 |
Λεπτομέρια από πίνακα του Santi di Tito
|
Ο Μακκιαβέλι έγραψε το έργο το 1513 για τον ηγεμόνα της Φλωρεντίας, Λαυρέντιο των Μεδίκων, με σκοπό να κερδίσει την εύνοια του. Ολόκληρο το βιβλίο αποτελείται από σημειώσεις – συμβουλές για το πως θα πρέπει να πορευθεί κάποιος ώστε να καταφέρει να αναρριχηθεί στην εξουσία αλλά και το πως θα καταφέρει να κρατήσει την ηγεμονία του.
Ο Μακιαβέλλι γράφει βασιζόμενος σε αρχαία παραδείγματα από την ελληνική και ρωμαϊκή ιστορία αλλά χρησιμοποιεί και σύγχρονα, της εποχής του. Σαν βιβλίο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1532 ( 5 χρόνια μετά τον θάνατό του συγγραφέα).
Γράφει ο Μακιαβέλλι στον πρόλογό του απευθυνόμενος στον Λαυρέντιο των Μεδίκων: “Τούτο το έργο δεν το στόλισα ούτε το γέμισα με ρητορικές προτάσεις ή με πομπώδη και μεγαλοπρεπή λόγια ή με οποιοδήποτε άλλο τέχνασμα ή εξωτερικό στολίδι, με τα οποία πολλοί συνηθίζουν να γράφουν και να στολίζουν τα έργα τους∙ γιατί δε θέλησα να του δώσει αξία και να το κάνει ευχάριστο τίποτε άλλο παρά η ποικιλία του περιεχομένου και η σοβαρότητα του θέματος”.
Το έργο προκάλεσε ποικίλες συζητήσεις και μέχρι σήμερα θεωρείται ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα κείμενα. Κάποιοι κατηγορούν τον συγγραφέα για σκληρότητα και κυνισμό ενώ κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι περιγράφει την πραγματική ανθρώπινη φύση (και ειδικά αυτή των αξιωματούχων).
Παρόλο που το βιβλίο γράφτηκε πριν από μισό αιώνα θεωρείται διαχρονικό και είναι κοινό μυστικό πως κάποιοι χρησιμοποιούν τις αριβιστικές απόψεις του Μακιαβέλλι τόσο στην πολιτική, το μάνατζμεντ, όσο και στην προσωπική τους ζωή (επαγγελματική αλλά και ερωτική).
Από τις απόψεις του Μακιαβέλλι που περιγράφονται στον Ηγεμόνα, έχει επικρατήσει και ο όρος «Μακιαβελισμός» η ερμηνεία του οποίου μπορεί να συμπυκνωθεί στη φράση: “Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα”.
Κάποια άλλα ενδιαφέροντα αποφθέγματα του Νίκκολο Μακιαβέλλι είναι τα ακόλουθα:
- Ο ηγέτης αποκτά κύρος με το να είναι είτε αληθινός φίλος είτε πραγματικός εχθρός. Δηλαδή παίρνει θέση, καθαρά, υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς. Αυτή η τακτική έχει πολύ περισσότερα πλεονεκτήματα από την απλή ουδετερότητα.
- Τους αντιπάλους σου ή πρέπει να τους παίρνεις με το μέρος σου ή να τους εκμηδενίζεις [ακόμα και να τους εξοντώνεις]
- Η πρώτη εντύπωση που δημιουργεί ένας ηγεμόνας είναι αυτή που δίνουν οι άνθρωποι που τον περιστοιχίζουν.
- Δεν πρέπει ποτέ να αφήνει κανείς να συνεχίζεται μια ανωμαλία για να αποφύγει έναν πόλεμο, γιατί δεν τον αποφεύγει, αλλά μόνο αλλάζουν οι συνθήκες προς όφελος των αντιπάλων του.
- Ο άνθρωπος είναι καλός μόνο όταν είναι αδύναμος.
- Μόλις κυριαρχήσει σε μια πόλη ένας κυβερνήτης, θα πρέπει να σκεφθεί τι τιμωρίες θα επιβάλει. Πρέπει να τις επιβάλει όλες μια κι έξω και να μην τις ανανεώνει κάθε μέρα.
- Κάνε το κακό, όσο μεγάλο και αν είναι μια κι έξω. Είναι προτιμότερο να κάνεις ένα μεγάλο καλό μια κι έξω παρά να κάνεις λιγότερο κακό αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αντίθετα, , αλλά το καλό δίνε το σιγά-σιγά.
- Ποτέ τίποτε μεγάλο δεν επιτεύχθηκε χωρίς κίνδυνο.
- Οι πρίγκιπες και οι κυβερνήσεις είναι, μακράν, τα πιο επικίνδυνα στοιχεία σε μια κοινωνία.
- Μια αλλαγή αφήνει την πόρτα ανοιχτή για να μπουν και άλλες.
- Ποτέ μην προσπαθείς να κερδίσεις με τη βία αυτό που μπορεί να αποκτηθεί με πονηριά.
- Γενικά οι άνθρωποι είναι αγνώμονες, ασταθείς και υποκριτές· προτιμούν να αποφεύγουν τον κίνδυνο και είναι αχόρταγοι για κέρδος.
- Η υπόσχεση που δόθηκε ήταν μια αναγκαιότητα του παρελθόντος. Ο λόγος που δεν κρατήθηκε είναι μια αναγκαιότητα του παρόντος.
- Έναν ηγέτη πρέπει να τον φοβούνται και να τον αγαπούν. Αν δεν γίνεται και τα δύο, τότε καλύτερα μόνο να τον φοβούνται.
- Συμβαίνει, όλοι οι ένοπλοι προφήτες να είναι νικητές και οι άοπλοι να χάνονται.
- Ο πόλεμος αρχίζει όταν θέλεις, αλλά δεν τελειώνει όταν θέλεις.
- Αυτός που θέλει να τον υπακούν πρέπει να ξέρει να διατάζει.
- Οι άνθρωποι έχουν το ελάττωμα, όταν έχει νηνεμία, να νομίζουν ότι δεν θα έρθει ποτέ καταιγίδα και δεν προετοιμάζονται.
- Η τύχη είναι γυναίκα και γι’ αυτό ευνοεί τον νέο που την χειρίζεται με τόλμη.
- Η αρετή κι ο πλούτος σπάνια πηγαίνουν στον ίδιο άνθρωπο.
- Η φιλοδοξία είναι τόσο δυνατό πάθος, που όσο ψηλά και αν φθάσει κανείς δεν είναι ικανοποιημένος.
- Ο καθένας βλέπει αυτό που φαίνεσαι. Λίγοι καταλαβαίνουν αυτό που είσαι.
- Οι άνθρωποι είναι τόσο αφελείς και τόσο έτοιμοι να υπακούσουν, ώστε ποτέ δεν θα λείψουν τα θύματα σε έναν αχρείο για να κάνει τις απάτες του.
- Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.
- Σε ένα ηγεμόνα δεν λείπουν ποτέ οι νόμιμοι λόγοι για να παραβεί μια υπόσχεση.
- Ο απλοϊκός λαός πάντα παρασύρεται από την εξωτερική εμφάνιση, και ο κόσμος αποτελείται κυρίως από απλοϊκούς.
- Οι άνθρωποι ξεχνούν ευκολότερα το θάνατο του πατέρα τους παρά την απώλεια της περιουσίας τους.
- Προκαλεί κανείς το ίδιο μίσος με τις καλές πράξεις όσο και με τις κακές.
- Δεν υπάρχει τίποτε πιο σημαντικό για τον ηγεμόνα από το να φαίνεται ότι είναι θρήσκος.
Οι ελληνικές εκδόσεις του Ηγεμόνα που κατάφερα να εντοπίσω μαζί με τα εξώφυλλα και κάποια σχόλια:
- Ο ηγεμόνας / Niccolo Machiavelli · μετάφραση Άμπυ Ραΐκου - Σταύρου. - Αθήνα : Μίνωας, 2014.
Ως μια ωδή στον πολιτικό αμοραλισμό;
Ένα πρακτικό εγχειρίδιο, ένα "how to do it" της κατάκτησης και της διατήρησης της εξουσίας δίχως ηθικές αναστολές;
Ή, αντίθετα, ως ένα δείγμα πραγματιστικής και ρεαλιστικής ανάλυσης;
Σε μια εποχή σαν αυτή που ζούμε, εποχή κρίσης και δοκιμα¬σίας για τη δημοκρατία, απόρριψης της πολιτικής και όλων των φορέων της [...] σε μια τέτοια εποχή, νιώθουμε όλοι την ανάγκη να ξανασκεφτούμε τι είναι, τι επιδιώκει και με ποια μέσα η πολιτική.
Υπό αυτή την οπτική γωνία, να ξαναδιαβάζει κανείς τον Ηγεμόνα δεν είναι μόνον απολαυστικό αλλά και χρήσιμο και επίκαιρο.
(από τον πρόλογο του Παύλου Τσίμα, Μίνωας, 2014)
- Ο ηγέτης : Με σχόλια Ναπολέοντος και Βολταίρου / N. Macchiavelli · μετάφραση Ν. Α. Καλογερόπουλος - Kaloy. - Αθήνα : Δρόμων, 2013.
Ο "Ηγεμών" εγγράφη στο 1513, αλλά δεν έπαψε να σχολιάζεται συνεχώς, επί 5 αιώνες. Δεν λέγει τι ο άνθρωπος πρέπει να κάνει. Λέγει τι ο άνθρωπος κάνει. Δεν είναι μόνο βιβλίο Ιστορίας ή Πολιτικής Επιστήμης. Είναι και βιβλίο ανθρώπινης ψυχολογίας και Ανθρωπολογίας. Τα κύρια dramatis personae, είναι δύο. Ο Ηγέτης και ο Λαός, αλλά σε αναγκαία σχέση συνεργίας. Σε αυτή την διαλεκτική, ο "αγιασμένος" Σκοπός του Μακιαβέλλι είναι πρώτιστα η ευημερία του Λαού και οι επιδιώξεις του Έθνους. Ο σκοπός αυτός, "κινεί" τα μέσα κατά τα ήθη της εκάστοτε εποχής. Τα οιαδήποτε "μέσα", απογυμνωμένα του Σκοπού και σε έλλειψη συνεργίας Ηγέτη και Λαού οδηγούν σε πρόσκαιρες και καταστρεπτικές λύσεις. Εκείνος που, περισσότερο από κάθε άλλον, "κατάλαβε" την θέση του Μακιαβέλλι είναι ο Ρουσσώ, όταν είπε ότι "φαίνεται να δίνει μαθήματα στους βασιλείς, ενώ αυτός, δίνει μεγάλα στους λαούς - η Ηγεμών είναι η Βίβλος των δημοκρατών, le Prince est le livre des republicains" (Contrat Social, III, 6, note).
Στην ανάλυση του έργου, ο συγγραφέας παρουσιάζει πρώτα περιγραφή της Εποχής του Μακιαβέλλι. Παραθέτει περίληψη κάθε κεφαλαίου και νέα δική του μετάφραση. Παραθέτει σημαντικά σχόλια του Ναπολέοντος και του Βολταίρου, ενός θαυμαστή και ενός επικριτή, ενώ συμπληρώνει τις σκέψεις του Μακιαβέλλι με αποσπάσματα από το άλλο βιβλίο του, τα Discorsi. Ακολούθως, για κάθε κεφάλαιο, παραθέτει τα δικά του ευρύτερα σχόλια και κριτική που προσπαθούν να προσαρμόσουν το 1513 στις σημερινές κρατούσες συνθήκες ηθών και νοοτροπίας όχι μόνο στην πολιτική αλλά και σε κάθε ευρύτερη κοινωνική και επαγγελματική σχέση. Τέλος, παραθέτει Παράρτημα όπου μεταξύ άλλων αναλύει την φιλοσοφία της Ηθικής και της Ιστορίας σε σχέση με το έργο του Μακιαβέλλι. Ακολουθεί τέλος επιλογή "φράσεων - κλειδιών" από το κάθε κεφάλαιο του "Ηγεμόνος" με τίτλο Quotable Quotes.
- Ο ηγεμόνας / Niccolo Machiavelli · μετάφραση Ρήγας Καππάτος. - 1η έκδ. - Αθήνα : Εκάτη, 2013.
Ο Νικολό Μακιαβέλλι με τον "Ηγεμόνα" του αναδεικνύεται στο στερέωμα της παγκόσμιας λογοτεχνίας ως συγγραφέας πρώτου μεγέθους. Αντί με τον καιρό να ελαττωθεί το κύρος αυτού του έργου και να σβήσει ή το πολύ να κλασικίσει, συνεχίζει με την ίδια ένταση την ανοδική πορεία του μέσα στο χρόνο. Αυτό συμβαίνει επειδή οι ιδέες και τα πολιτικά πάθη που πραγματεύτηκε με ευκρίνεια και εκπληκτική διορατικότητα τότε ο Μακιαβέλλι, μεταγγίζοντας την πείρα του ως πολίτης και συγγραφέας-λειτουργός της Φλωρεντινής Δημοκρατίας για τους Ιταλούς του καιρού του, διατηρούν την εγκυρότητά τους ακέραιη διά μέσου των αιώνων. Έτσι μισή χιλιετία μετά την συγγραφή του ΗΓΕΜΟΝΑ, αντί αυτός να απευθύνεται μόνο στους Ιταλούς του 15ου-16ου αιώνα, το ενδιαφέρον των θεμάτων που πραγματεύεται και ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται εκεί έχουν γίνει παγκόσμια.
- Ο ηγεμόνας / Niccolo Machiavelli · μετάφραση Ζώζη Ζωγραφίδου - Καραχάλιου · επιμέλεια Γιώργος Ζωγραφίδης. - Αθήνα : Ελευθεροτυπία, Βάνιας. (Η Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας· Τα Βιβλία που Έμειναν στην Ιστορία)
Μία ακόμη, η έκτη αν υπολογίζουμε σωστά, μετάφραση του "Ηγεμόνα" του φλωρεντινού πολίτη, ίσως φαινόταν περιττή στην ελληνική βιβλιογραφία, όταν εκκρεμεί η παρουσίαση τόσων άλλων κειμένων των πολιτικών στοχαστών των νεώτερων χρόνων -έστω και αν δεχθούμε το διαρκές ενδιαφέρον για τον Μακιαβέλλι, περιορισμένο κι αυτό συχνά στον "Ηγεμόνα". Για τον λόγο αυτό επιδιώξαμε στην παρούσα έκδοση να μην δώσουμε απλώς μια μετάφραση, αλλά να πλαισιώσουμε το κείμενο του "Ηγεμόνα" με στοιχεία που πιστεύουμε ότι θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να προσεγγίσει τη σκέψη του Μακιαβέλλι και θα τον αφήσουν να έρθει σε επαφή με το υπόλοιπο έργο του. Η αρχή της οικονομίας πρυτάνευσε κατά την έκθεση του βοηθητικού υλικού, ίσως όχι πάντα. [...]
Για τον "Ηγεμόνα" ακολουθούμε το κείμενο του M. Casella, όπου υπάρχουν λίγες προσθήκες. Τη μετάφραση των κειμένων του Μακιαβέλλι έκανε η Ζώζη Ζωγραφίδου και επεξεργάσθηκε ο Γιώργος Ζωγραφίδης. Λάβαμε υπόψη μας κυρίως τα σχόλια των ιταλών εκδοτών και επικουρικά ορισμένες γαλλικές μεταφράσεις. Από τις ελληνικές συμβουλευτήκαμε του Καζαντζάκη και της Ανδρεάδη· η πρώτη, κατά τη γνώμη μας, θυσιάζει την ακρίβεια και το νόημα στο ύφος, αντίθετα η δεύτερη είναι ικανοποιητική· χρήσιμη ήταν και η αποσπασματική μετάφραση του Κονδύλη. Συμβουλευτήκαμε, επίσης, τις υφολογικές παρατηρήσεις του L. Russo, κρατήσαμε τις λατινικές εκφράσεις και, όσο ήταν δυνατόν, το μικτό ύφος του Μακιαβέλλι. [...]
(Γιώργος Ζωγραφίδης, "Σημείωμα για την έκδοση")
- Οι 183 βασικές Μακιαβελικές ρήσεις του "Ηγεμόνα" : Για managers, πολιτικούς και... κανονικούς ανθρώπους / Niccolo Machiavelli · επιμέλεια Διονύσης Βίτσος. - 1η έκδ. - Αθήνα : Περίπλους, 2008. (Management)
Οι σημαντικότερες ρήσεις ενός μεγάλου, όσο και παρεξηγημένου διανοητή, του Nicollo Machiavelli, έτσι όπως διατυπώνονται στο βασικό κείμενό του «Ο Ηγεμόνας». Η ουσία της Μακιαβελλικής σκέψης διατυπωμένη με σύγχρονο τρόπο. Ο Machiavelli έλεγε ότι η Ιστορία, αλλά και η προσωπική του καθενός μας ιστορία, πρέπει να αποτελούν το δάσκαλό μας, επειδή ό,τι συνέβη θα ξανασυμβεί. Τη δεύτερη φορά, όμως, πρέπει να αντιδράσουμε σωστά. Καταγράφοντας τους προβληματισμούς, που μας προκαλούν τα καθημερινά περιστατικά καθώς και την αντίδρασή μας σε αυτά και διυλίζοντάς τους, μέσα από την εμπειρία ενός από τα πιο φωτισμένα μυαλά στην Ιστορία, προετοιμαζόμαστε για το μέλλον.
[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]
- Ο ηγεμόνας : Η τέχνη της εξουσίας / Νικολό Μακιαβέλι · μετάφραση Ελένη Γκαγκάτσιου · ζωγραφική Συλλογικό έργο. - Αθήνα : Παπασωτηρίου, 2008.
[...] Το πρώτο από τα σημαντικά έργα που έγραψε ο Μακιαβέλι την περίοδο της πολιτικής του εξορίας έμελλε να γίνει "το σήμα κατατεθέν" του, αδιάρρηκτα συνδεδεμένο με το όνομά του: "Ο ηγεμόνας". Γραμμένος προς το τέλος του 1513 (και πιθανόν στις αρχές του 1514) αλλά δημοσιευμένος αρκετά μετά το θάνατο του συγγραφέα του, το 1532, ο "Ηγεμόνας" συντάχθηκε με περισσή βιασύνη, από ένα Μακιαβέλι που επεδίωκε, μεταξύ άλλων, να επανακτήσει αξιώματα και το κύρος του στην κυβέρνηση της πατρίδας του. [...]
Το έργο, όπως και ο συγγραφέας του, είναι υπερβολικά πολυσήμαντο και πολυσύνθετο για να δεχτεί μία και μόνο, απόλυτη ερμηνεία. Απεναντίας, αυτή ακριβώς η πολλαπλότητα ερμηνείων (σε συνδυασμό με τον προκλητικό χαρακτήρα της ρητορικής του Μακιαβέλι) είναι ο λόγος που ο "Ηγεμόνας" συνεχίζει ν' απολαμβάνει τόσο ευρείας αποδοχής στη σύγχρονη εποχή. [...]
(Cary J. Nederman, από την εισαγωγή του βιβλίου)
- Ο ηγεμόνας / Νικολό Μακιαβέλι · μετάφραση Φώντας Κονδύλης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Δαμιανός, 2007.
Ο αναγνώστης κρατά στα χέρια του ένα έργο χιλιοδιαβασμένο, που έχει μεταφραστεί αμέτρητες φορές και έχει υποβληθεί σε άπειρα σχόλια. Ένα έργο που για κάποιους είναι διάφανο και τίμιο, ενώ για άλλους αντίθετα, είναι διαβολικό και συκοφαντικό. Ο "Ηγεμόνας" στη συναρπαστική πορεία του σημάδεψε τους αιώνες προκαλώντας ζωηρή αίσθηση, κατακτώντας αναγνώστες που πίστεψαν ότι βρήκαν και βρίσκουν στις σελίδες του πολύτιμες συνταγές για να τις εφαρμόσουν, άλλος στην πολιτική, άλλος στο στρατό, άλλος στην ερωτική πολιορκία, άλλος στις οικονομικές συναλλαγές...
... Ο "Ηγεμόνας", το βιβλίο που έκανε τον Μακιαβέλι παγκόσμια διάσημο, τον απασχόλησε ήδη από το 1513, τον πρώτο χρόνο της παραμονής του στην εξοχή.
... Το έργο ήταν προϊόν μιας προσωπικής και εθνικής τραγωδίας, που δημιουργήθηκε ωστόσο, μέσα σε ένα πνεύμα ελπίδας.
- Ο ηγεμόνας / Niccolo Machiavelli · μετάφραση Νίκος Καζαντζάκης. - Αθήνα : Εκδόσεις Καζαντζάκη, 2006.
Στη «Συμβολή στη Χρονογραφία τού Βίου» τού Νίκου Καζαντζάκη, ο συντάκτης της και φίλος τού οικουμενικού μας συγγραφέα Παντελής Πρεβελάκης αναφέρει, μεταξύ άλλων, για το έτος 1944: «Καταγράφοντας σε κάποιο σημειωματάριο τα προϊόντα τού σκληρού μόχθου του κατά τον Πόλεμο και την Κατοχή, ο Κ. σημειώνει: «Έγραψα: "Αγγλία", "Γιαγκ-Τσε", τρεις "Προμηθείς" [θέλει να πει την τριλογία], "Ζορμπά", "Ταξιδεύοντας - Ρωσία", "Καποδίστρια", "Κωνσταντίνο Παλαιολόγο", [και τις μεταφράσεις] "Ιλιάδα", "Οδύσσεια", ξανά Dante, "St. Francois" [του Jurgensen], Μακιαβέλλι [τον "Πρίγκιπα"]».
Η μετάφραση του "Ηγεμόνα" του Νικολό Μακιαβέλλι στα ελληνικά από τον Νίκο Καζαντζάκη τυπώθηκε το 1961 από τις Εκδόσεις Γαλαξία της Καθημερινής, από τις οποίες εξεδόθη ξανά το 1968. Τον Δεκέμβριο του 2006 πραγματοποιήθηκε νέα έκδοσή της, από τις Εκδόσεις Καζαντζάκη, με ηλεκτρονική στοιχειοθεσία, εικόνες, και διαφωτιστικές μελέτες και σημειώματα για τον Καζαντζάκη, την Ιταλία και τον Μακιαβέλλι, από τον Καθηγητή τού Πανεπιστημίου Αθηνών Γεράσιμο Γ. Ζώρα, τον Εκδότη των έργων τού Καζαντζάκη και επίτιμο Διδάκτορα της Φιλοσοφικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών Πάτροκλο Σταύρου και τον Ιταλό υποψήφιο Διδάκτορα της Ιταλικής Λογοτεχνίας στη Φιλοσοφική Σχολή τού Πανεπιστημίου Αθηνών Μάρκο Ρικομπόν.
Η έκδοσή μας αυτή είχε και επετειακό χαρακτήρα, εν όψει του 2007, έτους κατά το οποίο συμπληρώνονταν 480 χρόνια από τον θάνατο του Νικολό Μακιαβέλλι, αλλά και «Έτους Καζαντζάκη», αφού συμπληρώνονταν 50 χρόνια από τον θάνατό του. Τη μνήμη τους προσπαθήσαμε να λαμπρύνουμε ακόμη περισσότερο, φωτίζοντας μια λιγότερο γνωστή πτυχή τού έργου τού Καζαντζάκη, με αυτή την έκδοσή μας, η οποία συνέπεσε και με τη συμπλήρωση 500 χρόνων από την οργάνωση από τον Μακιαβέλλι τού πρώτου εθνικού στρατού της Ιταλίας, στη γενέτειρά του Φλωρεντία.
Ο Μακιαβέλλι, μέγας εκπρόσωπος της Αναγέννησης, «δαιμονοποιήθηκε» και Ο Ηγεμόνας του απαγορεύθηκε από το Βατικανό, που τον ανέγραψε στον Κατάλογο Απαγορευμένων Βιβλίων (Index). Αλλά και ο Νίκος Καζαντζάκης, μεταφραστής τού Ηγεμόνα τέσσερεις και πλέον αιώνες μετά τη συγγραφή του, δέχθηκε κοσμικά και εκκλησιαστικά πυρά, και το έργο του "Ο Τελευταίος Πειρασμός" απαγορεύθηκε, επίσης, από το Βατικανό και ανεγράφη στον Index. Τελικά, το 1966 το Βατικανό κατάργησε τον Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων, από τον οποίον νωρίτερα είχε αφαιρεθεί Ο Ηγεμόνας. Και, παρ' όλη την παρερμηνεία και την πολεμική που κατά καιρούς δέχθηκαν οι δύο πνευματικοί δημιουργοί, αμφότεροι λογίζονται κλασσικοί, ο καθένας στο πεδίο του, και μέσα από τη νέα αυτή έκδοση ξανανταμώνουν τώρα, στην αυγή του 21ου αιώνα.
- Ο ηγεμόνας / Νικκολό Μακιαβέλλι · μετάφραση Ηλέκτρα Ανδρεάδη. - Αθήνα : Κάκτος, 2006. (Γράμματα - Επιστήμες - Τέχνες · Βιβλία για Ανθρώπους · 1)
[...] "Ο ηγεμόνας" αποτελείται από 26 κεφάλαια. Στα 11 πρώτα περιγράφονται οι διάφοροι τύποι ηγεμονιών, στα κεφάλαια 12-14 γίνεται λόγος για τα είδη στρατών που υπάρχουν και στα 15-24 -που προκάλεσαν και τις περισσότερες αντιδράσεις- για το ποια πρέπει να είναι η συμπεριφορά των ηγεμόνων. Στο κεφάλαιο 25 εξετάζεται η επίδραση της τύχης στις πολιτικές καταστάσεις και το 26 αποτελεί έκκληση για την απελευθέρωση και ενοποίηση της Ιταλίας.
Το ύφος του έργου, απλό, χωρίς στολίδια, δεν είναι αυτό που θα ταίριαζε σε μια σχολαστική πραγματεία της εποχής. Οι λατινικοί τίτλοι των κεφαλαίων του προσδίδουν τόνο συστηματικού επιστημονικού έργου. Η γλώσσα του Μακιαβέλλι είναι συχνά ελλειπτική, χρησιμοποιεί αλυσιδωτές επιχειρηματολογίες, πολλές φορές καταφεύγει σε φανταστικούς διαλόγους με ανύπαρκτο συνομιλητή. Προσπαθεί να εμφανίζεται σαν ψυχρός, αδιάφορος, αντικειμενικός παρατηρητής, που παρουσιάζει με επιστημονική ακρίβεια τους νόμους που διέπουν την πολιτική ζωή. Το πάθος του συγγραφέα όμως διαφαίνεται αρκετές φορές, και τότε κυριαρχεί ο δραματικός τόνος, δηλώνεται η έντονη επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία προσώπων. Ανατρέχει συνεχώς σε παραδείγματα από την ελληνική και τη ρωμαϊκή αρχαιότητα. Μιλάει για τους αρχαίους σαν να τον χωρίζει μικρή απόσταση απ' αυτούς, σαν ν' ανήκουν στην ίδια χρονική ενότητα. Του αρέσουν οι αντιθέσεις και οι γενικεύσεις. Δραματοποιεί τις παρατηρήσεις του και υπερβάλλει στα συμπεράσματά του.
[...] (από το σημείωμα της μεταφράστριας)
- Ο ηγεμόνας / Νικκολό Μακιαβέλλι · μετάφραση Μαρία Κασωτάκη. - Αθήνα : Εκδόσεις Πατάκη, 2005. - 147σ. · 21x14εκ. - (Κλασικά Κείμενα · 5)
Χωρίς αμφιβολία, "O ηγεμόνας" είναι το πιο επαναστατικό έργο του Μακιαβέλι και παραμένει ένα οργανικό έργο γραμμένο με πάθος. Σ' αυτό ο συγγραφέας αρνείται τα παραδοσιακά πολιτικά συστήματα και στρέφεται στο άτομο και στις αρετές του. Ο στόχος είναι η νεά ηγεμονία, η μελέτη μιας καινούριας εμπειρίας μιας κοινωνίας που βρίσκεται σε κρίση. Ο Μακιαβέλι εντυπωσιάζεται από αυτές τις νέες ηγεμονίες που δημιουργήθηκαν με βία και επιπλέον γοητεύεται από τους αρχηγούς των στρατευμάτων. Πέρα απ' αυτά, προβληματίζεται με τη δημιουργία των μεγάλων δυτικών μοναρχιών (Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία) που κυβερνιούνται από έναν απόλυτο ηγεμόνα.
Ο Μακιαβέλι είναι μια προσωπικότητα που απασχόλησε πολύ φιλοσόφους και ιστορικούς όλων των εποχών. Μετά το θάνατό του και για τους επόμενους αιώνες το έργο του αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία. Οι απόψεις γι' αυτόν ποίκιλλαν ανάμεσα στην εικόνα του διαβολικού πολιτικού και του θεωρητικού της μοντέρνας απολυταρχίας. Αν και το έργο δηλώνει την εποχή που γράφτηκε, αξίζει τον κόπο να διαβαστεί, γιατί ο Μακιαβέλι είναι ένας μεγάλος τεχνίτης τόσο της καθαρής πολιτικής όσο και του πάθους και της ορμής γι' αυτό που γράφει.
Machiavelli, Niccolo, 1469-1527. Ηγεμόνας / Machiavelli Niccolo 1469-1527. - Αθήνα : DeAgostini Hellas, 2004. - (Βιβλία Μινιατούρες · 10)
- Ο ηγεμόνας / Niccola Machiavelli · μετάφραση Λεωνίδας Παυλίδης. - Θεσσαλονίκη : Μπίμπης Στερέωμα, 2004. - 151σ. · 21x14εκ.
Ο Niccolo Machiavelli θεωρείται από τους κορυφαίους εκπροσώπους της Ιταλικής Αναγέννησης. Ο Machiavelli υπήρξε γραμματέας της Φλωρεντινής Δημοκρατίας. Πολυταξιδευμένος, ταξίδεψε στη Γαλλία, Ελβετία, Ιταλία με διπλωματικές αποστολές, μελέτησε τον τρόπο διακυβέρνησης των λαών.
Έγραψε πολλά έργα, με κυριότερο τον "Ηγεμόνα". Στην αρχή το έργο του παρεξηγήθηκε και δημιουργήθηκε ο όρος "Μακιαβελισμός" που σημαίνει την χωρίς τύψεις θυσία της ηθικής για να επιτευχθούν οι στόχοι του ηγεμόνα. Οι νεώτεροι όμως κοινωνιολόγοι και ιστορικοί θεωρούν τον "Ηγεμόνα" λαμπρό καρπό της σκέψης της Αναγέννησης που επισημαίνει το πέρασμα από την ρομαντική αντίληψη της διακυβέρνησης λαών στην επιστημονική θεώρηση της.
- Ο ηγεμόνας / Νικολό Μακιαβέλι · μετάφραση Θεώνη Ταμπάκη. - Αθήνα : Ατραπός, 2003. - 134σ. · 21x14εκ.
Η ομορφιά του κλασικού κειμένου είναι ότι, όποια εποχή και αν διαβάζεται, γεννά έντονα συναισθήματα και δυνατές ιδέες. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Ηγεμόνα του Μακιαβέλι. Διαβάζοντας τα 26 κεφάλαια, γραμμένα σε απέριττο ύφος, με αλυσιδωτές επιχειρηματολογίες, με ψυχρότητα και πάθος συνάμα, με την αρχαιότητα να συμπλέκεται με το παρόν σε μια αρραγή ενότητα, με αντιθέσεις και γενικεύσεις, με υπερβολές κάποιες φορές, ο αναγνώστης δοκιμάζει δυνατή συγκίνηση και αισθάνεται την ανάγκη να γίνει κι αυτός κριτής, του συγγραφέα, των γραφομένων, αλλά και των πράξεων των εξουσιαστών και των εξουσιαζόμενων όλων των εποχών. Είτε ενοχληθεί είτε όχι από τη μακιαβελική ανάλυση της εξουσίας, είναι βέβαιο ότι θα συγκινηθεί με το τελευταίο κεφάλαιο του Ηγεμόνα, στο οποίο ο ψυχρός και λογικός ανατόμος της εξουσίας γίνεται ένθερμος πατριώτης, ικέτης για τη σωτηρία και την ελευθερία της πατρίδας του. [...]
- Ο ηγεμόνας : Υποθήκες για μελλοντικούς ηγέτες / Νικολό Μακιαβέλι · μετάφραση Διονύσης Βίτσος. - Αθήνα : Περίπλους. (Management)
Ο "Ηγεμόνας" γράφτηκε στα 1513, εξήντα ακριβώς χρόνια μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης ως επιστολή με οδηγίες για την οργάνωση της διοίκησης προς έναν επίδοξο ηγέτη, μόλις 21 ετών τότε, τον Λορέντζο Β΄ των Μεδίκων και επί αιώνες αποτέλεσε κείμενο αντιλεγόμενο και αμφιλεγόμενο.
Οι ιδέες του Μακιαβέλι παραμένουν επί πεντακόσια χρόνια αναλλοίωτες, όσο αναλλοίωτη παραμένει επί χιλιετίες και η ανθρώπινη ψυχή. Και έχουν σήμερα απήχηση, ίσως περισσότρο παρά ποτέ.
Μόνο που δεν απευθύνεται πλέον μόνο σε Ηγεμόνες, αλλά σε όποιον ασκεί εξουσία, ανεξαρτήτως τόπου, χρόνου και τρόπου: στον απλό πολίτη, ο οποίος ηγείται ή θέλει να ηγηθεί ενός μεγάλου ή μικρότερου κύκλου ανθρώπων ή σ' εκείνον που χρειάζεται μια μέθοδο για να καταλάβει το πολιτικό ή το επιχειρησιακό σκηνικό της σημερινής εποχής.
Όπως και κάθε άλλο κείμενο της ηλικίας του, προκειμένου να μπορέσει να λειτουργήσει στις μέρες μας το ίδιο αποτελεσματικά με την εποχή της εμφάνισής του, θα χρειαζόταν σύγχρονη εκδοτική αντιμετώπιση.
Το βιβλίο δεν ξεφεύγει ούτε κατ' ελάχιστον από το αρχικό κείμενο. Κρατά τα νοήματα ανέπαφα και τη δομή του βιβλίου ίδια μ' εκείνη της πρώτης έκδοσης, έχει όμως αποδοθεί σε ελληνικό λόγο σημερινό, άμεσο και ρευστό.
- Ο ηγεμόνας / Νικκολό Μακιαβέλλι · μετάφραση Μαρία Κασωτάκη · επιμέλεια σειράς Σπύρος Τσακνιάς. - 2η έκδ. - Αθήνα : Εκδόσεις Πατάκη, 1996. (Τα μικρά κλασικά · 14)
Χωρίς αμφιβολία, "Ο ηγεμόνας" είναι το πιο επαναστατικό έργο του Μακιαβέλι και παραμένει ένα οργανικό έργο γραμμένο με πάθος. Σ' αυτό ο συγγραφέας αρνείται τα παραδοσιακά πολιτικά συστήματα και στρέφεται στο άτομο και στις αρετές του. Ο στόχος είναι η νέα ηγεμονία, η μελέτη μιας καινούριας εμπειρίας μιας κοινωνίας που βρίσκεται σε κρίση. Ο Μακιαβέλι εντυπωσιάζεται από αυτές τις νέες ηγεμονίες που δημιουργήθηκαν με βία και επιπλέον γοητεύεται από τους αρχηγούς των στρατευμάτων. Πέρα απ' αυτά, προβληματίζεται με τη δημιουργία των μεγάλων δυτικών μοναρχιών (Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία) που κυβερνιούνται από έναν απόλυτο ηγεμόνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου