Ένα προσωπικό ημερολόγιο και δύο απαγορευμένα βιβλία για τον Μακάριο Γ'

Η Νίτσα Χριστοδούλου η οποία διετέλεσε προσωπική γραμματέας του πρώτου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας και Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ από το 1960 μέχρι το 1977, κατέγραφε σε προσωπικό της ημερολόγιο αυτό τις συνομιλίες που είχε με τον Μακάριο,  καθώς και τις προσωπικές σκέψεις και ανησυχίες του τελευταίου  κατά την περίοδο 1968-1974.

Το ημερολόγιο της Νίτσας Χριστοδούλου χάθηκε κατά την διάρκεια του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου τον Ιούλιο του 1974 και με κάποιο τρόπο, αυτό έφτασε στα χέρια του δημοσιογράφου Αλέκου Κωνσταντινίδη.

Μακάριος: ένα προσωπικό ημερολόγιο / Αλέκος Κωνσταντινίδης. Λευκωσία: [χ.ο.], 1981

Το 1981 ο Αλέκος Κωνσταντινίδης εξέδωσε το βιβλίο «Μακάριος: ένα προσωπικό ημερολόγιο». Σε αυτό το βιβλίο ο κύπριος δημοσιογράφος συμπεριέλαβε μεγάλο μέρος του ημερολογίου της Νίτσας Χριστοδούλου.

Το βιβλίο προκάλεσε σάλο ανάμεσα κυρίως στους υποστηρικτές του Μακαρίου για αυτά που φερόταν να περιέγραφε στο ημερολόγιο της η προσωπική γραμματέας του προέδρου.

Μετά από δικαστική μάχη η Νίτσα Χριστοδούλου κατάφερε να πετύχει την απαγόρευση του βιβλίου με την αιτιολογία ότι περιεχόμενο του αποτελούσε δική της πνευματική ιδιοκτησία. Με την στάση της αυτή η Νίτσα Χριστοδούλου ουσιαστικά αποδέχτηκε την γνησιότητα του ημερολογίου, κάτι που έκανε και αργότερα όταν στράφηκε εναντίον του Τάκη Ευδόκα (βλέπε πιο κάτω).

Εφαρμόζοντας το διάταγμα η αστυνομία κατάσχεσε και κατέστρεψε όλα τα αντίτυπα του βιβλίου που κατάφερε να εντοπίσει. Φαίνεται όμως ότι κάποια αντίτυπα του βιβλίου πρόλαβαν να κυκλοφορήσουν…

Εγώ είμαι η Κύπρος: η πρώτη περίοδος της Κυπριακής Δημοκρατίας / Τάκης Ευδόκας. Λευκωσία, Ταμασός, 1989.

Το 1989, ο ψυχίατρος – πολιτικός Τάκης Ευδόκας εξέδωσε το βιβλίο του «Εγώ είμαι Κύπρος» μέσα από το οποίο προσπάθησε  να ψυχογραφήσει την προσωπικότητα του Μακαρίου. 

Η πρώτη έκδοση κυκλοφόρησε το 1989 σε 5000 αντίτυπα και σε αυτήν συμπεριλήφθηκαν σχολιασμένα αποσπάσματα του ημερολογίου της Νίτσας Χριστοδούλου (σ.211-222). Ο συγγραφέας υποστήριξε ότι τα αποσπάσματα τα  πήρε από το βιβλίο του Αλέκου Κωνσταντινίδη το οποίο αγόρασε το 1981 από βιβλιοπωλείο της Λευκωσίας. Υποστήριξε, επίσης, ότι δεν γνώριζε την απαγορευτική απόφαση του δικαστηρίου κατά του βιβλίου «Μακάριος: ένα προσωπικό ημερολόγιο», ενώ ανέφερε ότι χρησιμοποίησε ένα πολύ μικρό μέρος του συγκεκριμένου βιβλίου (λιγότερες από 3 σελίδες σε σύνολο 144), δηλώνοντας την μάλιστα την πηγή του (βιβλίο Αλέκου Κωνσταντινίδη και ημερολόγιο Νίτσας Χριστοδούλου).

Η Νίτσα Χριστοδούλου καταχώρησε αγωγή στο δικαστήριο και με διάταγμα πέτυχε την προσωρινή απαγόρευση του βιβλίου. Κατά την έφεση της υπόθεσης οι δικηγόροι των δύο πλευρών συμφώνησαν να επιτραπεί στον Τάκη Ευδόκα να εκδώσει το βιβλίο του χωρίς όμως τα επίμαχα αποσπάσματα από το ημερολόγιο της Νίτσας Χριστοδούλου.

Το 1990 κυκλοφόρησε η 2^η έκδοση του «Εγώ είμαι η Κύπρος» με τις επίμαχες σελίδες 211-222, να περιγράφουν την νομική διαμάχη αντί τα σχολιασμένα αποσπάσματα του ημερολόγιου της Νίτσας Χριστοδούλου που υπήρχαν στην πρώτη έκδοση.

Όπως συνέβηκε και με το βιβλίο του Αλέκου Κωνσταντινίδη, παρόλη την απαγόρευση της πρώτης έκδοσης, σημαντικός αριθμός αντιτύπων πρόλαβε και διοχετεύθηκε στο κοινό. 

Πριν δημιουργηθεί ο σάλος για το βιβλίο, είχαν πουληθεί γύρω στα 500 αντίτυπα αλλά μετά την δημοσιότητα που του δόθηκε, αυτό έγινε ανάρπαστο.

Το παράδοξο της όλης υπόθεσης είναι ότι, παρόλο που κάποιοι θεωρούν το επίμαχο απόσπασμα ως λιβελογράφημα ενάντια στον Μακάριο, δεν μπορούμε να το εντάξουμε στην κατηγορία των βιβλίων που κατηγορούνται για λίβελο αφού η Νίτσα Χριστοδούλου όχι μόνο δεν αμφισβήτησε ποτέ την γνησιότητα του ημερολογίου αλλά με ένορκο δήλωση της κατά την δικαστική διαμάχη που είχε με τον Τάκη Ευδόκα, παραδέχεται την αυθεντικότητα του.

*Ο τίτλος του βιβλίου «Εγώ είμαι η Κύπρος» είναι εμπνευσμένος από μια φράση η οποία αποδίδεται στον Μακαρίο και η οποία, σύμφωνα με τον Ευδόκα φανερώνει την αλαζονεία του.