Ένα από τα θέματα
που μου κέντρισε το ενδιαφέρον από τα φοιτητικά μου χρόνια, ήταν οι διώξεις
βιβλίων και γενικότερα η λογοκρισία που επιβαλλόταν σε διάφορες εποχές από τα κέντρα
εξουσίας.
Λογοκρισία υπήρχε από αρχαιοτάτων χρόνων και εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι τις μέρες μας, συγκεκαλυμένη ή μη. Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά. Θα αναφερθώ ενδεικτικά σε κάποιες τρανταχτές περιπτώσεις σημαντικών βιβλίων που επηρέασαν και κυριολεκτικά άλλαξαν την ιστορία και τον τρόπο σκέψης μας:
- Το κάψιμο
του βιβλίου «Νόμων Συγγραφή» του Πλήθωνα
Γεμιστού από τον Πατριάρχη
Γεννάδιο Σχολάριο.
- Τα επαναστατικά κείμενα του Ρήγα Φεραίου
Βελεστινλή που κατασχέθηκαν από τις λογοκριτικές αρχές της Αυστροουγγρικής
Αυτοκρατορίας ενώ φυσικά θεωρήθηκαν παράνομα και από την Οθωμανική Αυτοκρατορία
και είχαν ως αποτέλεσμα την εκτέλεση του Ρήγα και των συντρόφων του. To «Σύνταγμα»
του του Ρήγα, κατασχέθηκε βέβαια και μετά από οδηγίες του Πατριάρχη Γρηγόριου του Ε’ ο οποίος μάλιστα
αφόρισε τον Ρήγα.
- Την
απαγόρευση από το καθεστώς Μεταξά του βιβλίου του Δαρβίνου «Η καταγωγή των ειδών».
- Τις διώξεις
των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη από
την Εκκλησία της Ελλάδος.
- Την επικήρυξη
από φανατικούς μουσουλμάνους του συγγραφέα Σαλμάν
Ρούσντι για το βιβλίο του «Σατανικοί
στίχοι».
Ευτυχώς, τελικά δεν επικράτησαν οι φανατισμένοι διώκτες των
πιο πάνω βιβλίων αφού αν γινόταν αυτό ίσως σήμερα να μην καμαρώναμε για τα έργα
του παγκοσμίου φήμης Έλληνα λογοτέχνη Νίκου Καζαντζάκη. Ίσως, όμως, αυτά τα έργα να μην γράφονταν ποτέ,
ίσως σήμερα να μην υπήρχε Ελλάδα και ελληνισμός αν τελικά δεν διασώζονταν τα επαναστατικά
κείμενα του Ρήγα που προετοίμασαν την Ελληνική Επανάσταση...
Αλλά και στις μέρες μας βλέπουμε φαινόμενα κατά τα οποία
επικρατεί ο φανατισμός και η μη ανοχή στην αντίθετη άποψη που οδηγούν άμεσα ή
έμμεσα στη λογοκρισία.
Όταν το Γαλλικό σατιρικό περιοδικό Charlie Hebdo
δημοσίευσε
τα προσβλητικά για πολλούς μουσουλμάνους σκίτσα του Μωάμεθ, όλοι καταδικάσαμε
την ωμή βία και δηλώναμε Je
Suis Charlie. Πολλοί από εμάς, μάλιστα,
δεν μπορούσαμε να κατανοήσουμε ούτε και να δεχτούμε την βίαιη φίμωση ενός περιοδικού.
Υπερασπιστήκαμε τον γελοιογράφο Πέτρο Παπαπέτρου (Πιν) όταν καταδικάστηκε από την Επιτροπή
Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας για τα σκίτσα του που ενόχλησαν κάποιους, όπως υπερασπιστήκαμε
και τον Αρκά για τον ίδιο λόγο.
Σταθήκαμε στο πλευρό της δασκάλας Ελένης Σιούφτα όταν κάποιοι την απειλούσαν και ζητούσαν την απομάκρυνσή
της από τα σχολεία, επειδή θεωρήσαμε ότι είχε κάθε δικαίωμα να εκφράσει ελευθέρα
τις απόψεις της, όσο ενοχλητικές και αν ήταν για κάποιους.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους και για να είμαστε συνεπείς
με αυτά που πρεσβεύουμε και με αυτά που πράττουμε, στηρίζουμε και το δικαίωμα
του καθηγητή τέχνης Γιώργου Γαβριήλ
να εκφράζεται στον ελεύθερο του χρόνο, όπως ακριβώς θέλει!
Εμείς από την πλευρά μας, έχουμε κάθε δικαίωμα να κρίνουμε
(και να κατακρίνουμε αν θέλουμε) την τέχνη που παράγει. Ακόμα δικαιούμαστε να
τη χαρακτηρίζουμε ως κακόγουστη, μισαλλόδοξη και αισχρή, αν αυτό πιστεύουμε ότι
είναι. Αυτό που δεν δικαιούμαστε είναι να στερήσουμε το δικαίωμα από κάποιον να
εκφράζεται (με όσο ακραίο και κακόγουστο – κατά την άποψή μας - τρόπο και αν το
κάνει αυτό). Αυτού του είδους οι ακρότητες και οι κακογουστιές αντιμετωπίζονται
μόνο με επιχειρήματα και όχι με διώξεις.
Η τριβή μου με το θέμα της Λογοκρισίας με βοήθησε να αναθεωρήσω
τον τρόπο σκέψης μου και να οδηγηθώ σε κάποια συμπεράσματα τα οποία μοιράζομαι
μαζί σας:
1. Είναι
πολύ πιο επικίνδυνη, από τις ίδιες τις ιδέες τις οποίες πρεσβεύει ένα μέσο
λόγου ή τέχνης, η προσπάθεια οριοθέτησης του. Αυτό επειδή ο καθένας θα έχει
πάντα τις δικές του ευαισθησίες και τις δικές του κόκκινες γραμμές οι οποίες θα
μετακινούνται ανάλογα με τα πιστεύω και την αισθητική του καθενός. Αν αποδεχτούμε
την λογοκρισία αυτή θα γίνεται όπλο της εκάστοτε εξουσίας και είναι μαθηματικά
βέβαιο ότι κάποτε θα στραφεί και εναντίον μας.
2. Στις περιπτώσεις
που κάποιο έργο ή μια άποψη σε προσβάλλει ή διαφωνείς μαζί της, το μόνο που
μπορείς να κάνεις είναι να προσπαθήσεις να την αποδομήσεις με ισχυρά
επιχειρήματα. Η προσπάθεια να την πολεμήσεις μιλώντας για αυτήν ή/και αναπαράγοντάς
την, δημιουργεί ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσα βιβλία έγιναν
best seller, όχι επειδή το άξιζαν αλλά επειδή διαφημίστηκαν
(έστω και αρνητικά) από τους πολέμιούς τους. Δεν μπορείτε, επίσης, να φανταστείτε,
με όλη αυτή τη φασαρία, πόσοι, που δεν θα τον άκουγαν ποτέ στη ζωή τους, έμαθαν
τον Γιώργο Γαβριήλ και πρόσεξαν τα έργα του…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου