Βρετανικές γελοιογραφίες για τον αγώνα της ΕΟΚΑ (1955 – 1959)

Ο Κυπριακός Αγώνας 1955-59 με την πένα των γελοιογράφων των βρετανικών εφημερίδων Manchester Guardian και Daily Mirror / Χαράλαμπος Αλεξάνδρου. Λευκωσία: Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης Αγώνα Ε.Ο.Κ.Α. 1955 – 1959 (ΣΙΜΑΕ), 2009.

Η γελοιογραφία είναι μια μορφή τέχνης η οποία συναντάται συνήθως στον καθημερινό τύπο και η οποία, με άμεσο και καυστικό τρόπο θίγει θέματα της επικαιρότητας.

Στο συγκεκριμένο βιβλίο έχουν μαζευτεί γελοιογραφίες που δημοσιεύτηκαν στο βρετανικό τύπο και πιο συγκεκριμένα στις εφημερίδες “Manchester Guardian” και “Daily Mirror” και αφορούσαν τον αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959.

Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση των γεγονότων που συνέβησαν κατά τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, αφού όπως αναφέρει και στον πρόλογο του βιβλίου η Κλαίρη Αγγελίδου, «Οι απόψεις των Άγγλων γελοιογράφων, απηχούν και τις απόψεις πολλών ανθρώπων της αγγλικής κοινής γνώμης, για την αδικία που γινόταν σε βάρος ενός λαού, που δεν ζήτησε τιποτ’ ‘άλλο παρά μόνο το ανθρώπινο δικαίωμα να ζει ελεύθερος στις πατρογονικές του εστίες».

Ο Χαράλαμπος Αλεξάνδρου, χωρίζει τις γελοιογραφίες σε έξι διαφορετικές χρονικές περιόδους ανάλογα με την εξέλιξη που είχε ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ στην Κύπρο:

1^η περίοδος: Ιούλ. -  Σεπ. 1955, Τριμερής διάσκεψη Λονδίνου, 

2^η Περίοδος: Σεπ. 1955 – Ιούν. 1956, Συνομιλίες Harding – Μακαρίου, 

3^η Περίοδος: Ιούλ. 1956 – Μαρτ. 1957, Σύνταγμα Radcliffe – Εμπλοκή Ν.Α.Τ.Ο., 

4^η Περίοδος: Μαρτ. – Δεκ. 1957, Τρίτη και τέταρτη προσφυγή στον Ο.Η.Ε., 

5^η Περίοδος: Ιαν. 1958 – Ιαν. 1959, Σχέδια Foot / MacMillan, 

6^η Περίοδος: Φεβ. 1959, Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου.

Οι φωτογραφίες των πρωτότυπων αγγλικών γελοιογραφιών συνοδεύονται από τα στοιχεία του δημιουργού, της χρονολογίας δημοσίευσης, στοιχεία της εφημερίδας στην οποία δημοσιεύτηκε, τα πρόσωπα που απεικονίζει, καθώς και σχόλια από τον συγγραφέα.  

Σύντομη περιγραφή από τον συγγραφέα:

Το βιβλίο έρχεται να συμπληρώσει το κενό που υπήρχε στην ιστοριογραφία της περιόδου 1955-1959 γιατί είναι το πρώτο που εξετάζει την περίοδο υπό το πρίσμα των γελοιογραφιών που δημοσιεύονταν στις βρετανικές εφημερίδες, συγκεκριμένα στην Manchester Guardian και Daily Mirror, με θέμα το Κυπριακό. Πασίγνωστες είναι οι ελληνικές γελοιογραφίες της περιόδου με την πένα του Φωκιώνα Δημητριάδη, του Αρχέλαου Αντώναρου, του Ανδρέα Θεοφιλόπουλου και άλλων, οι αντίστοιχες όμως των Βρετανών γελοιογράφων κείτονταν μέχρι σήμερα «αχαρτογράφητες» στα φύλλα των βρετανικών εφημερίδων. Το βιβλίο λοιπόν αυτό, έρχεται να ρίξει φως στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζαν δύο από τους κορυφαίους Βρετανούς γελοιογράφους, ο Victor Weisz της Daily Mirror και ο David Low της Manchester Guardian, την κρίση στην Κύπρο των ετών 1955-1959. Μέσα από τις γελοιογραφίες καθίσταται σαφές το τι θεωρούσαν οι Βρετανοί γελοιογράφοι αρκετά σημαντική εξέλιξη έτσι ώστε να ασχοληθούν μαζί της και να την σχηματοποιήσουν στις γελοιογραφίες τους. Στις 207 σελίδες του βιβλίου παρατίθενται συνολικά 80 γελοιογραφίες (33 του David Low και 47 του Victor Weisz). Κάθε γελοιογραφία συνοδεύεται από τον απαραίτητο για την κατανόησή της σχολιασμό, γεγονός που εντάσσει το βιβλίο στα ιστορικά εγχειρίδια της περιόδου αφού δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι αποτελεί την εικονογραφημένη πολιτική ιστορία της περιόδου. Το υλικό χωρίζεται σε έξι κεφάλαια και στην αρχή εκάστου εξ αυτών παρατίθενται τα σημαντικότερα γεγονότα που επηρέαζαν τις εξελίξεις και τα οποία είναι ουσιαστικά στην κατανόηση των γελοιογραφιών. Το βιβλίο αποτελεί σημαντικό βοήθημα για τον μελετητή της περιόδου, για τον διδάσκοντα την ιστορία της περιόδου αλλά και για όλους εμάς που θέλουμε να δούμε την κρίσιμη αυτή περίοδο του Κυπριακού μέσα από τα μάτια ανθρώπων που έζησαν την εποχή στο Λονδίνο, στο κέντρο λήψεως των αποφάσεων, και οι οποίοι είχαν το χάρισμα να διηθίζουν τα γεγονότα, να αποστάσσουν την ουσία και να συμπυκνώνουν 1000 λέξεις σε μια εικόνα!