Η συνέπια του Ντίνου Χριστιανόπουλο όσον αφορά τις βραβεύσεις

Ο Θεσσαλονικιός ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος δημοσίευσε στο περιοδικό «Διαγώνιος» (Ιαν. – Απρ. 1979)  - σε μια εποχή όπου ο ίδιος δεν ήταν ακόμα τόσο γνωστός και δεν υπήρχε κάποια υπόνοια βράβευσης του - ένα κείμενο με τίτλο «Εναντίον».

Στο κείμενο αυτό ο Χριστιανόπουλος καταφερόταν, μεταξύ άλλων, εναντίον των  τιμητικών διακρίσεων και των βραβεύσεων:

«Είμαι εναντίον της κάθε τιμητικής διάκρισης, απ΄ όπου και αν προέρχεται. Δεν υπάρχει πιο χυδαία φιλοδοξία από το να θέλουμε να ξεχωρίζουμε. Αυτό το απαίσιο "ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων", που μας άφησαν οι αρχαίοι.

Είμαι εναντίον των βραβείων γιατί μειώνουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Βραβεύω σημαίνει αναγνωρίζω την αξία κάποιου κατώτερου μου - και κάποτε θα πρέπει να απαλλαγούμε από την συγκατάβαση των μεγάλων. Παίρνω βραβείο σημαίνει παραδέχομαι πνευματικά αφεντικά - και κάποτε θα πρέπει να διώξουμε τα αφεντικά από την ζωή μας...

Είμαι εναντίον των χρηματικών επιχορηγήσεων, σιχαίνομαι τους φτωχοπρόδρομους που απλώνουν το χέρι τους για παραδάκι. Οι χορηγίες μεγαλώνουν την μανία μας για διακρίσεις και την δίψα μας για λεφτά,  ξεπουλάνε την ατομική ανεξαρτησία μας.
Είμαι εναντίον των λογοτεχνικών συντάξεων. Προτιμώ να πεθάνω στην ψάθα, παρά να αρμέγω το υπουργείο -κι ας με άρμεξε το κράτος μια ολόκληρη ζωή. Γιατί να με ταΐζει το Δημόσιο επειδή έγραψα μερικά ποιήματα; Και γιατί να αφήσω το Κράτος να χωθεί ακόμη περισσότερο στη ζωή μου;

Είμαι εναντίον των σχέσεων με το κράτος και βρίσκομαι σε διαρκή αντιδικία μαζί του. Πότε μου δεν πάτησα σε υπουργείο, και το καυχιέμαι. Η μόνη μου εξάρτηση από το κράτος είναι η εφορεία, που με γδέρνει.

Είμαι εναντίον των εφημερίδων. Χαντακώνουν αξίες, ανεβάζουν μηδαμινότητες, προβάλλουν ημετέρους, αποσιωπούν τους απροσκύνητους΄ όλα τα μαγειρεύουν, όπως αυτές θέλουν. Δεξιές, αριστερές, κεντρώες - όλες το ίδιο σκατό....
Είμαι εναντίον των κλικών. Προωθούν τους δικούς τους· τους άλλους, όλους τους θάβουν. Όποιοι δεν τους παραδέχονται, καρατομούνται. Κυριαρχούν οι γλύφτηδες και οι τζουτζέδες. Δεν έχω καμμιά αμφιβολία πως το μέλλον ανήκει στα σκουπίδια.
Είμαι εναντίον των κουλτουριάρηδων. Όλα τ' αμφισβήτησαν, εκτός από τις τρίχες τους. Τους έχω μάθει για καλά. χαλνούν τον κόσμο με την κριτική τους. Όλους τους βγάζουν σκάρτους και πουλημένους. Και μόλις πάρουν το πτυχίο, αμέσως διορίζονται στα υπουργεία· από παντού βυζαίνουν και ο ιδεαλισμός τους ξεφουσκώνει μέσ' στα βολέματα του κατεστημένου.
Είμαι εναντίον κάθε ιδεολογίας, σε οποιαδήποτε απόχρωση και αν μας την πασέρνουν. Όσο πιο γοητευτικές και προοδευτικές είναι οι ιδέες, τόσο πιο τιποτένια ανθρωπάκια μπορεί να κρύβονται από πίσω τους. Όσο πιο όμορφα τα λόγια τους, τόσο πιο ύποπτα τα έργα τους. Όσο πιο υψηλοί οι στόχοι, τόσο πιο άνοστοι οι στίχοι.

Είμαι, προπάντων, εναντίον κάθε ατομικής φιλοδοξίας, που καθημερινά μας οδηγεί σε μικρούς και μεγάλους συμβιβασμούς. Αν σήμερα κυριαρχούν παραγοντίσκοι και τσανάκια, δεν φταίει μόνο το κωλοχανείο΄ φταίνε και οι δικές μας παραχωρήσεις και αδυναμίες. Αν πιάστηκε η μέση του οδοκαθαριστή, φταίμε και εμείς που πετούμε το τσιγάρο μας στο δρόμο. Κι αν η λογοτεχνία μας κατάντησε σκάρτη, μήπως δεν φταίει και η δική μας σκαρταδούρα».

Ο συγγραφέας διαβάζει το κείμενό του "Εναντίον":


Το 2011 (όταν ο ίδιος ήταν 80 ετών) του απονεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο των Γραμμάτων, η μεγαλύτερη τιμητική διάκριση για ένα λογοτέχνη που δίνεται κάθε χρόνο από το Ελληνικό Κράτος. Το βραβείο συνοδεύεται και από χρηματικό έπαθλο.

Πιστός στην άποψη που διατύπωσε ο Ντίνος Χριστιανόπουλος 32 χρόνια πριν αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο απαντώντας:

«Ούτε θα εμφανιστώ ούτε θα απλώσω το χέρι για να το πάρω. Δεν θέλω ούτε τα βραβεία ούτε τα λεφτά τους»

Σε συνέντευξη που έδωσε αργότερα (Βήμα, 23 Ιαν. 2012) δικαιολόγησε την πράξη του:

«Το ότι απέρριψα το βραβείο ήταν για μένα μια πράξη ζωής. Όσοι με ξέρουν θα καταλάβουν γιατί δεν δέχτηκα το βραβείο. Τα παιδιά της επιτροπής έκαναν καλά που με βράβευσαν αλλά δεν σκέφτηκαν να με ρωτήσουν αν το δέχομαι. Δεν ξέρουν ότι είμαι ένας στριμμένος άνθρωπος;»

Οι δηλώσεις και η συνέπεια του ποιητή είναι πραγματικά εντυπωσιακές και συζητήθηκαν πολύ.  Η απάρνηση βραβείων, τιμητικών διακρίσεων και χρημάτων είναι πολύ σπάνια, ειδικά στις μέρες μας. Στον ποιητή θα πρέπει να πιστώσουμε, επίσης, το γεγονός ότι πιστός στις απόψεις, του δεν έκανε δεκτή ούτε την σύνταξη λογοτέχνη που του προσφέρθηκε. 

Οι επικριτές, πάντως, της στάσης του Ντίνου Χριστιανόπουλου επικαλούνται ένα γεγονός που έλαβε χώρα την ίδια χρονιά της βράβευσής του. Συγκεκριμένα την 1η Ιουνίου 2011, στην Αίθουσα Τελετών του Παλαιού Κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ., έγινε η αναγόρευση του Ντίνου Χριστιανόπουλου σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής.

Ο Χριστιανόπουλος στη συγκεκριμένη περίπτωση δέχτηκε με συγκίνηση την τιμητική διάκριση που του έγινε ερχόμενος σε αντίθεση, σύμφωνα με τους επικριτές του,  με την πρώτη πρόταση του κειμένου που έγραψε το 1979: «Είμαι εναντίον της κάθε τιμητικής διάκρισης, απ΄ όπου και αν προέρχεται....».

Ίσως ο ποιητής να θεωρούσε την αγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα κάτι διαφορετικό από την βράβευση του με το Μεγάλο Βραβείο των Γραμμάτων. Πιθανόν να θεώρησε ότι η αγόρευσή του (παρόλο που αποτελεί τιμητική διάκριση) δεν τον έθετε σε ανταγωνισμό με άλλους.

Ίσως πάλι να έχουν δίκαιο οι επικριτές του και ο Χριστιανόπουλος να υπέπεσε σε αντίφαση…

Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Το σημαντικό πάντως είναι ότι οι δηλώσεις, τα έργα και η συμπεριφορά αυτού του εκκεντρικού (με την καλή έννοια) ποιητή αξίζουν της προσοχής μας.

Βιογραφικό Ντίνου Χριστιανόπουλου (1931- )

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Κωνσταντίνου Δημητριάδη) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1931. Φοίτησε στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και από το 1958 ως το 1965 εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης. Παράλληλα το 1958 ίδρυσε και ανέλαβε υπό τη διεύθυνσή του το περιοδικό "Διαγώνιος", που κυκλοφόρησε ως το 1983 με ολιγόχρονες παύσεις. Το 1962 δημιούργησε τις "Εκδόσεις της Διαγωνίου" και από το 1965 εργάστηκε ως διορθωτής και επιμελητής. Το 1974 ίδρυσε τη Μικρή Πινακοθήκη της Διαγωνίου που έχει ως στόχο την προβολή νέων καλλιτεχνών της συμπρωτεύουσας, με στενούς συνεργάτες του Κάρολο Τσίζεκ και Νίκο Νικολαΐδη. Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε το 1949 με τη δημοσίευση του ποιήματος "Βιογραφία" στο περιοδικό της Θεσσαλονίκης "Μορφές". Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο "Εποχή των ισχνών αγελάδων". Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος τοποθετείται ανάμεσα στους σημαντικότερους ποιητές της ομάδας που είναι γνωστή ως "Κύκλος της Διαγωνίου" και κινήθηκε στο πλαίσιο του ομώνυμου περιοδικού που ο ίδιος ίδρυσε (Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, Γιώργος Ιωάννου, Τάσος Κόρφης, Βασίλης Καραβίτης, κ.α.). Η ποίησή του χαρακτηρίζεται από έντονα ερωτική διάθεση και επιρροές από το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη.

(Πηγή βιογραφικού: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).