Ο Ιωάννης Καποδίστριας και η Κύπρος

Ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας, Ιωάννης Καποδίστριας είχε κυπριακή καταγωγή από τη πλευρά της μητέρας του κόρης του κόμη Χριστόδουλου Γονέμη, απόγονου επιφανούς κυπριακής οικογένειας που είχε καταφύγει μετά την οθωμανική κατάκτηση του νησιού  (1570-1571) μέσω Κρήτης στην Ήπειρο και τελικά εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα. 

Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1776 και ήταν διπλωμάτης και πολιτικός. Διετέλεσε υπουργός εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και αργότερα πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας κατά τη μεταβατική περίοδο και ενώ τελούσε υπό την προστασία των Μεγάλων Δυνάμεων.

Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια με πολιτική παράδοση, γι' αυτό και αναμείχθηκε με την πολιτική ήδη από το 1803 οπότε και διορίστηκε γραμματέας της επικράτειας της Ιονίου Πολιτείας. Με την κατάληψη των Επτανήσων από τους Γάλλους αποσύρθηκε και εντάχθηκε στη ρωσική διπλωματική υπηρεσία. Εκεί ανέλαβε σημαντικές θέσεις καταφέρνοντας να αναδειχθεί σε Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας από το 1815 έως το 1822, οπότε και υποχρεώθηκε σε παραίτηση λόγω της επανάστασης του 1821.

Αρχικά είχε την πεποίθηση ότι δεν ήταν ακόμα ώριμες οι συνθήκες για επανάσταση στην Ελλάδα και έτσι αρνήθηκε σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις να αναλάβει την ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας. Όταν όμως ξέσπασε η Επανάσταση προσπάθησε με κάθε τρόπο να πείσει τον αυτοκράτορα της Ρωσίας Αλέξανδρο να παρέμβει στρατιωτικά υπέρ της Ελλάδος.

Στις 14 Απριλίου 1827 η Εθνική Συνέλευση της Τροιζήνας τον επέλεξε πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας. Από τη θέση αυτή ο Καποδίστριας οργάνωσε τακτικό στρατό συνεχίζοντας τον πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία θέλοντας να διασφαλίσει και να επεκτείνει τα σύνορα του Ελληνικού Κράτους.

Ο Καποδίστριας συμπεριέλαβε και την Κύπρο στις εθνικές διεκδικήσεις, όπως φαίνεται στην απάντηση που έδωσε στον εκπρόσωπο του Αγγλικού Υπουργείου Εξωτερικών τον Οκτώβριο του 1827 σε ερώτηση σχετική με τα σύνορα που αξίωνε η ελληνική πλευρά: 

«Τα όρια ταύτα από του 1821 καθορίζονται υπό του αίματος του εκχυθέντος εις τα σφαγεία των Κυδωνιών, της Κύπρου, της Χίου, της Κρήτης, των Ψαρών και του Μεσολογγίου και εις τους πολλούς κατά γην και κατά θάλασσαν αγώνας, διά των οποίων εδοξάσθη το ανδρείον τούτο έθνος» [Κυδωνίες ονομαζόταν η πόλη του Αϊβαλί στη Μικρά Ασία].

Ως κυβερνήτης ο Καποδίστριας αρνήθηκε να δεχθεί μισθό, όπως επίσης αρνήθηκε χρηματική αποζημίωση από τον Τσάρο για να μην κατηγορηθεί από τους αντιπάλους του για μεροληψία απέναντι στη Ρωσία, ενώ διέθεσε όλη του την περιουσία στο Ελληνικό Κράτος. Προώθησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την ανόρθωση της κρατικής μηχανής, καθώς και για τη θέσπιση του νομικού πλαισίου της πολιτείας, απαραίτητου για την εγκαθίδρυση της τάξης. Επίσης, αναδιοργάνωσε τις ένοπλες δυνάμεις υπό ενιαία διοίκηση.

Από τη θέση του κυβερνήτη ο Καποδίστριας ήρθε σε τριβή με τους τοπικούς αξιωματούχους με αποτέλεσμα τη δολοφονία του στις 9 Οκτωβρίου 1831 στο Ναύπλιο από τον αδελφό και τον γιο του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, σε αντίποινα της φυλάκισης του τελευταίου. Για τη δολοφονία του Καποδίστρια έχουν λεχθεί και έχουν γραφτεί πολλά σενάρια συνωμοσιολογίας. Είναι γεγονός ότι οι Αγγλογάλλοι δεν έβλεπαν με καλό μάτι τον ρωσόφιλο Καποδίστρια, ούτε και τις ταυτόχρονες Ρωσικές και Ελληνικές πολεμικές επιτυχίες που περιόριζαν τη δική τους σφαίρα επιρροής (οι ελληνικές επιχειρήσεις στη Στερεά Ελλάδα συνεχίζονταν, καθώς και η προέλαση των Ρώσων προς την Κωνσταντινούπολη). Δεν υπάρχει όμως κάποια επίσημη μαρτυρία που να πιστοποιεί την εμπλοκή ξένων δυνάμεων στη δολοφονία του Καποδίστρια. 

Λίγοι γνωρίζουν ότι ο Καποδίστριας ήταν ο εμπνευστής και ο δημιουργός του ουδέτερου κράτους της Ελβετίας, με το πανίσχυρο τραπεζικό σύστημα. Η δράση του, κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους, εντυπωσίασε τον τσάρο της Ρωσίας. Ο Καποδίστριας κέρδισε την εμπιστοσύνη του και ο τσάρος γρήγορα του ανέθεσε ένα δύσκολο έργο. Την οργάνωση του κράτους της Ελβετίας. Οι Ρώσοι επιθυμούσαν να αποσπάσουν τους Ελβετούς από τη σφαίρα επιρροής των Γάλλων και έσπευσαν να υποστηρίξουν το σχέδιο του Έλληνα διπλωμάτη. Ο Καποδίστριας χώρισε τη χώρα σε 19 αυτόνομα κρατίδια, διαμόρφωσε την ιδέα της ουδετερότητας και συνέβαλε στο σύνταγμά της. Ο Καποδίστριας κέρδισε ένα τιμητικό προνόμιο, που το έχουν ελάχιστοι στην ιστορία της Ελβετίας. Έγινε επίτιμος πολίτης δύο καντονιών, της Γενεύης και του Βω.

Προτομές του Καποδίστρια, εκτός από τον ελληνικό χώρο, υπάρχουν σε Ελβετία, Ρωσία και Σλοβενία.

- Διαβάστε ολόκληρο το αφιέρωμα «200 από την Ελληνική Επανάσταση 1821-2021» - Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και η Κύπρος