των θεμάτων του έργου. 

Τι είναι "ιστορική αλήθεια";
Ο σκηνοθέτης του έργου δεν παραμένει απλά στην αναπαράσταση του Σαιξπηρικού έργου. Βάζει σε αυτό κάποια νεωτεριστικά στοιχεία (αλυσοπρίονο, μεγάφωνο, στολές, ασύρματο) θέλοντας να το συνδέσει και με το σήμερα όπου ακόμα συμβαίνουν παρόμοιες σκευωρίες.
Κυρίαρχο ερώτημα στο έργο του Ερωτοκρίτου είναι το «Τι είναι ιστορική αλήθεια;». Το ερώτημα αυτό ξεκινά από το γεγονός ότι όλα τα ιστορικά γεγονότα που γνωρίζουμε για τον Ριχάρδο Γ’ είναι γραμμένα από ανθρώπους που ο νικητής του πολέμου Ερρίκος Ζ’ έβαλε να γράψουν.

Μέσα από το έργο τίθενται λοιπόν κάποια ερωτήματα:

Η ιστορία τελικά γράφεται από τους νικητές, με τον τρόπο που αυτοί θέλουν;

Ήταν όντως ο Ριχάρδος ο Γ’ μια αποκρουστική (εσωτερικά και εξωτερικά) προσωπικότητα όπως παρουσιάζεται; Η τυχαία ανακάλυψη του τάφου του πάντως, το 2012 στο Λέστερ, δείχνει έναν σκελετό κυρτωμένο από σοβαρή σκολίωση αλλά όχι ανάπηρο, όπως παρουσιάζεται στο έργο του Σαίξπηρ (αλλά και στις ιστορικές πηγές).
Ήταν μήπως και ο Σαίξπηρ, τελικά, ένας στρατευμένος συγγραφέας ή ήταν απλά ένας συγγραφέας που ανεπηρέαστος έγραψε τη δική του (εξαιρετική) μυθοπλασία όπως ο ίδιος την εμπνεύστηκε; 

Μετάφραση:   Νίκος Χατζόπουλος

Σκηνοθεσία-Δραματουργική επεξεργασία: Πάρις Ερωτοκρίτου

Σκηνικά-Κοστούμια: Γιώργος Γιάννου

Μουσική: Μάριος Τακούσιης

Χορογραφία-Κίνηση: Παναγιώτης Τοφή

Μουσική διδασκαλία-τραγουδι-φωνή: Βασιλική Αναστασίου

Σχεδιασμός φωτισμών: Γεώργιος Κουκουμάς

Βοηθός Σκηνοθέτις: Μαρία Ιόλη Καρολίδου

Βοηθός Σκηνογράφου-Ενδυματολόγου: Ρέα Ολυμπίου

Παίζουν οι ηθοποιοί: Προκόπης Αγαθοκλέους, Εβελίνα Αραπίδη, Μαργαρίτα Ζαχαρίου, Πέτρος Ιωάννου, Στυλιάνα Ιωάννου, Έλενα Καλλινίκου, Γιάννης Καραούλης, Στέλιος Καψάλης, Άρης Κυθραιώτης (παιδί), Γιώργος Κυριάκου, Στέλιος Κυριακίδης (παιδί), Ηρόδοτος Μιλτιάδους, Παναγιώτης Μπουγιούρης, Χριστίνα Παυλίδου, Κώστας Σιλβέστρος, Δημήτρης Φραγκιόγλου, Βασίλης Χαραλάμπους.

*Συστήνεται για θεατές άνω των 15 ετών.

Το τρέιλερ της παράστασης από τον ΘΟΚ: