@Ανδρέας Καπανδρέου : Ο Μικρός Ήρως του Στέλιου Ανεμοδούρα και η λογοκρισία του

22 Δεκ 2013

Ο Μικρός Ήρως του Στέλιου Ανεμοδούρα και η λογοκρισία του

Ανεμοδούρας, Στέλιος. Ο μικρός ήρως, (1953-1968).

Ο Μικρός Ήρως ήταν εβδομαδιαίο ανάγνωσμα που εξέδιδε ο Στέλιος Ανεμοδούρας (1917-2000) και διάνθιζε με σκίτσα του ο Βύρων Απτόσογλου (1921-1990) για μία ολόκληρη 16ετία, από το 1953 έως το 1968.

Το ανάγνωσμα περιγράφει τις περιπέτειες τριών ηρωικών Ελληνόπουλων: του Γιώργου Θαλάσση, της Κατερίνας και του "Σπίθα" οι οποίοι μάχονται για την πατρίδα τους ενάντια σε Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους φασίστες.

Ο Ανεμοδουράς δεν έμεινε ασυγκίνητος από τον αγώνα του κυπριακού ελληνισμού ο οποίος πολεμούσε εκείνη την εποχή (1955-1959) τους Βρετανούς θέλοντας να πετύχει την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Έτσι, συμπεριέλαβε και την Κύπρο σε κάποιες από τις ιστορίες του. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το περιοδικό να λογοκριθεί στην βρετανοκρατούμενη Κύπρο. Γράφει συγκεκριμένα ο ίδιος ο συγγραφέας για το θέμα:

«To 1954 αν θυμάμαι καλά, είχα βάλει το Γιώργο Θαλάσση να σώζει τον Ουίνστον Τσώρτσιλ και αυτός να ρωτάει : " Τι θέλεις να σου δώσω ; " και ο Γιώργος Θαλάσσης απαντάει "Την Κύπρο" ενώ ο Σπίθας θα θυσιαζόταν για την Κύπρο αλλά το φαΐ , φαΐ ! Πράγματι του έδωσε φαΐ , αν θυμάμαι καλά. Εδώ να πούμε και μία ιστορία για την Κύπρο. Με ειδοποιούν απ' το Πρακτορείο ότι απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του Μικρού Ήρωα στην Κύπρο. Πήγα στον Παρασκευά, τον διευθυντή του Πρακτορείου, δεν ζει πια, ο οποίος ήταν πολύ οργανωμένος και σωστός. Πάω λοιπόν και μου λέει "Οι Άγγλοι δεν το επιτρέπουν". Τι να κάνω; Που να πάω; Γιατί ήταν πολύ σημαντικό, είχε μεγάλη κυκλοφορία στην Κύπρο, όλοι αυτοί που βγήκαν μετά το Γρίβα της ΕΟΚΑ, όλοι αυτοί ήταν αναγνώστες. Είχα συρτάρια ολόκληρα με τα γράμματά τους, και έκανα τη βλακεία και τα πέταξα. Μου λέει λοιπόν: " πήγαινε στην Πρεσβεία και προσπάθησε να τους πείσεις". Πήγα λοιπόν στην πρεσβεία, εκεί βρήκα έναν που μιλούσε θαυμάσια ελληνικά, δεν καταλάβαινες αν είναι Έλληνας ή ξένος και ήταν ο υπ' αριθμόν ένα των τότε αγγλικών υπηρεσιών, της Μ16, και του είπα έτσι και έτσι. "Γιατί;", μου λέει ." Επειδή είναι και η Τουρκία στη μέση, γράφεις πολλά κατά της Τουρκίας". Του λέω: "Γράφω κατά της Τουρκίας αλλά γράφω πολλά υπέρ της Αγγλίας". Και μου απαντάει : "Δυστυχώς, δεν γίνεται". Εκεί εγώ λιγάκι εξάπτομαι, λέω ότι είναι αδικία, χάνω την ψυχραιμία μου και του φωνάζω : "Αν σας θίξω εσάς, τι θα γίνει; "Μου απαντάει: "Πως μπορείς να μας θίξεις; "Του λέω: "Υπάρχει τρόπος και είναι ο εξής: Εγώ κάθε τόσο παρουσιάζω κάποιον προδότη, ο οποίος έπαιζε σημαντικό ρόλο στη σχέση μεταξύ των αντιμαχομένων, είτε μεταξύ των Ελλήνων - Γερμανών , Γερμανών - Άγγλων. Κατά κανόνα οι προδότες είναι κάποια χαμένα κορμιά. Τι θα λέγατε αν από εδώ και πέρα οι προδότες είναι κάποιοι Άγγλοι, μέχρι και στο περιβάλλον του άγγλου Αρχιστράτηγου; "Μου λέει: "Δεν μπορείτε να το κάνετε αυτό" Τον ρωτάω λοιπόν: "Δεν μπορώ από ποια πλευρά; Αν το γράψω θα τυπωθεί και θα κυκλοφορήσει "Μου λέει ότι δεν είναι σωστό και του λέω: "Είναι σωστό αυτό που κάνετε εσείς; Μήπως μπορούμε να το κυκλοφορήσουμε το περιοδικό στην Κύπρο; Τότε άρχισε να μου λέει ότι υπάρχει εντολή από πάνω, ότι είναι πολύ δύσκολο.

Ύστερα από αυτό για μερικές εβδομάδες δημοσιεύεται μια ιστορία όπου προδότης βρίσκεται ως και στο γραφείο του Αρχιστράτηγου. Μία φορά μάλιστα θεωρήθηκε ύποπτος και ο ίδιος ο Αρχιστράτηγος. Οπότε με ειδοποίησε το πρακτορείο, δεν με φώναξε ο Εγγλέζος αξιωματούχος, γιατί δεν μπορούσε να ρίξει τα μούτρα του, με ειδοποίησε το Πρακτορείο ότι επιτρέψανε την κυκλοφορία. Ήταν ένας εκβιασμός, ίσως δεν ήταν και πολύ θεμιτό αυτό που έκανα αλλά δεν ήταν δυνατόν να δεχτώ να μου απαγορεύει να κυκλοφορήσω χωρίς ν΄αντισταθώ.[1]

Χαρακτηριστικό παράδειγμα στο τεύχος αρ. 254 με τίτλο «Ο Δράκος της Κύπρου», όπου περιγράφονται οι περιπέτειες του Μικρού Ήρωα στην Κύπρο (στην περιοχή Αμμοχώστου) για να αντιμετωπίσει το Δράκο, το σατανικό και σαδιστή Τούρκο πράκτορα, που δρα για τη νίκη της χιτλερικής Γερμανίας προκαλώντας μεγάλη ζημιά στη συμμαχική υπόθεση. Όταν ο Μικρός Ήρωας συναντάται με το Δράκο ακούει από τον Τούρκο πράκτορα και τα ακόλουθα.

«Άκουσε καλά αυτό που θα σου πω: η Κύπρος δεν θα γίνει ελληνική όπως ονειρεύονται οι Έλληνες! Οι Γερμανοί θα κερδίσουν τον πόλεμο αυτό και τότε θα σφάξουμε όλους τους Έλληνες της Κύπρου και στη θέση τους θα φέρουμε Τούρκους από τη Μικρά Ασία! Η Κύπρος θα γίνει τουρκική!».[2]

Σε κάποιες από τις ιστορίες του Μικρού Ήρωα, εκτός από τους 3 βασικούς ήρωες ο Ανεμοδούρας πρόσθεσε ακόμα ένα χαρακτήρα ενός μικρού κοριτσιού με το όνομα «Κύπρος».

Δεύτερη λογοκρισία του «Μικρού ήρωα»

Η κυκλοφορία του Μικρού Ήρωα έληξε άδοξα το 1968 λόγω της λογοκρισίας που επέβαλε η δικτατορία. Για τον λόγο που σταμάτησε να κυκλοφορεί ο Μικρός Ήρως γράφει ο Ανεμοδουράς:

«Η κυκλοφορία του Μικρού Ήρωα τελείωσε μέσα στην απογοήτευση. Όταν ήρθε η δικτατορία , που την ονόμαζαν μάλιστα "Επανάσταση", οι συνταγματάρχες δεν ενέκριναν την κυκλοφορία του Μικρού Ήρωα και έβαλαν αμέσως λογοκρισία. Δηλαδή, για να κυκλοφορήσει στο Πρακτορείο έπρεπε να σφραγίσουν ένα αντίτυπο, να το πάω στο Πρακτορείο, να δει ότι πέρασα τη λογοκρισία για να μπορέσει να κυκλοφορήσει. Δεν το σφράγιζαν όμως το περιοδικό. Προσπάθησα από εδώ, προσπάθησα από εκεί να πείσω κανέναν αλλά τίποτα, ένας μάλιστα λέει: "Τι περιοδικό είναι αυτό; Κοιτάτε μια φάτσα που έχει αυτός, κοιτάτε μια μύτη "για το Σπίθα τα έλεγε αυτά, δεν του άρεσε η φάτσα του Σπίθα, ήθελε να τον κάνω ωραίο»![3]

Εμπνευσμένος από τους πρωταγωνιστές του Μικρού Ήρωα, ο Λουκιανός Κηλαϊδόνης έγραψε και μελοποίησε, το 1976, το τραγούδι «Μικρός Ήρωας»:

Οι στίχοι:

Από τη μια οι Ιταλοί κι οι Γερμανοί
για να σε βρουν αναστατώνουν την Αθήνα
κι από την άλλη του πατέρα μου η φωνή:
"Νομίζω πως τον κρύβεις στην κουζίνα".

Εσύ να παίζεις με τον θάνατο κρυφτό
κι αυτοί να σκίζουνε τα τεύχη τα κρυμμένα,
μη σε τρομάζει το διπλό κυνηγητό,
εσύ τους Γερμανούς κι αυτοί εμένα.

Πού είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει,
καλέ μου φίλε Γιώργο Θαλάσση.
Πού είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει,
μικρέ μου ήρωα Γιώργο Θαλάσση.

"Εγώ δεν ξεκουράζομαι ποτέ
είμαι παντού όπου το χρέος με προστάζει
κι όσο θα υπάρχουνε στη γη κατακτητές,
θα τους συντρίβω και το αίμα τους θα στάζει".

Πίσω απ’ τον τοίχο ο ασύρματος καλεί,
είναι απ’ τη Μέση Ανατολή, απ’ το αρχηγείο.
Θα σoυ αναθέσουν μια καινούργια αποστολή
μ’ ευχές για καλή τύχη απ’ το αρχηγείο.

Η Κατερίνα σ’ αγαπούσε σιωπηλά,
αλλά κι εσύ το ίδιο αγνά την αγαπούσες.
Χωρίς το Σπίθα ίσως να `ταν πιο καλά,
παρ’ όλ’ αυτά εσύ τον συγχωρούσες.

Όταν ακούω να μιλάνε γι’ Αφρική,
για Βερολίνο, Βενετία και Παρίσι,
σκέφτομαι, λέω, πού να ξέραν μερικοί
πως σε όλα αυτά τα μέρη εγώ έχω ζήσει.

Πως όταν ήταν στην Ελλάδα κατοχή,
μέσα στις σφαίρες μες στο κρύο, μες την πείνα,
με τους Εγγλέζους να εξοπλίζουνε τη XI
μου έδειχνες μια ξένοιαστη Αθήνα.

Πού είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει,
καλέ μου φίλε Γιώργο Θαλάσση.
Πού είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει
μικρέ μου ήρωα Γιώργο Θαλάσση.

"Εγώ δεν ξεκουράζομαι ποτέ
είμαι παντού όπου το χρέος με προστάζει
κι όσο θα υπάρχουνε στη γη κατακτητές,
θα τους θερίζω και το αίμα τους θα στάζει".

Εσύ μπορούσες να οδηγήσεις φορτηγό,
μοτοσικλέτα, οτομοτρίς κι αεροπλάνο
κι όπου κι αν ήσουν πάντα δίπλα ήμουν κι εγώ,
μαζί σου ή να ζήσω ή να πεθάνω.

Ήσουνα πάντα εκδικητής και τιμωρός
γι αυτόν που γέμισε τον τόπο με στρατό του
και μ’ ένα χτύπημά σου έπεφτε ο φρουρός
με μια στροφή γύρω απ’ τον εαυτό του.

Μπορούσες πάλι να ημερεύεις τα σκυλιά
με κάποιο σφύριγμα που σου `μαθε τσομπάνος
κι έτσι που πέταγες με κόλπο τη θηλιά
θα έπρεπε να είσαι Αμερικάνος.

Τι να σου πω, τι να σου πω, τι να σου πω
που να μην το `χει πει κανένας για κανέναν,
εγώ μονάχα ένα πράγμα θα σου πω.
Μου φτάνει πως μεγάλωσα με σένα.

Πού είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει,
καλέ μου φίλε Γιώργο Θαλάσση.
Όπου κι αν είσαι, θα `χεις γεράσει
μικρέ μου ήρωα Γιώργο Θαλάσση.