Η πρώτη Ενωτική προκήρυξη του Κυπριακού λαού (Δεκέμβριος 1821)

Θεοφύλακτος (Θεόφιλος) Θησεύς

Μετά τις τραγικές σφαγές του Ιουλίου 1821 από τους Τούρκους κατακτητές και αφού οι Κύπριοι ηγέτες δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν φιρμάνι για να σταματήσουν οι λεηλασίες, όσοι πρόκριτοι και κληρικοί γλύτωσαν φυγαδεύτηκαν. Κάποιοι από αυτούς, βρήκαν καταφύγιο στη Ρώμη και κατέβαλαν προσπάθειες για να εντάξουν την Κύπρο στη διαδικασία απελευθερωτικού Αγώνα, όπως ακριβώς συνέβαινε στην Ελλάδα. Εκεί, αποφάσισαν να γράψουν ένα κείμενο το οποίο απηύθυνε έκκληση στην πολιτισμένη Ευρώπη να κάνει κάτι επιτέλους για να σταματήσει η πολυετής κατάκτηση της Κύπρου και οι βαναυσότητες κατά του λαού της. Η προκήρυξη που γράφτηκε στις 6 Δεκεμβρίου 1821, λογίζεται ως η πρώτη ενωτική προκήρυξη του κυπριακού λαού:

«Νoµίζωµεv εvώπιov Θεoύ και αvθρώπωv ότι έχoµεv κάθε δίκαιov vα µη γvωρίζωµεv πλέov διά διoίκησιv τoυς αιµoβόρoυς τoύτoυς ληστάς, αλλά συµφώvως µε τoυς λoιπoύς αδελφoύς ηµώv Ελληvας θέλoµεv πρoσπαθήσει διά τηv ελευθερίαv της ειρηvικής ηµώv πάλαι µεv µακαρίας ήδη δε τρισαθλίας vήσoυ Κύπρoυ «Δεν γvωρίζωµεv πλέov διά διoίκησιv τoυς αιµoβόρoυς τoύτoυς ληστάς»

Την προκήρυξη υπέγραφαν ο έξαρχος Ιωαννίκιος (αργότερα Αρχιεπίσκοπος Κύπρου), ο αρχιμανδρίτης Θεόφύλακτος (ή Θεόφιλος) Θησεύς και ο αδελφός του Νικόλαος Θησεύς (συγγενείς του εκτελεσθέντος αρχιεπίσκοπου Κυπριανού) καθώς και ο Τριμιθούντος Σπυρίδωνος. Ταυτόχρονα, ο Νικόλαος Θησεύς, είχε εξουσιοδοτηθεί να ενεργεί ως πληρεξούσιος για την προετοιμασία στρατιωτικής δύναμης (εθελοντικού ή μισθοφορικού στρατού) ο οποίος θα στελνόταν στην Κύπρο για την απελευθέρωσή της. Για αυτόν τον λόγο χρειάζονταν λεφτά και έτσι ξεκίνησε η αναζήτηση σύναψης δανείου. Σε αυτήν την προσπάθεια σημαντική ήταν η βοήθεια των Δημήτριου de Wintz (Μαυροβούνιος στρατηγός), Robert Peacock (Άγγλος φιλέλληνας) καθώς και η συναίνεση της Ελληνικής Επαναστατικής Κυβέρνησης. Εμπόδιο όμως στάθηκε ο γενικός γραμματέας της Φιλελληνικής Εταιρείας του Λονδίνου Ιωάννης Βάουρινγκ. Η προσπάθεια δανεισμού και δημιουργίας στρατού τελικά ναυάγησε. Οι προσπάθειες για απελευθέρωση της Κύπρου και η συμμετοχή των Κυπρίων στην Επανάσταση του 1821, συνεχίστηκαν πάντως έως το τέλος του Αγώνα.

- Διαβάστε ολόκληρο το αφιέρωμα «200 από την Ελληνική Επανάσταση 1821-2021» - Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και η Κύπρος

H σφαγή της 9ης Ιουλίου 1821 στην Κύπρο

Πίνακας Γιώργου Μαυρογένη

Η Κύπρος βίωσε τους κραδασμούς της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Δυστυχώς η Επανάσταση στην Κύπρο καταπνίγηκε στο αίμα εν τι γένεση της. Θέλοντας οι Τούρκοι να αποτρέψουν ξεσηκωμό του ελληνικού στοιχείου και στην Κύπρο, αποφάσισαν να δράσουν προληπτικά και αποτελεσματικά. Ο Κουτσούκ Μεχμέτ, ο τότε διοικητής της Κύπρου, με αφορμή κάποιες προπαγανδιστικές επιστολές που έπεσαν στα χέρια του αποφάσισε να στήσει μια σατανική παγίδα αιχμαλωτίζοντας και δολοφονώντας όλους μαζί τους πρόκριτους του νησιού έτσι ώστε να αποφευχθούν οι αντιδράσεις. Έκανε λίστα με τους 486 πιο ισχυρούς άντρες της Κύπρου και τους κάλεσε δήθεν για δεξίωση.  Όταν μαζεύτηκαν όλοι, τους παγίδευσε και τους εκτέλεσε. Οι περισσότεροι δολοφονήθηκαν στην πλατεία του Σαραγιού στη Λευκωσία από τις 9 μέχρι τις 14 Ιουλίου. Από τους 486 του καταλόγου μόνο 16 κατάφεραν να διαφύγουν. Οι διώξεις συνεχίστηκαν πολύ αργότερα με λεηλασίες, καταστροφές και ατιμάσεις ενάντια στους Έλληνες ιθαγενείς. Για τον σκοπό αυτό έφτασαν μάλιστα και ενισχύσεις Αράβων, Βεδουίνων και Ασσυρίων.

Η εκτέλεση του Κύπριου επίσκοπου Νικομηδίας Αθανάσιου Καρύδη από τους Τούρκους

Η Ελληνική Επανάσταση ξεκίνησε επίσημα την άνοιξη του 1821 και συνοδεύτηκε  από ανεπιτυχείς εξεγέρσεις στη Μολδαβία και στην Πελοπόννησο.

Ο Μαχμούτ ΙΙ για αντίποινα συνέλαβε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γεώργιο τον Ε μαζί με άλλους ιερείς και προεστούς και τους απαγχόνισε στις 10 Απριλίου (Ιουλιανό ημερολόγιο). Μεταξύ των απαγχονισθέντων ήταν και ο Κύπριος επίσκοπος Νικομηδίας Αθανάσιος Καρύδης.

Η Φιλική Εταιρεία και η Κύπρος

"Ο όρκος" (της Φιλικής Εταιρείας). Πίνακας του Διονύσιου Τσόκου (1849)

Λίγο πριν αρχίσει η Ελληνική Επανάσταση του 1821, η Φιλική Εταιρεία προετοίμαζε   πυρετωδώς και ποικιλοτρόπως τον Αγώνα που θα ακολουθούσε.

Οι Φιλικοί έκαναν επαφές με προύχοντες σε όλα τα μέρη της σκλαβωμένης Ελλάδας για να τους μυήσουν και να εξασφαλίσουν την υποστήριξη τους όταν θα ξεσπούσε η Επανάσταση. Έτσι, πλησίασαν και τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό, αδιαμφισβήτητο ηγέτη των Ελλήνων της Κύπρου την εποχή. Συγκεκριμένα στις 6 Ιουλίου 1818 ο Δημήτριος Ύπατρος  και ο Στέργιος Χατζηκώνστας επισκέφτηκαν την Κύπρο με σκοπό να μυήσουν τον αρχιεπίσκοπο στη Φιλική Εταιρεία.

Ιωάννης Καρατζάς (1767-1798), ο Κύπριος σύντροφος του Ρήγα Φεραίου

Ο πύργος Νεμπόισα στο Βελιγράδι μέσα στον οποίο
εκτελέστηκε ο Ρήγας και οι 7 σύντροφοί του

Το εθνεγερτήριο σάλπισμα του Ρήγα Φεραίου ήταν ο προάγγελος της εθνικής παλιγγενεσίας που θα ακολουθούσε. Από το 1790 ο Ρήγας μαζί με τους συντρόφους του προετοίμαζε από τη Βιέννη όπου βρισκόταν τον μεγάλο ξεσηκωμό. Η ομάδα του Ρήγα εξέδιδε προκηρύξεις, έγραφε επαναστατικά άρθρα και τραγούδια και εξέδιδε διδακτικά βιβλία προσπαθώντας να μορφώσει τους σκλαβωμένους Έλληνες και να αφυπνίσει το εθνικό τους φρόνημα. Ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Ρήγα ήταν ο λόγιος Ιωάννης Καρατζάς από τη Λευκωσία της Κύπρου. 

Αφιέρωμα «200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση 1821-2021» - Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και η Κύπρος

«Σημαία Ελληνική Πατρίς Κύπρου» - Το λάβαρο με το οποίο οι Κύπριοι αγωνιστές πολέμησαν στην Ελληνική Επανάσταση* 

Μέρος Α - Πρόλογος

Η τουρκοκρατία στην Κύπρο ξεκίνησε το 1570 όταν το νησί κατατήθηκε από τους Οθωμανούς. Υπό τουρκική κατοχή ήταν την ίδια εποχή και τα περισσότερα εδάφη της Ελλάδας. Λίγο πριν την έναρξη της επανάστασης του 1821 ο πληθυσμός της Κύπρου υπολογίζεται ότι ήταν γύρω στους 60.000 Έλληνες (κάποιες άλλες πηγές τους ανεβάζουν μέχρι και 80.000) και περίπου 20.000 μουσουλμάνοι (οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν Έλληνες που εξισλαμίστηκαν - οι γνωστοί Λινοβάμβακοι - προκειμένου να γλυτώσουν τη βαριά φορολογία και να έχουν καλύτερη αντιμετώπιση από τους κατακτητές).

Η συνεισφορά της Κύπρου στην Ελληνική Επανάσταση έχει πολλά άγνωστα στο ευρύ κοινό κεφάλαια. Τις επόμενες μέρες θα παρουσιαστούν από το ιστολόγιο @Ανδρέας Καπανδρέου τα κεφάλαια:

1.    Ιωάννης Καρατζάς (1767-1798), ο Κύπριος σύντροφος του Ρήγα Φεραίου

2.    Η Φιλική Εταιρεία και η Κύπρος

3.    Η εκτέλεση του Κύπριου επίσκοπου Νοκομηδίας Αθανάσιου Καρύδη

4.    Η 9η Ιουλίου 1821 στην Κύπρο

5.    Η πρώτη Ενωτική προκήρυξη του Κυπριακού λαού (1821)

6.    Κύπριοι αγωνιστές του 1821

7.    Προσπάθειες απελευθέρωσης της Κύπρου κατά την Ελληνική Επανάσταση

8.    Κύπριοι στην άλωση της Τριπολιτσάς

9.    Κύπριοι στην έξοδος του Μεσολογγίου

10. Ο Ιωάννης Καποδίστριας και η Κύπρος

*Η σημαία (στη φωτογραφία πιο πάνω) αποτελούνταν από ένα άσπρο πανί στο οποίο υπήρχε ένας γαλάζιος σταυρός. Έφερε επιγραφή: ΣΗΜΕΑ ΕΛΗΝΗΚΙ-ΠΑΤΡΗΣ ΚΗΠΡΟΥ. Οι διαστάσεις της ήσαν: 1,10Χ1,40μ. 

Την σημαία κρατούσαν οι Κύπριοι, μέλη του Κυπριακού Ιερού Λόχου που πήρε μέρος στην ελληνική επανάσταση. 

Πολλοί Κύπριοι, που γλίτωσαν από τους διωγμούς στην Κύπρο και κατάφεραν να διαφύγουν από το νησί, έφτασαν στην επαναστατημένη Ελλάδα, όπου σχημάτισαν Σώμα Κυπρίων Αγωνιστών και πολέμησαν υπό τη σημαία αυτή στη Ρούμελη και στην Πελοπόννησο.

Η σημαία φυλάσσεται και εκτίθεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Ελλάδας. 

ΠΡΟΠΟΜΠΟΣ: το συλλεκτικό μετάλλιο για τους εορτασμούς των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821

Το έργο, του λαϊκού ζωγράφου Θεοφίλου Χατζημιχαήλ «Αναγεννηθείσα Ελλάδα» απεικονίζεται στον «ΠΡΟΠΟΜΠΟ», το συλλεκτικό μετάλλιο με το οποίο ανοίγει η αυλαία του Νομισματικού Προγράμματος της Επιτροπής «ΕΛΛΑΔΑ 2021», για την διακοσιοστή επέτειο της Επανάστασης του 1821.

Ο πίνακας του Θεόφιλου, είναι ζωγραφισμένος σε χαρτόνι και χρονολογείται από το 1911. Είναι βασισμένος σε παλιότερη λιθογραφία (περ. 1840) και απεικονίζει μια Ελλάδα «αρχαία» με μακρύ, κόκκινο χιτώνα να στέκει ανάμεσα σε αρχαία σπαράγματα, αλλά και «χριστιανή», αφού όλα συντελούνται κάτω από τον παντεπόπτη οφθαλμό του Θεού ενώ άγγελοι παιανίζουν. Την Ελλάδα υποβαστάζουν δύο εμβληματικές μορφές του προεπαναστατικού Ελληνισμού: ο Αδαμάντιος Κοραής και ο Ρήγας Βελεστινλής. Η φανταστική σύμπραξη των δύο αντρών, που συνέλαβε η λαϊκή έκφραση, δεν οφείλεται τόσο στην εγγύτητα των ιδεών τους, όσο στην αναγνώριση ότι οι πνευματικές διεργασίες που προηγήθηκαν της Επανάστασης είχαν πολύ μεγάλη σημασία για την «αναγέννηση» της Ελλάδας. Αναγέννηση που στον πίνακα αποτυπώνεται με τον φοίνικα, το μυθικό πουλί που αναγεννάται από τις στάχτες του.

Κύπριοι στην άλωση της Τριπολιτσάς

Η απελευθέρωση της Τριπολιτσάς (σημερινή Τρίπολη) είναι ένα από τα σημαντικότερα στρατιωτικά επιτεύγματα των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης αφού σταθεροποίησε την επικράτηση τους στην Πελοπόννησο (μέχρι τότε οι επαναστάτες είχαν υπό τον έλεγχό τους μόνο κάποια φρούρια και καμία πόλη).
Η πολιορκία της Τριπολιτσάς ξεκίνησε από τις αρχές Ιουνίου 1821 και η άλωση της πραγματοποιήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1821.
Πριν ακόμη εκραγεί η Επανάσταση οι Τούρκοι που είχαν κάποιες πληροφορίες για σχεδιαζόμενη εξέγερση, κάλεσαν στην Τριπολιτσά 18 αρχιερείς και προεστούς, με κάποια πρόφαση διοικητικών ρυθμίσεων (η πρόσκληση θυμίζει τον δόλιο τρόπο με τον οποίο οι Τούρκοι κάλεσαν τους ιερείς και τους προεστούς της Κύπρου, μια πρόσκληση που κατέληξε στη σφαγή της  9^ης Ιουλίου 1821). 

Η κοιμωμένη του Χαλεπά: θεατρικό με θέμα τη βιογραφική ιστορία του γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά

 

Η κοιμωμένη είναι ένα γλυπτό στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Σμιλεύτηκε την δεκαετία του 1880 από τον Γιαννούλη Χαλεπά μετά από παραγγελία της οικογένειας της Σοφίας Αφεντάκη που έχασε τη ζωή της από φυματίωση στα 18 της χρόνια και τοποθετήθηκε πάνω από τον τάφο της.

Το έργο αποτελεί σημείο αναφοράς και το επισκέπτονται πολλοί φιλότεχνοι. Είναι ένα από τα ομορφότερα γλυπτά στο συγκεκριμένο νεκροταφείο και είναι και το έργο που έδωσε την φήμη στον καλλιτέχνη που το δημιούργησε.

kaum leerer: η ποιητική συλλογή "ελάχιστα περισσότερο άδειο" στα γερμανικά

kaum leerer

μετάφραση στα γερμανικά της ποιητικής συλλογής ελάχιστα περισσότερο άδειο,

To έργο του Ανδρέα ΓεωργαλλίδηΚυκλοφόρησε πρόσφατα στο Μόναχο από τον εκδοτικό οίκο Literareon το έργο kaum leerer μετάφραση του έργου ελάχιστα περισσότερο άδειο του Ανδρέα Γεωργαλλίδη*. Η ποιητική συλλογή έχει μεταφραστεί στα γερμανικά από τον έγκριτο μεταφραστή Χριστάκη Πουμπουρή. Στο οπισθόφυλλο παρατίθεται σύντομο σημείωμα από την Ελένη Γεωργοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μεταξύ των άλλων η κα. Γεωργοπούλου αναφέρει: «Στη συλλογή συμπυκνώνονται σκέψεις περί κόσμου και γλώσσας σε στίχους, οι οποίοι με την πρώτη ματιά φαίνονται να απεκδύονται παντός νοήματος.