Η Αναστασία Νεραϊδόνη για τον Μυστικό Σύντροφο του Ρήγα

Η παρουσίαση που έκανε η Αναστασία Νεραϊδόνη για το βιβλίο «Ο μυστικός σύντροφος του Ρήγα» στις Όψεις του Φανταστικού, Αθήνα, 17 Δεκ. 2016:

Έχω την χαρά να σας παρουσιάσω την τρίτη συγγραφική δουλειά του φίλτατου Ανδρέα Καπανδρέου. Και λέω δουλειά παρόλο που συνήθως προτιμώ προσωπικά το εργασία, καθότι ο συγγραφέας έχει δουλέψει ενδελεχώς την έρευνα του για να φτάσει σ’αυτό το εκπληκτικό αποτέλεσμα με τίτλο «Ο Μυστικός Σύντροφος του Ρήγα».

Καταρχάς δυό λόγια για τον συγγραφέα που θα φωτίσουν υπό ποιες πλευρές γράφτηκε αυτό το ιστορικό μυθιστόρημα που κατά τη γνώμη μου είναι και κοινωνικοπολιτική πραγμάτεια,  που ήρθε σε μια εποχή που πραγματικά την χρειαζόμαστε ως Έλληνες.

Ο Ανδρέας Καπανδρέου για όσους δεν τον ξέρετε, διαμένει και εργάζεται στην Κύπρο ως υπεύθυνος του γραφείου συστημάτων βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου. H μεγάλη του αγάπη για τις βιβλιοθήκες άλλωστε φαίνεται και στον τρόπο που μας συστήνει τα ιστορικα συγγραματα  στο τελευταίο του μυθιστόρημα.

Συμμετέχει με διηγήματα του σε αρκετές  ανθολογίες των Συμπαντικών Διαδρομών ενώ και τα δύο προηγούμενά του βιβλία  «Το τρομακτικό μυστικό του Αινστάιν» (Επιφανίου, 2010) και «Ο γιος της μάγισσας» (Συμπαντικές Διαδρομές, 2012), είναι συλλογές από αλλόκοτες ιστορίες.

Στον μυστικό σύντροφο του Ρήγα δοκιμάζει κάτι διαφορετικό, να συνδιάσει δυο φαινομενικά ασυμβίβαστα μεταξύ τους, αντικείμενα, την Ιστορία και την Επιστημονική Φαντασία.

Το μυθιστόρημα έχει σαν υπότιτλο «η άγνωστη μαρτυρία του Ιωάννη Καρατζά» καθώς γοήτευσε τον συγγραφέα  η άγνωστη ιστορία ενός από τους συντρόφους του Ρήγα Φεραίου, του Ιωάννη Καρατζά από τη Λευκωσία. Ο Καρατζάς μαρτύρησε μαζί με τον Ρήγα καιέξη άλλους επαναστάτες το 1798 στον πύργο Νεμπόϊζα στο Βελιγράδι, όταν στραγγαλίστηκε από τους Τούρκους, καταβάλλοντας στον φόρο αίματος που ανελλιπώς προσέφερε η Κύπρος στους κοινούς αγώνες του Έθνους για Αυτοδιάθεση και Λευτεριά.

Οι ιστορικές πηγές που έχουμε φέρουν τον Καρατζά στη Βιέννη (αλλά και στη Πέστη) στα τέλη του 18ου αιώνα. Υπάρχουν στοιχεία για τη ζωή του τα οποία αντλούνται κυρίως από τα πρακτικά της δίκης, κατά την οποία μαζί με τον Ρήγα και τους άλλους έξι συντρόφους τους καταδικάστηκαν από τους αυστριακούς για τις επαναστατικές τους ιδέες και παραδόθηκαν στους τούρκους οι οποίοι τελικά τους εκτέλεσαν. 

Όσο και να προσπάθησαν διάφοροι ιστορικοί ερευνητές, δεν κατόρθωσαν να βρουν στοιχεία για την προγενέστερη ζωή του Ιωάννη Καρατζά.

Λες και αυτός εμφανίστηκε στη Βιέννη του 1790 από το πουθενά…

Και εδώ έρχεται το συγκεκριμένο μυθιστόρημα για να καλύψει αυτό το κενό.  Στον πρόλογο γράφει:

«Μπορεί να μην γνωρίζουμε με σιγουριά

ποιο ήταν το χρώμα των ματιών

της Ωραίας Ελένης και να μην ξέρουμε

με ακρίβεια τα τελευταία λόγια του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Κανένας, όμως, δεν μπορεί να μας

αποτρέψει από το να γράφουμε γι αυτά,

βασιζόμενοι σε πληροφορίες, φήμες ή και τη φαντασία μας».

Τα ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία έρχονται να δέσουν αρμονικά στο μυθιστόρημα, με μια μελλοντική εφαρμογή των πλέον πολύπλοκων θεωριών της σύγχρονης Φυσικής, της Γενικής Σχετικότητας και της Κβαντομηχανικής, και κυρίως του παντρέματος τους σε μια Θεωρία των Πάντων.

Αυτό το ζητούμενο αποτελεί μέχρι στιγμής ένα ανεκπλήρωτο στόχο που απασχολεί εδώ και ένα αιώνα τα μεγαλύτερα μυαλά του πλανήτη και το οποίο, εάν και εφόσον λυθεί, ίσως δώσει απάντηση στα πιο τρελά ερωτήματα που έθεσε η ανθρωπότητα και δυνατότητα σε τεχνολογικά επιτεύγματα που υφίστανται μόνο στη σφαίρα της φαντασίας μας….

Χωρίς να θέλω να αποκαλύψω πολλά, στο πρώτο μέρος της πλοκής ο Ανδρέας Καπανδρέου μας παρουσιάζει μια ζοφερή δυστοπία του μέλλοντος.. Πως θα ήταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία αν δεν είχε συμβεί η επανάσταση του 1821.

Στο 2103 μ.Χ. η Οθωμανική Αυτοκρατορία εξακολουθεί να υφίσταται καλύπτοντας γεωγραφικά τη σημερινή Τουρκία, τα Βαλκάνια και φυσικά την Ελλάδα και την Κύπρο. Η τεχνολογία έχει επέλθει ναι μεν, αλλά κυριαρχεί παντού ο Ισλαμικός νόμος. Έχει απαγορευτεί η ελληνική καθομιλουμένη κι έχουν εδραιωθεί τα Μουσουλμανικά ήθη κι έθιμα. Μια παρέα νεαρών Ελλήνων επαναστατών, έχοντας ανακαλύψει την μηχανή του χρόνου αποφασίζουν να στείλουν τον Ιωάννη Καρατζά πίσω στην Βιέννη του 1790.

Θα αναρωτηθείτε γιατί σε εκείνο το χρονικό σημείο κι όχι μεταγενέστερα κοντά στους επαναστάτες του 1821.

Διότι ο Ιωάννης Καρατζας καλείται να βοηθήσει να διαδωθούν τα έγγραφα του πραγματικού εμπνευστή της επανάστασης, του Ρήγα Φεραίου.

Διότι αυτό που μας είχε διαφύγει στην διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο, είναι ότι η πύρινη γλώσσα των κειμένων του Ρήγα Φεραίου Βελεστινλή ήταν αυτή που πυροδότησε χρόνια αργότερα τον ξεσηκωμό των Ελλήνων.

Διότι όλα πρώτα ξεκινούν από μια ιδέα, μια ιδέα που πρέπει να γραφτεί από έναν ή και περισσότερους λόγιους με ισχυρό πνεύμα. Κάτι που λείπει απ΄τους Ελλαδίτες ανθρώπους του πνεύματος σήμερα.

Το εξώφυλλο είναι ένας θαυμάσιος συμβολισμός γι αυτό που πραγματεύεται ο συγγραφέας στο περιεχόμενο. Τη συναρπαστική πορεία από την έμπνευση του Θούριου μέχρι να φωλιάσει στις ψυχές των Ελλήνων και να τους μεταμορφώσει από ραγιάδες σε μαχητές της ελευθερίας. Και χρειάστηκαν χρόνια όλοκληρα προετοιμασίας. Και πολλοί μαρτύρησαν κατά την διαδρομή και άφησαν την τελευταία τους πνοή. Όμως οι ιδέες τους έγιναν πνοή οξυγόνου για σκλαβωμένες καρδιές.

Μέσα από το βιβλίο αναδύονται ιδεολογικά ζητήματα, όπως η άρρηκτη σύνδεση Εθνικής Απελευθέρωσης και Κοινωνικής Δικαιοσύνης και η συμπερίληψη της ιδιαιτέρας πατρίδας του Ιωάννη Καρατζά της Κύπρου, ως μέρος του ευρύτερου σκλαβωμένου Ελληνισμού που προορίζεται να απελευθερωθεί σε ένα νέο κράτος, μιας και η σημερινή διχοτόμηση του Ελληνισμού σε Ελλάδα και Κύπρο, δεν ήταν ούτε υπαρκτή, ούτε καν στα υπόψιν…

Θα σας διαβάσω το κείμενο του Ιωάννη Καρατζά που σημειωτέον, αποτελεί πιστό αντίγραφο χειρόγραφου που ανακαλύφτηκε πρόσφατα, σε κρύπτη σκήτης στο Άγιο Όρος. Οι περίεργοι ισχυρισμοί του εξετάζονται από ομάδα επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων, η οποία αποτελείται από ιστορικούς, γραφολόγους και κβαντικούς φυσικούς.

Όταν κάποτε, κάποιος, ανακαλύψει και διαβάσει αυτό το κείμενο, ίσως θεωρήσει την ιστορία μου εξωπραγματική, παράλογη και τρελή. Δεν θα τον αδικήσω. Το ίδιο θα έκανα κι εγώ στη θέση του.

Όμως, αυτά που καταγράφω είναι η δική μου πραγματικότητα, η δική μου μαρτυρία για τα όσα βίωσα. Πιο κάτω θα διαβάσετε για τη σχέση μου με τον Ρήγα Βελεστινλή και για την άγνωστη ιστορία της Ελλάδας, η οποία σήμερα θα ήταν πολύ διαφορετική αν δεν συνέβαιναν όλα αυτά που διηγούμαι.

Όσο κι αν ακούγεται εξωπραγματικό και απίστευτο, τα γεγονότα στα οποία αναφέρομαι ακολουθούν ανάποδη χρονολογική φορά. Πρώτα συνέβησαν αυτά που διαδραματίστηκαν μετά και ακολούθως αυτά που έγιναν πριν.

Είναι τόσα πολλά κι αλλόκοτα αυτά που έζησα, που μου είναι δύσκολο, μετά από τόσα χρόνια, να τα αποτυπώσω με ακρίβεια στο χαρτί…

Είναι ασυνήθιστο να τιμάς ένα ιστορικό πρόσωπο επιστρατεύοντας την επιστημονική φαντασία. Ο Ανδρέας Καπανδρέου όμως την επιστρατεύει για να μας μεταδώσει κάτι πολύ μεγαλύτερο....Κι αυτό θα σας αφήσω να το ανακαλύψετε εσείς οι αναγνώστες.