Ο αναρχικός συγγραφέας του περιθωρίου και της υποκουλτούρας, Ηλίας Πετρόπουλος

 Ο Ηλίας Πετρόπουλος (1928-2003) είναι ο πρώτος Έλληνας λαογράφος που τόλμησε να ασχοληθεί και να γράψει για περιθωριακές κοινωνικές ομάδες  όπως οι ρεμπέτες, οι αλήτες, οι μάγκες, οι πόρνες, οι ομοφυλόφιλους, οι φυλακισμένοι, οι συμμορίτες και οι καταδιωκόμενοι, τους οποίους έκανε  'ήρωες' των βιβλίων του.

Ο Πετρόπουλος υπήρξε ασυμβίβαστος, αυθάδης και προκλητικός και αυτό το πλήρωσε πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Ανάμεσα στα βιβλία του ξεχωρίζουν:

Πεζά: "Εγχειρίδιον του Καλού Κλέφτη" (εκδ.Νεφέλη-1979), "Πτώματα,πτώματα,πτώματα..." (εκδ. Νεφέλη-1989), "Η μυθολογία του Βερολίνου" (εκδ. Νεφέλη-1982)

Υπόκοσμος: "Ρεμπέτικα Τραγούδια" (εκδ. Κέδρος-1979), "Ρεμπετολογία" (εκδ. Κέδρος-1968), "Τα Μικρά Ρεμπέτικα" (εκδ. Νεφέλη-1968), "Το Άγιο Χασισάκι" (εκδ. Νεφέλη-1987), "Της Φυλακής" (εκδ. Νεφέλη-1975), "Το Μπουρδέλο" (εκδ. Νεφέλη-1980), "Υπόκοσμος και Καραγκιόζης" (εκδ. Γράμματα-1978), "Καπανταήδες και Μαχαιροβγάλτες" (εκδ. Νεφέλη-2001), "Παροιμίες του Υποκόσμου" (εκδ. Νεφέλη-2002)

Λεξικά: "Γλωσσάριο των Ρεμπέτηδων" (εκδ. Κέδρος-1968), "Καλιαρντά" (εκδ. Νεφέλη-1971)

Ενδυματολογία: "Η φουστανέλα" (εκδ. Νεφέλη-1987), "Η Τραγιάσκα" (εκδ. Πατάκη-2000)

Λαογραφία: "Ο Τούρκικος Καφές εν Ελλάδι" (εκδ. Νεφέλη-1979), "Ο Μύσταξ" (εκδ. Νεφέλη-1989), "Ψειρολογία" (εκδ. Νεφέλη-1979), "Η Ονοματοθεσία Οδών και Πλατειών" (εκδ. Πατάκη-1995), "Το Ταντούρι και το Μαγκάλι" (εκδ. Νεφέλη-1994), "Καρέκλες και Σκαμνιά" (εκδ. Νεφέλη-1988), "Η Εθνική Φασουλάδα" (εκδ. Νεφέλη-1993), "Τα Σίδερα. Η Λάσπη. Τα Μπαστούνια" (εκδ. Νεφέλη-1984), "Ιστορία της Καπότας" (εκδ. Νεφέλη-1984), "La voiture grecque" (Παρίσι-1976), "La kiosque grec" (Παρίσι-1976), "Cages a oiseaux en Grece" (Παρίσι-1976), "Album turc" (Παρίσι-1976).

• Ρεμπέτικα τραγούδια / Ηλίας Πετρόπουλος. Αθήνα, 1968

«Τα ρεμπέτικα τραγούδια είναι μικρά απλά τραγούδια που τραγουδούν απλοί άνθρωποι. ...είναι στο βάθος μάλλον κοινωνικού περιεχομένου τραγούδια».

Ο αναρχικός συγγραφέας - ερευνητής Ηλίας Πετρόπουλος (1928-2003) εξέδωσε το 1968 το βιβλίο του «Ρεμπέτικα τραγούδια» στο οποίο ασχολήθηκε με την υποκουλτούρα των ρεμπέτηδων. Το αναρχικό του φρόνημα όμως δεν του επέτρεπε να ζητήσει και να πάρει άδεια (σφραγίδα) λογοκρισίας ως όφειλε σύμφωνα με το καθεστώς της Χούντας.  Για τον λόγο αυτό ο Πετρόπουλος καταδικάστηκε το 1968 σε πέντε μήνες φυλάκιση.
Τα ρεμπέτικα εκδόθηκαν στη συνέχεια με πολλές προσθήκες και βελτιώσεις.
Στο βιβλίο του "Ρεμπετολογία" (Κέδρος, 1990) αναφέρει: 
"Η απόφασή μου να τυπώσω, με έξοδα δικά μου, το καταραμένο αυτό βιβλίο μου κόστισε μια πεντάμηνη φυλάκιση και ένα ωραίο διαζύγιο. Η φυλακή και το διαζύγιο μου χάρισαν την ελευθερία μου"

• Καλιαρντά / Ηλίας Πετρόπουλος. Αθήνα: Νεφέλη, 1971

«Ίσως, πιθανόν, η ομοφυλοφιλία να είναι ή να μοιάζει μια πληγή, μέσα στις τόσες κοινωνικές πληγές. Μα οι πληγές δεν κρίνονται, ούτε τιμωρούνται». 

Το 1971 ο Ηλίας Πετρόπουλος εξέδωσε ακόμα ένα βιβλίο με περιθωριακό θέμα, τα «Καλιαρντά». Το βιβλίο είναι ουσιαστικά ένα «λεξικό περιθωριακής διαλέκτου» όπως το χαρακτηρίζει και ο ίδιος ο συγγραφέας, το οποίο μυεί τον αναγνώστη στα άδυτα της   κρυφής διαλέκτου των ελλήνων των ομοφυλοφίλων. Όπως θα ανέμενε κανείς, αυτού του είδους τα βιβλία δεν περνούσαν απαρατήρητα ούτε και ατιμώρητα επί Χούντας. Και για αυτό του το βιβλίο ο Πετρόπουλος σύρθηκε στα δικαστήρια και καταδικάστηκε.

• Εγχειρίδιον του καλού κλέφτη / Ηλίας Πετρόπουλος. Αθήνα: Νεφέλη, 1979

«Ό,τι είναι κόντρα στην Εκκλησία / με γεμίζει χαρά. / Ό,τι βλάπτει την Τάξη / συντείνει στην γαλήνη μου. / Ό,τι αντίκειται στην ηθική / ωφελεί την υγεία μου. Βεβαίως τυγχάνω υποχρεωτικώς έλλην, αλλά η χώρα μου με κουρελιάζει. Δεν θάθελα να ξαναπατήσω στην Αθήνα. Και είπα στη γυναίκα μου: - όταν ψοφήσω, εδώ, στο Παρίσι, να κάψεις το κουφάρι μου στο κρεματόριο και να ρίξεις τις στάχτες στον υπόνομο. Τέτοια είναι η διαθήκη μου». 

Ο Ηλίας Πετρόπουλος έγραψε το 1979 το βιβλίο με το οποίο έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό, το «Εγχειρίδιον του καλού κλέφτη» ένα «λαϊκόν και μακάβριον ευθυμογράφημα» όπως ο ίδιος το αποκάλεσε.

Όταν πρωτοκυκλοφόρησε το εν λόγω βιβλίο το 1979, ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών αλλά και έντονο προβληματισμό μαζί.

Ο αναρχικός και ανατρεπτικός λόγος του Πετρόπουλου μπέρδεψε τους βιβλιοκριτικούς κάποιοι από τους οποίους το κατέταξαν στα λαογραφικά, άλλοι στα αυτοβιογραφικά, κάποιοι στα σατιρικά και μερικοί στα μυθιστορήματα. Το «Εγχειρίδιον του καλού κλέφτη» θα μπορούσε άνετα, να καταταγεί κάτω από τα βιβλία που κατηγορήθηκαν για αισχρολογία, για αθεϊσμό και βλασφημία, για προσβολή της δημοσίας αιδούς, για προσβολή συγκεκριμένων ομάδων ανθρώπων, καθώς και στα βιβλία που κατηγορήθηκαν ότι αποτελούν κίνδυνο για το δημόσιο συμφέρον.  Το βιβλίο αν και αυτοαποκαλείται ως «λαϊκόν και μακάβριον ευθυμογράφημα», θεωρήθηκε προσβλητικό και βλάσφημο, με αποτέλεσμα ο συγγραφέας να συρθεί στα Δικαστήρια και να καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης 18 ετών. Ο εκδότης του βιβλίου Γιάννης Δουβίτσας καταδικάστηκε σε 10 μήνες εξαγοράσιμη φυλάκιση. Οι κατηγορίες για τις οποίες καταδικάστηκαν ήταν «προσβολή της δημοσίας αιδούς» και «εξύβριση της δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας».

Ο Πετρόπουλος ο οποίος δήλωνε άθεος, διεκδίκησε και πέτυχε να αποκτήσει το 1972 αστυνομική ταυτότητα η οποία ανέγραφε στο θρήσκευμα «άθεος». Μέχρι το 1998 - δηλαδή για πάνω από 25 χρόνια και μέχρι τα 70 του - εκκρεμούσε εναντίον του καταδίκη σε φυλάκιση για προσβολή της θρησκείας.

Ο ίδιος δήλωσε: «Οι αναίσθητοι με ρωτούν: -γιατί δεν γυρίζετε στην Ελλάδα; Βεβαίως τυγχάνω υποχρεωτικώς Έλλην, αλλά η χώρα μου με κουρελιάζει. Δεν θα θελα να ξαναπατήσω στην Αθήνα. Και είπα στη γυναίκα μου: -όταν ψοφήσω, εδώ, στο Παρίσι, να κάψεις το κουφάρι μου στο κρεματόριο και να ρίξεις τις στάχτες στον υπόνομο. Τέτοια είναι η διαθήκη μου.»

Προκλητικός μέχρι το τέλος της ζωής του εξέφρασε ακραίες θέσεις και για το Μακεδονικό ζήτημα οι οποίες θεωρούνται τουλάχιστον «ανθελληνικές».  

Όταν πέθανε, αυτοεξόριστος στο Παρίσι, εκπληρώθηκε η τελευταία του επιθυμία η οποία ήταν να αποτεφρωθεί και οι στάχτες του να ριχτούν στον υπόνομο.

Παρόλη την λογοκρισία ή και λόγω αυτής, τα βιβλία του Πετρόπουλου έγιναν μπεστ σέλερ.

*Διαβάστε επίσης: Ένα ποίημα για τους ποιητές από τον Ηλία Πετρόπουλο