Ο δήμιος του έρωτα και άλλες ιστορίες ψυχοθεραπείας, του Ίρβιν Γιάλομ

Η ζωή (η ύπαρξη μας) θα είναι πάντοτε συνδεδεμένη με τον θάνατο, ο έρωτας με την απώλεια, η ελευθερία με τον φόβο και το μεγάλωμα με τον αποχωρισμό.

…το να γνωρίζεις είναι καλύτερο από το να μην γνωρίζεις, το να δοκιμάζεις από το να μην δοκιμάζεις. Η μαγεία και η ψευδαίσθηση, όσο πλούσιες κι αν είναι, όσο δελεαστικές, τελικά αποδυναμώνουν το ανθρώπινο πνεύμα. Αν υπάρχει οδός προς το καλύτερο, αυτή απαιτεί μια πλήρη θέα προς το χειρότερο.

Σε αυτό το βιβλίο ο διάσημος Αμερικανός ψυχίατρος Ίρβιν Γιάλομ (Irvin Yalom) διηγείται, με το παραστατικό τρόπο που μόνο αυτός γνωρίζει, δέκα αληθινές ιστορίες ψυχοθεραπείας από την κλινική εμπειρία του. Δέκα ανθρώπινες σχέσεις, δέκα θεραπευτικές περιπέτειες. Σ' αυτή τη σπάνια περιγραφή του αφοσιωμένου θεραπευτή την ώρα της δουλειάς του, ένας δάσκαλος της ψυχιατρικής έρχεται ανοιχτά αντιμέτωπος όχι μόνο με τα δικά του συναισθήματα και σφάλματα αλλά και με τη αβεβαιότητα που υπάρχει στην καρδιά της θεραπευτικής σχέσης.

Ο δήμιος του έρωτα: Μια εβδομηντάχρονη ερωτεύεται και παθαίνει εμμονή με έναν ψυχίατρο (θεραπευτή της) πολύ νεότερό της, με τον οποίο είχε μια πολύ σύντομη σχέση οκτώ χρόνια πριν. Λόγω της μη ανταπόκρισης του άντρα, η ηλικιωμένη γυναίκα έχει τάσεις αυτοκτονίας. Ο Γιάλομ προσπαθεί να της δείξει την πραγματικότητα και να «σκοτώσει» αυτόν τον παράλογο έρωτα ο οποίος φαίνεται να υπάρχει μόνο στο μυαλό της ασθενούς του.

«Αν ήταν νόμιμος ο βιασμός…»: Ένας καρκινοπαθής που βρίσκεται στα τελευταία στάδια της ζωής του δηλώνει πως «αν ήταν νόμιμος ο βιασμός» θα τον έκανε που και πού… Ο Γιάλομ, από την άλλη, διερωτάται αν αξίζει τον κόπο να επενδύσει σε θεραπεία μαζί του και αλλαγή της νοοτροπίας του, νοουμένου μάλιστα ότι δεν του απομένει πολλή ζωή. Τελικά αποφασίζει να τον στείλει σε ομαδική ψυχοθεραπεία.

Η χοντρή κυρία: Μια υπέρβαρη γυναίκα με πολλά ψυχολογικά θέματα πηγαίνει στον Γιάλομ για θεραπεία. Ο Γιάλομ αρχικά απεχθάνεται την ασθενή του και καταλαβαίνει ότι αυτό έχει να κάνει κυρίως με την εμφάνισή της. Σιγά σιγά όμως όταν την γνωρίζει καλύτερα αρχίζει να την συμπαθεί

«Λάθος παιδί πέθανε»: Η υπόθεση μιας γυναίκας που αφιερώνει τη ζωή της θρηνώντας την πεθαμένη κόρη της, καταστρέφοντας ουσιαστικά τη δική της ζωή αλλά και των δύο της γιων. Αφού κράτησε ανέπαφο το δωμάτιο της νεκρής της κόρης (ενώ οι δύο της γιοι δεν είχαν δικό τους δωμάτιο), απαίτησε από τα παιδιά και τον άντρα της να πληρώνουν μηνιαία για έναν ακριβό οικογενειακό τάφο στον οποίο θάφτηκε η κόρη της και στον οποίο ευελπιστούσε να ταφούν και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας για να είναι όλα μαζί μετά θάνατον. Επίσης, εκτός του ότι περνούσε πολλές ώρες κάθε μέρα στον τάφο, φρόντιζε να πηγαίνει και στις αποφοιτήσεις, γιορτές κτλ στις οποίες θα συμμετείχε η κόρη της αν ήταν ζωντανή! Πολλές φορές, μέσα στο παραλήρημά της, ευχόταν να είχε πεθάνει ένα άλλο της παιδί… Ο άντρας της από την άλλη, που είχε ανάγκη για διαφορετικό τρόπο πένθους (να αφήσει πίσω του και να ξεχάσει τον θάνατο), δεν άντεξε και τελικά την εγκατέλειψε.

«Ποτέ δεν φανταζόμουν πως θα συμβεί σε μένα»: Ο κάθε άνθρωπος έχει έναν μηχανισμό στο μυαλό του, ο οποίος προκειμένου να του επιτρέψει να ζήσει «φυσιολογικά» τον κάνει να σκέφτεται πως ο ίδιος δεν θα υποστεί, όπως όλοι οι άλλοι, τα πλήγματα της γηρατειά, της απώλειας και του θανάτου. Μια ληστεία της τσάντας της, έκανε μια ασθενή του Γιάλομ να αισθανθεί πόσο ευάλωτη ήταν στην πραγματικότητα.

«Όχι με το μαλακό»: Ο Ντέιβ, παγιδευμένος στο παράνομο ερωτικό του παρελθόν ζητά από τον Γιάλομ να του «κρύψει» μερικές εκατοντάδες ερωτικά γράμματα ηλικίας 30 ετών για να μην τα βρει η γυναίκα του. Ο Γιάλομ έχει μεγάλο δίλλημά κατά πόσον θα πρέπει να το κάνει αυτό, αν και ο ίδιος παραδέχεται πως είχε και αυτός φυλαγμένα κάποια παλιά ερωτικά γράμματά.

Δύο χαμόγελα: Κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης μετά από μια ψυχοθεραπευτική ύπνωση η ασθενής (Μαρί) σκάει δύο χαμόγελα μετά από δύο συγκεκριμένα σχόλια του υπνοθεραπευτή (Μάικ). Ο Γιάλομ που γνώριζε πολύ καλά την ασθενή, ρώτησε αργότερα τον υπνοθεραπευτή να του πει για ποιο λόγο νόμιζε ότι η Μαρί χαμογέλασε στα δύο σχόλια. Οι απαντήσεις του υπνοθεραπευτή ήταν πολύ διαφορετικές από τις ερμηνείες που είχε δώσει ο ίδιος ο Γιάλομ στα δύο χαμόγελα. Στην επόμενη συνεδρία ρώτησε την ίδια την ασθενή για να ακούσει με έκπληξή του ότι τα χαμόγελα για αυτήν σήμαιναν κάτι τρίτο, που δεν είχε σκεφτεί ούτε ο ίδιος, ούτε ο υπνοθεραπευτής. «Η υπνωτική συνεδρία της Μαρί είναι μια μαρτυρία για τα όρια της γνώσης. Παρόλο που εκείνη, ο Μάικ κι εγώ μοιραστήκαμε μια ώρα, ο καθένας μας είχε μια πολύ διαφορετική και απρόβλεπτη εμπειρία…»

Τρία κλειστά γράμματα: Ένας ενοχικός καθηγητής πανεπιστημίου λαμβάνει τρείς επιστολές από τη Σουηδική Ακαδημία. Φοβούμενος ότι το περιεχόμενό τους θα είναι εξευτελιστικό για τον ίδιο, αποφασίζει να κρατήσει τα τρία γράμματα κλειστά χωρίς να τα διαβάσει και ενεργεί παράλογα υποθέτοντας το περιεχόμενό τους.

Ψυχοθεραπευτική μονογαμία: Κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας η Μάρτζ εμφανίζει ξαφνικά έναν άλλο χαρακτήρα, μια άλλη Μάρτζ πολύ πιο γοητευτική, ευχάριστη και ελκυστική προς τον Γιάλομ. Ο τελευταίος όμως, για το καλό της ασθενούς του, αποφασίζει να  αντισταθεί και να παραμείνει «πιστός» στην αρχική – αληθινή Μάρτζ και να μην αναζητά την Μάρτζ που τον γοήτευσε, επειδή πιστεύει πως μόνο έτσι μπορεί να τη βοηθήσει.

Αναζητώντας τον ονειρευτή: Ο Μάρβιν έχει μια σχέση εξάρτησης με το σεξ που κάνει με τη γυναίκα του. Τελευταία όμως έχει κάποιες σεξουαλικές δυσλειτουργίες και αυτό θεωρεί ότι είναι που του φέρνει τους φοβερούς πονοκεφάλους και τις ημικρανίες που τον ταλαιπωρούν. Ο Γιάλομ θεωρεί πως όλα μάλλον ξεκινούν από το υποσυνείδητο άγχος που έχει ο Μάρβιν επειδή θα συνταξιοδοτηθεί σύντομα. Μετά από κάποιες συνεδρίες, ο Μάρβιν αρχίζει να περιγράφει στον Γιάλομ κάποια όνειρά του, που είναι σαν να τα διηγείται κάποιος άλλος, προσπαθώντας να βοηθήσει την ψυχοθεραπεία. Ο Γιάλομ γοητεύεται από τον ονειρευτή και προσπαθεί να τον κατανοήσει και να τον ταυτίσει με τον Μάρβιν. Η ψυχοθεραπεία ολοκληρώνεται με επιτυχία, χάρις στη πολύτιμη βοήθεια του ονειρευτή, όταν στη διαδικασία εμπλέκεται, τελικά, και η αγοραφοβική γυναίκα του Μάρβιν.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 1989 με τίτλο Love's
Executioner and Other Tales of Psychotherapy. 

Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα:

Yalom, Irvin D. Ο δήμιος του έρωτα και άλλες ιστορίες ψυχοθεραπείας. [τίτλος πρωτοτύπου: Love’s Executioner and other tales of psychotherapy]. Μετάφρ. Ευαγγελία Ανδριτσάνου; Γιάννης Ζέρβας. Αθήνα: Εκδόσεις Άγρα, 2003.