Η ιστορία των Βορειοηπειρωτών μέσα από ένα μυθιστόρημα

Ν΄ακουω καλά τ’ όνομά σου / Σωτήρης Δημητρίου. Αθήνα: Κέδρος, 1999 (10^η εκδ).

Μέσα από το συγκεκριμένο μυθιστόρημα ο συγγραφέας περιγράφει την πονεμένη ιστορία διαχωρισμού της Ηπείρου και των κατοίκων της. Στο πρώτο μέρος της ιστορίας, μας περιγράφει τη ζωή των κατοίκων κατά την περίοδο του εμφύλιου και κατά τη οριστικοποίηση των συνόρων Ελλάδας – Αλβανίας όπου πολλές οικογένειες χωρίστηκαν βίαια. Βάση της οικογένειας που πρωταγωνιστεί στην ιστορία, είναι το χωριό Πόβλα (σημερινή ονομασία του Αμπελώνα Θεσπρωτίας) το οποίο έμεινε στην ελληνική επικράτεια σε αντίθεση με κάποια μέλη της οικογένειας που αναγκάστηκαν να μείνουν στην Αλβανία.

Στο δεύτερο μέρος ο συγγραφέας μας διηγείται τη ζωή των Ελλήνων στην κομμουνιστική Αλβανία καθώς και το σκληρό τρόπος αντιμετώπισης τους.

Στο τελευταίο μέρος, περιγράφεται η περιπέτεια των ελληνικής καταγωγής Βορειοηπειρωτών οι οποίοι με κίνδυνο της ζωής τους διέφυγαν στην Ελλάδα πιστεύοντας ότι θα βρουν μια καλύτερη ζωή. Οι δυσκολίες που τελικά αντιμετώπισαν στη μητέρα πατρίδα ήταν εξίσου απογοητευτικές…

Το βιβλίο γράφτηκε το 1993 αλλά εξακολουθεί να είναι επίκαιρο αφού πρόκειται για την χιλιοειπωμένη (με άπειρες παραλλαγές) ιστορία απελπισμένων παράνομων μεταναστών την οποία βιώνουμε καθημερινά, ακόμα και σήμερα.

Το βιβλίο είναι γραμμένο στην τοπική ηπειρώτικη διάλεκτο.

Ο τίτλος του μυθιστορήματος έχει αντληθεί από μια φράση που εκστομίζει ένας από τους κύριους πρωταγωνιστές της ιστορίας, στην προτελευταία σελίδα του βιβλίου, απευθυνόμενος σε ένα νεαρό – τον μόνο ίσως σε όλη την περιπέτειά που είχε στην Ελλάδα που τον βοήθησε: «Ν΄ακουω καλά τ’ όνομά σου, Δημήτρη».

Από το οπισθόφυλλο:

Μας έπλενε ένας κρύγιος αγέρας που κατέβαινε απ’ το απάτητο χιόνι και σφύριζε σαν διάολος. Το παιδί το τουλούπωσα με μια χλαίνη που πήρα από κάποιον κρουσταλιασμένον που ηύρα. Με ξεπλάτισε, γιατί όλο γύριζε να χαλέψει τους γονέους. Αφ’ όντις δεν τους ένιωθε, είχε γένει τρακόσες οκάδες.

Νύχτα ακόμα, ξεπνοϊσμένοι, 'κούσαμαν μακριά τους πρώτους πέτους. Κοντεύαμεν σε κατοικία, αλλά ήμασταν μέσα ή στην Ελλάδα; Άξαφνα 'κούσαμε ομιλίες στ’ αλβανικά κι αλυχτήσματα. Μου κόπηκαν τα ποδάρια. Μέσα ήμασταν. Παγώσαμαν στον τόπο. Μονάχα οι καρδιές χτυπάγανε. Μας έριξαν δυνατό φακό και κάποιος φώναξε. «Μην σκιάεστε, μο διαόλοι, είστε στο ελληνικό.»

Από την έκδοση της Ελευθεροτυπίας το 2011:
Νότια και Βόρεια Ήπειρος, πόλεμος, ομηρία, απελευθέρωση, περιπλάνηση, ιστορημένα από τα στόματα των παθόντων.
Είναι η ιστορία μιας ηπειρώτικης οικογένειας από το 1943 ως τις μέρες μας, μέσα από τις αφηγήσεις τριών μελών της. Ένα οδοιπορικό στη Νότια και Βόρεια Ήπειρο, στην Αλβανία, στη σύγχρονη Ελλάδα. Όραμα και υπερπόντιες χώρες. Εμπόδιο και τόπος νοσταλγίας το βουνό Μουργκάνα. Συγχρόνως είναι μια διαδρομή στα σπαράγματα μιας γλώσσας αθώας, όμορφης, χαμένης.
Γραμμένο στην ηπειρώτικη διάλεκτο και ποτισμένο με ένταση και καλοσύνη, το βιβλίο είναι ένα οδοιπορικό στην Ήπειρο, την Αλβανία και τη σύγχρονη Ελλάδα.