Επιλεγμένα διηγήματα του Νίκου Νικολαΐδη του Κύπριου

Επιλεγμένα διηγήματα / Νίκος Νικολαΐδης ο Κύπριος. [Επιμ. Βασίλης Βασιλειάδης]. Λευκωσία: Αρμίδα, 2011.

Στο συγκεκριμένο βιβλίο συμπεριλαμβάνονται 13 διηγήματα (από τα συνολικά 25) που έγραψε ο Νίκος Νικολαΐδης ο Κύπριος (1884-1956) – ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του μεσοπολέμου.Στην εισαγωγή, ο επιμελητής Βασίλης Βασιλειάδης αναλύει το έργο του συγγραφέα ενώ στο τέλος κλείνει με ένα χρονολόγιο που αφορά τη ζωή και το έργο του.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η λιτή γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Νικολαΐδης καθώς και η παραδοξότητα που χρησιμοποιεί σε κάποια από τα διηγήματά του. Σε τουλάχιστο τρία από τα διηγήματα (στην «Κούκλα», τη «Στριμμένη ψυχή» και τον «Μεταθάνατο») συναντούμε και το μεταφυσικό στοιχείο. Το πιο πολυσυζητημένο διήγημα του Νικολαΐδη είναι «Ο Σκέλεθρας» στο οποίο ο ήρωας πουλά τον σκελετό του ώστε αυτός να χρησιμοποιηθεί για ερευνητικούς σκοπούς μετά τον θάνατό του.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Η διηγηματογραφία του Νικολαΐδη ανταποκρίθηκε επάξια στη λεπτότητα της τέχνης της μικρογραφίας και πέτυχε να ισορροπήσει στο αντιθετικό δίπολο που προσδιορίζει το διήγημα: τον παράδοξο συσχετισμό της στενής φόρμας και της εσωτερικής εμβάθυνσης. Ο συγγραφέας συνδυάζει τη λεπτή ψυχογράφηση των προσώπων με την αυστηρή λιτότητα στη γλώσσα, διαμορφώνοντας το προσωπικό του ύφος, ένα πυκνό δίκτυο υπαινιγμών, συμβόλων, αφηγηματικής οικονομίας, αμφισημιών και αποσιωπήσεων, ενδοσκόπησης των ηρώων, ισχυρής και προσχεδιασμένης δομής, χτισμένης με προσεκτική επιλογή καθεμιάς λέξης. 
[...] Ο συνδυασμός της εμβάθυνσης και του υπαινικτικού λειτουργήματος που ανέμεναν οι δημοτικιστές από τη μικρή φόρμα του διηγήματος γνώρισε στη διηγηματογραφία του Νικολαΐδη στιγμές πλήρους ανταπόκρισης. «Να βρει ο ζουγράφος την πινελιά σωστή» ζητούσε ο Ψυχάρης από έναν άξιο και ικανό διηγηματογράφο στις αρχές του 20^ου αιώνα. Και αυτή η μεταφορά λειτουργούσε στον Νικολαΐδη, εν μέρει και κυριολεκτικά: ναι, ο ζωγράφος και λογοτέχνης ήξερε να βάζει τη σωστή πινελιά.

Στον τόμο αυτό περιλαμβάνονται εκτενής εισαγωγή μελέτη του Βασίλη Βασιλειάδη, δεκατρία από τα καλύτερα διηγήματα του Ν. Νικολαΐδη, κριτικές για το διηγηματογραφικό του έργο και Χρονολόγιο Ν. Νικολαΐδη. 

Η ανθολογία περιλαμβάνει τα εξής διηγήματα:

- Οι υπηρέτες
- Η κούκλα
- Στριμμένη ψυχή
- Μεταθάνατο
- Η παραμονή του Σωτήρος
- Το ξένο σκυλί
- Ο Σκέλεθρας
- Ο Αδέξιος
- Το μυστικό
- Σκρόφα
- Τα κορόιδα
- Σα σκυλί
- Ο Γυριστής

Μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία για τον Νίκο Νικολαΐδη τον Κύπριο (Λευκωσία 1884 - Κάιρο 1956):

Ο συγγραφέας γεννήθηκε στη Λευκωσία της Κύπρου. Έζησε στην Αθήνα, και ταξίδεψε σε χώρες της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Απεβίωσε στο Κάιρο της Αιγύπτου.

Ο Νίκος Νικολαΐδης φοίτησε μόνο μέχρι την τετάρτη δημοτικού - κάποιες πληροφορίες, μάλιστα, τον φέρουν να έχει μείνει στη ίδια τάξη 3 φορές (!!!).

Γράφει για τον συγγραφέα ο φίλος του Στρατής Τσίρκας, αναφερόμενος στην εμμονή του να υπογράφει μετά το ονοματεπόνυμό του βάζοντας και τη λέξη Κύπριος: «Μ' επιμονή αναφέρει πάντα, δίπλα στ' όνομά του, την ιδιαίτερη πατρίδα του. Σα διαμαρτυρία, σα μια ζωντανή εκδήλωση της ελληνικότητας του Νησιού, για να θυμίζει σ' όλους τους πως η Κύπρος είναι ελληνική».

Δηλώνει στη διαθήκη του -με τον όρο ότι δεν θα εισέπραττε ποτέ πνευματικά δικαιώματα από την έκδοση των έργων του!-, απευθυνόμενος στον πνευματικό κληρονόμο του Τσίρκα: «Ο όρος μου αυτός -διευκρίνιζε- είναι συνέπεια της αρχής μου να μην αποκομίσω ποτέ οφέλη από την τέχνη μου, και γι' αυτό δεν επιθυμώ κανείς, ακόμα και τα πιο προσφιλή μου πρόσωπα, να χρησιμοποιήσουν τις εκδόσεις των έργων μου για υλικά οφέλη».

Εργογραφία:

 Ι.Ποίηση

• Οι ανθρώπινες και οι άνθινες ζωές · Βιβλίο πρώτο · Πεζά τραγούδια και μικρές πρόζες. Κύπρος, 1920 (και έκδοση β΄ συμπληρωμένη, Κάιρο, 1938).

• Ο χρυσός μύθος · Πεζά τραγούδια, μικρές πρόζες, μικροί διάλογοι. Κάιρο, 1938.

• Το βιβλίο του μοναχού. Κάιρο, 1951.

ΙΙ.Πεζογραφία

• Διηγήματα. Σειρά Α΄. Κύπρος, 1921.

• Το στραβόξυλοΑ΄ ·[Μικρές αγωνίες]. Κύπρος, 1922.

• Ο Σκέλεθρας · Διηγήματα. Σειρά Β΄. Αλεξάνδρεια, 1914.

• Η καλή συντρόφισσα · Διηγήματα. Σειρά Γ΄. Κύπρος, 1929.

• Πέρ’ απ’ το καλό και το κακό· [Ανιστορώ ιστορία]. Κύπρος, 1940.

• Τα τρία καρφιά. Κάιρο, 1948.

ΙΙΙ. Θέατρο

• Το γαλάζιο λουλούδι · Λυρικό παραμυθόδραμα έμμετρο σε τρεις πράξεις και μια ενδιάμεση σκηνή. Κύπρος, 1919.