Ο Μ. Καραγάτσης και ο Βασίλης Κάρλοβιτς Γιούγκερμαν

Ο Γιούγκερμαν και τα στερνά του / Μ. Καραγάτσης. - 25η έκδ. - Αθήνα : Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2007. 2 τ.

*Στη συγκεκριμένη έκδοση συμπεριλαμβάνεται ένα πολύ ενδιαφέρον εισαγωγικό κείμενο της Μαίρης Μικέ με τίτλο "Έμφυλη και φυλετική διαφορά στον Γιούγκερμαν". 

[Το μυθιστόρημα όπως το ξέρουμε σήμερα αποτελείται από δύο μέρη: Α’ «Γιούγκερμαν» και Β’ «Ο Γιούγκερμαν και τα στερνά του». Το πρώτο μέρος δημοσιεύτηκε σε 23 συνέχειες στη «Νέα Εστία» (Ιαν. – Δεκ. 1938). Το δεύτερο μέρος αρχικά γράφτηκε σαν δύο διαφορετικές νουβέλες με τίτλο «Το βουνό των λύκων» και «Ο γυρισμός του Γιούγκερμαν». Πρωτοδημοσιεύτηκαν στη «Νέα Εστία» το 1939 και κυκλοφόρησαν αυτοτελώς με τον τίτλο «Τα στερνά του Γιούγκερμαν» (Πυρσός, 1941). Στη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα το μυθιστόρημα δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά τις χρονιές 1957-1958.]

Ο Μ. Καραγάτσης (κατά κόσμο Δημήτρης Ροδόπουλος, 1908-1960), μέσα από αυτό το πληθωρικό μυθιστόρημα μας τον τρόπο ζωής, τις συνήθεις και την ηθική που επικρατούσε την εποχή στην οποία αναφέρεται (δεκαετίες του 20 και του 30). Οι αναλυτικές περιγραφές των γυναικείων χαρακτήρων του βιβλίου αλλά και συγκεκριμένων περιοχών όπως για παράδειγμα του Πειραιά μας κάνουν να υποψιαζόμαστε ότι είναι βγαλμένες μέσα από πραγματικές εμπειρίες του ίδιου του συγγραφέα.

"Η ζωή και οι περιπέτειες του Βασίλη Κάρλοβιτς Γιούγκερμαν, γόνου μιας πλούσιας φιλανδικής οικογένειας, που έχει πάρει το δρόμο του γλεντιού, του ποτού, του χαρτοπαιγνίου, της απάτης και του εκβιασμού, και τον οποίο η ρωσική επανάσταση και άλλα γεγονότα τον οδηγούν ως τον τόπο μας. 
Στην Ελλάδα, ενώ σκοπεύει να εξακολουθήσει την ύποπτη δράση του, προσλαμβάνεται σε μια τράπεζα, γίνεται ανώτατος υπάλληλός της και καταλήγει οικονομική προσωπικότητα μεγάλης ολκής -πλουσιότατος, ισχυρός, πλην δυστυχισμένος."

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Καραγάτσης εμπνεύστηκε τον ήρωα του μυθιστορήματός του Βασίλη Γιούγκερμαν από ένα υπαρκτό πρόσωπο, τον Δημήτριο Έρσλεμαν, ο οποίος ήταν γερμανικής καταγωγής αλλά υπηρέτησε σαν αξιωματικός του ρωσικού στρατού  και κατέληξε τραπεζίτης στην Ελλάδα[1].

Η ίδια η κόρη του συγγραφέα, Μαρίνα Καραγάτση, ισχυρίζεται σε συνέντευξή της ότι ο χαρακτήρας του Γιούγκερμαν είναι αυτοβιογραφικός και ότι ο πατέρας της θα ήθελε κατά βάθος να είναι ο Βασίλης Γιούγκερμαν[2].

Εικάζεται ακόμα ότι ένας άλλος σημαντικός χαρακτήρας του βιβλίου ο Μιχάλης Καραμάνος έχει στοιχεία από τη ζωή και την προσωπικότητα του ίδιου του Καραγάτση. Ο Καραγάτσης περιγράφει, για παράδειγμα, πολύ παραστατικά τον Καραμάνο ο οποίος τυγχάνει να είναι και αυτός συγγραφέας, να υποφέρει από βασανιστικές αϋπνίες από τις οποίες υπέφερε και ο ίδιος ο Καραγάτσης[3]. Ο Μιχάλης Καραμάνος ανήκει επίσης στην ίδια αστική τάξη με τον Καραγάτση ενώ και οι δύο συγγραφείς έχουν τα ίδια αρχικά «Μ.Κ.»[4].

Η ιστορία τελειώνει  μέσα σε μια νεφελώδη μεταφυσική περιγραφή όπου ο Γιούγκερμαν ζει κάτι μεταξύ επιθανάτιας  παραίσθησης και  ονείρου. Στη σκηνή αυτή ο Καραγάτσης ζωντανεύει τους νεκρούς χαρακτήρες του μυθιστορήματός του, κάτι που κάνει και σε άλλα του έργα.

Ο Γιούγκερμαν στη τηλεόραση

Ο Γιούγκερμαν έγινε και τηλεοπτική σειρά το 1976 από την ΥΕΝΕΔ. Πρωταγωνιστής στο ρόλο του Γιούγκερμαν ήταν ο Αλέκος Αλεξανδράκης, ενώ στο ρόλο του συγγραφέα Μιχάλη Καραμάνου ήταν ο Νικήτας Τσακίρογλου. Η σειρά ήταν από τα δημοφιλέστερα τηλεοπτικά προγράμματα των σεζόν 1975-1976 και 1976-1977. Ήταν φυσικά ασπρόμαυρη και προβλήθηκε από το 1977 έως το 1978 στην Κύπρο από το ΡΙΚ. Η σειρά δεν προβλήθηκε ποτέ σε επανάληψη από την ΕΡΤ. Δυστυχώς η σειρά ΔΕΝ σώζεται στο Αρχείο της ΕΡΤ, παρά μόνο ένα επεισόδιο.

Η σειρά γυρίστηκε σε remake το 2007 από την τηλεόραση του ΑΝΤ1 με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη στον πρωταγωνιστικό ρόλο και τον Διαμαντή Καραναστάση ως Μιχάλη Καραμάνο.. Αν και αναμενόταν με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, το remake δεν είχε επιτυχία και διακόπηκε η προβολή του πριν ολοκληρωθεί ο προγραμματισμένος κύκλος επεισοδίων. Είναι και το μοναδικό από τα δύο που σώζεται σήμερα.

*Ο Καραγάτσης χρησιμοποίησε τον λογοτεχνικό χαρακτήρα του Γιούγκερμαν και στο μυθιστόρημά του «Ο κίτρινος φάκελλος». Στο ίδιο μυθιστόρημα γίνεται αναφορά και στον λογοτέχνη Μιχάλη Καραμάνο.

 Διαβάστε επίσης: 

- Η μεγάλη Χίμαιρα του Μ. Καραγάτση

- Το χαμένο νησί – μια φανταστική νουβέλα του Μ. Καραγάτση

---

[1] Μιχαλόπουλος, Δημήτρης. Η οδύσσεια του πραγματικού «Γιούγκερμαν». Το βήμα, 25 Δεκ. 1998.

[2] «Ο Καραγάτσης ήθελε να είναι ο Γιούγκερμαν» Συνέντευξη της Μαρίνας Καραγάτση -  [συνέντευξη της Μαρίνας Καραγάτση στην Ελπίδα Πασαμιχάλη, http://www.bookbar.gr , 19 Ιουλ. 2007]

[3] [Από συνέντευξη της κόρης του συγγραφέα Μαρίνας Καραγάτση] Στο Κλεφτογιάννη, Ιωάννα «Ο Καραγάτσης θα μένει πάντα εδώ». Ελευθεροτυπία, 5 Ιαν. 2014

[4] De Boel, Gunnar. O Γιούγκερμαν του Καραγάτση, μια αναζήτηση αριστοκρατίας. Πανεπιστήμιο Γάνδης, Βέλγιο - http://www.eens-congress.eu/pdf/157.pdf