Οι απόρρητες εκθέσεις του Νιχάτ Ερίμ για την Κύπρο

Οι απόρρητες εκθέσεις Νιχάτ Ερίμ: η γένεση της τουρκικής υψηλής στρατηγικής στο Κυπριακό / Νιχάτ Ερίμ ; Χρήστος Ιακώβου (επιμ.). [Λευκωσία]: Εφημερίδα Σημερινή], 1^η Οκτ. 2017.

Με ευκαιρία την επέτειο της Κυπριακής Ανεξαρτησίας (1^η Οκτ. 1960) η Κυριακάτικη Σημερινή εξέδωσε και διένειμε σε αυτόνομο βιβλιαράκι τις απόρρητες εκθέσεις που συνέταξε από το 1956 ο τότε βουλευτής και σύμβουλος του Τούρκου πρωθυπουργού Αντάν Μεντερές.

Οι 2 εκθέσεις (μία κύρια και μία συμπληρωματική) αποτελούν παράδειγμα Υψηλής Στρατηγικής η οποία ακολουθήθηκε από το 1956 μέχρι σήμερα από όλες τις τουρκικές κυβερνήσεις, υποδειγματικά.

Ενώ στην Κύπρο μαινόταν ο αντιαποικιακός αγώνας της ΕΟΚΑ και οι ελληνοκύπριοι ζητούσαν ένωση με την Ελλάδα, ο Νιχάτ Ερίμ επισκέφτηκε το νησί και συνέταξε την έκθεση.

 Οι όροι εντολής που είχε λάβει από τον Μεντερέζ ήταν:

1. Να παραμείνει η Κύπρος αγγλική αποικία.

2. Εάν οι Άγγλοι εγκαταλείψουν την Κύπρο, το νησί πρέπει να επιστραφεί στην Τουρκία.

3. Εάν το πιο πάνω δεν μπορεί να επιτευχθεί θα πρέπει να επιδιωχτεί διχοτόμηση της Κύπρου.

4. Να επεξεργαστεί σχέδιο αυτοκυβέρνησης της Κύπρου (με όρους που να εξυπηρετούν τα συμφέροντα της Τουρκίας και να έχουν το νησί υπό τον έλεγχό της).

5. Θα πρέπει να αποτραπεί οπωσδήποτε η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Λόγω του κλίματος που επικρατούσε την εποχή εκείνη στον ΟΗΕ εναντίων των αποικιοκρατιών, όπως επιχειρηματολόγησε και ο ίδιος ο Νιχάτ Ερίμ, δεν μπορούσαν να επιμένουν στον πρώτο στόχο. Για τον δεύτερο στόχο (επιστροφή της Κύπρου στην Τουρκία) ο Ερίμ αναλύει στην έκθεσή του ότι αυτό είναι πολύ δύσκολο λόγω των όρων που υπάρχουν στη Συνθήκη της Λοζάνης (την οποία ας σημειώσουμε αμφισβητεί σήμερα ο σημερινός πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν). Ο Νιχάτ Ερίμ έγραφε στην έκθεσή του ότι τα τουρκικά επιχειρήματα δεν πρέπει να είναι νομικά (αφού σε αυτά δεν θα είχαν καμία τύχη) αλλά πολιτικά (τα οποία θα έπρεπε, αν δεν υπήρχαν να εφεύρουν).

Στα υπόλοιπα 3 σημεία, βλέπουμε ότι όλες οι επόμενες τουρκικές κυβερνήσεις τα επιδίωξαν ευλαβικά και ακόμα μάχονται για αυτά.  

Στην αντίπαλη πλευρά, δυστυχώς, οι Έλληνες κινούνται στα τυφλά χωρίς στόχους, χωρίς όραμα και χωρίς στρατηγική.

Οι εκθέσεις δημοσιευτήκαν για πρώτη φορά σε ένα βιβλίο για τα απομνημονεύματα του Ερίμ το 1975 με τίτλο: «Bildiğim ve gördüğüm ölçüler içinde Kıbrıs» (Η Κύπρος όπως την γνώρισα και την είδα).

Στα ελληνικά για πρώτη φορά κυκλοφόρησαν αποσπάσματα της έκθεσης στο βιβλίο του Νεοκλή Σαρρή «Η άλλη πλευρά: διπλωματική χρονογραφία του διαμελισμού της Κύπρου με βάση τουρκικές πηγές» (Γραμμή, 1982).

Ο Νιχάτ Ερίμ (1912-1980) ήταν Τούρκος πολιτικός, καθηγητής πανεπιστημίου και συνταγματολόγος. Το 1956 όταν συνέταξε την έκθεση ήταν βουλευτής της αντιπολίτευσης. Δέχτηκε όμως να κάνει την έκθεση για τον πρωθυπουργό Μεντερές αφού θεώρησε το θέμα της Κύπρου ως «εθνικό».

Τον Μάρτιο του 1971 μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα ο Νιχάτ Ερίμ ανέλαβε πρωθυπουργός της Τουρκίας μέχρι τον Μάιο του 1972. Κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργικής φέρθηκε βάναυσα σε πολλούς αντιφρονούντες, κυρίως αριστερούς. Το 1980 εκτελέστηκε εκδικητικά από δύο αριστεριστές μέλη της οργάνωσης Dev Sol. 

Η εφημερίδα Σημερινή εξήγγειλε την κυκλοφορία των εκθέσεων ως εξής:

Μία συγκλονιστική έκδοση με τις εκθέσεις που συντάχθηκαν το 1956 από τον Τούρκο συνταγματολόγο και πολιτικό Νιχάτ Ερίμ, που καθόρισαν τους βραχυπρόθεσμους στρατηγικούς στόχους από τους οποίους η τουρκική κατακτητική πολιτική κατά της Κύπρου δεν απέκλινε μέχρι και σήμερα.

Ο Νιχάτ Ερίμ ήταν Τούρκος διαπρεπής συνταγματολόγος, καθηγητής πανεπιστημίου και ο πολιτικός που χάραξε την γραμμή επί της οποίας θα στηριζόταν επί πολλά έτη η πολιτική της Τουρκίας επί του Κυπριακού ζητήματος.

Η γένεση της Τουρκικής Υψηλής Στρατηγικής στο Κυπριακό, έχει τις ρίζες της στα 1956, όταν ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Ατνάν Μεντερές προσέλαβε ως μόνιμο σύμβουλο του Τουρκικού Κράτους, τον καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου και βουλευτή του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, Νιχάτ Ερίμ, και του ανέθεσε τη σύνταξη ενός στρατηγικού σχεδίου επί του οποίου θα στηριχθούν οι μακροχρόνιες επιδιώξεις της Τουρκίας στο Κυπριακό Ζήτημα. Οι δύο εκθέσεις που συνετάχθησαν το 1956, καθόρισαν ευδιάκριτους βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στρατηγικούς στόχους, από τους οποίους δεν απέκλινε η Τουρκική εξωτερική πολιτική επί του Κυπριακού η οποία αποσκοπεί στη κατάκτηση της Κύπρου.

Οι δύο αυτές εκθέσεις ,που δεν πρέπει να λείπουν από κανένα σπίτι, θα βρίσκονται διαθέσιμες εντελώς δωρεάν τη Κυριακή 1η Οκτωβρίου σε μία έκδοση προσφορά της «Σ» προς τους αναγνώστες της για να τις μελετήσουν.