Ανδρέας
Καπανδρέου
Αξιότιμοι καλεσμένοι, αγαπητοί φίλοι και φίλες
Η Κυπριακή Ένωση Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημών
Πληροφόρησης (ΚΕΒΕΠ), έχει από την πρώτη μέρα ίδρυσής της, ως στόχο την
ευημερία όλων των βιβλιοθηκών του νησιού κάτι που έχει αποδείξει και στην πράξη
μέσω των πολλών δράσεων της.
Η Κυπριακή Βιβλιοθήκη, η Εθνική Βιβλιοθήκη της
χώρας μας, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Αντίθετα τοποθετείται πολύ
ψηλά στις προτεραιότητες της Ένωσης, αλλά και όλων των βιβλιοθηκονόμων και του
πνευματικού κόσμου της χώρας.
Έτσι, για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, η ΚΕΒΕΠ, έχει εντάξει τη συζήτηση για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη, στη θεματική του κύριου συνεδρίου της, που διεξάγεται στο πλαίσιο του Limassol Book Fair 2025.
Τον Νοέμβριο του 2023, από αυτό εδώ το
συνέδριο, τολμήσαμε, να επαναφέρουμε το
θέμα της Κυπριακής Βιβλιοθήκης που παρέμενε στάσιμο για χρόνια και να ταράξουμε
κάπως τα λιμνάζοντα νερά, φέρνοντας στο προσκήνιο μια ξεχασμένη πρόταση για την
εκ βάθρου αναδιαμόρφωση και εκσυγχρονισμό της Κυπριακής Βιβλιοθήκης. Αναφέρομαι,
φυσικά, στην πρόταση Τσιμπόγλου & Ανδρέου μέσω της οποίας προσπαθήσαμε να
αναδείξουμε την ανάγκη για ανάπτυξη της Κυπριακής Βιβλιοθήκης, όχι μόνο
κτιριακά, αλλά και νομοτεχνικά, σε θέματα στελέχωσης και υπηρεσιών.
Το θέμα πήρε τη δημοσιότητα που θέλαμε. Η νέα
υφυπουργός Πολιτισμού έδειξε να ενστερνίζεται το όραμά μας και στο συνέδριο του
2024 ήταν παρούσα δηλώνοντας έτοιμη να πολεμήσει, τόσο για τον εκσυγχρονισμό
της Κυπριακής Βιβλιοθήκης αλλά και για το κτηριακό.
Δείχνοντας, μάλιστα, έμπρακτα το ενδιαφέρον
της, διόρισε βιβλιοθηκονόμο στην
Συμβουλευτική Επιτροπή για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη, κάτι που είχε χρόνια
να συμβεί. [Η Συμβουλευτική Επιτροπή, για όσους δεν γνωρίζουν, είναι η
επιτροπή που διορίζει ο εκάστοτε υφυπουργός πολιτισμού για να τον συμβουλεύει
για θέματα βιβλιοθηκών και πιο ειδικά για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη. Πριν την
ίδρυση του υφυπουργείου Πολιτισμού, η Επιτροπή διοριζόταν από τον Υπουργό
Παιδείας].
Και φτάνουμε στο 2025 όπου καλούμαστε να
κάνουμε έναν απολογισμό.
Η πρόταση Τσιμπόγλου & Ανδρέου, λοιπόν, επικαιροποιήθηκε,
προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα και παρουσιάστηκε από τον υποφαινόμενο στην Υφυπουργό
και τα υπόλοιπα μέλη της Επιτροπής ως το νέο «Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης της
Κυπριακής Βιβλιοθήκης». Η υφυπουργός δεσμεύτηκε να περάσει την πρόταση από το Υπουργικό Συμβούλιο, ώστε να υπάρξει
μια πρώτη δέσμευση από την Πολιτεία. Μετά από περιπλάνησή της πρότασης για
κάποιους μήνες στο Υπουργείο Οικονομικών, που ήθελε να την ελέγξει,
πληροφορηθήκαμε με ευχαρίστηση ότι προχθές (στις 19/11/2025), το Υπουργικό
Συμβούλιο, επιτέλους την ενέκρινε. Αυτό είναι μια πρώτη ηθική περισσότερο μάχη
που κερδήθηκε, αφού θεωρούμε ότι η Πολιτεία δεσμεύτηκε να στηρίξει την Κυπριακή
Βιβλιοθήκη.
Διαβάζω αυτούσια την ανακοίνωση του
Υφυπουργείου Πολιτισμού για το θέμα:
Με ιδιαίτερη ικανοποίηση και υπερηφάνεια
ανακοινώνουμε ότι το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε «Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης
της Κυπριακής Βιβλιοθήκης», μια στρατηγική μεταρρύθμιση που σηματοδοτεί τη
σταθερή πολιτική δέσμευση της Πολιτείας για τον εκσυγχρονισμό και την
αναβάθμιση των πολιτιστικών θεσμών της χώρας.
Το Σχέδιο συντάχθηκε από την ομάδα «Στρατηγικού
Σχεδίου για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη[1]» που
ορίστηκε από την Υφυπουργό Πολιτισμού Λίνα Κασιανίδου, κατά την πρώτη συνεδρία
της Συμβουλευτικής Επιτροπής[2] για την
Κυπριακή Βιβλιοθήκη που διεξήχθη στις 23 Οκτ. 2024. Το Σχέδιο αποτελεί οδηγό
και κείμενο βάσης για την εξασφάλιση των απαραίτητων προϋποθέσεων για την
έναρξη συγκεκριμένων δράσεων και λειτουργιών με άμεσα, ορατά και μετρήσιμα
αποτελέσματα. Εκπονήθηκε μέσα από μια ολοκληρωμένη και συστημική προσέγγιση,
αναγνωρίζει την Κυπριακή Βιβλιοθήκη ως εθνικό θεσμό υψίστης σημασίας, θεμέλιο
της πολιτιστικής μας ταυτότητας και βασικό πυλώνα της δημοκρατίας της γνώσης.
Στηριζόμενο στην ένταξή της στο Υφυπουργείο Πολιτισμού και καθορίζοντας το σαφή
προσανατολισμό προς τον εκσυγχρονισμό και την εξωστρέφεια, καταδεικνύουν τη
βούληση της κυβέρνησης να θέσει τη βιβλιοθηκονομική πολιτική σε νέα βάση,
σύγχρονη, αποτελεσματική και ευθυγραμμισμένη με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Με το Σχέδιο που εγκρίθηκε:
·
Προωθείται ο εκσυγχρονισμός
του θεσμικού πλαισίου που διέπει την Κυπριακή Βιβλιοθήκη, ξεπερνώντας χρόνιες
αδυναμίες και χαράσσοντας μια σταθερή θεσμική προοπτική.
·
Θέτονται σαφείς προτεραιότητες
για την άμεση ανάπτυξη κρίσιμων λειτουργιών.
·
Αξιοποιούνται στο έπακρο
υφιστάμενες συνεργίες, με στόχο την ταχεία παραγωγή απτών και ορατών
αποτελεσμάτων προς όφελος των πολιτών.
·
Αναγνωρίζονται οι διαχρονικές
προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι βιβλιοθήκες της χώρας και ανοίγει ο δρόμος για
μια συνολική πολιτική αναβάθμιση σε ακαδημαϊκό, δημοτικό και σχολικό επίπεδο.
·
Τίθεται η επίλυση του
στεγαστικού προβλήματος ως ένα κομβικό σημείο στην αναβάθμιση της Κυπριακής
Βιβλιοθήκης.
Η έγκριση του Σχεδίου από το Υπουργικό
Συμβούλιο αποτελεί ιστορική τομή. Επιβεβαιώνει την πολιτική βούληση να
αποκτήσει η Κύπρος μια εθνική βιβλιοθήκη που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του
21ου αιώνα, επενδύοντας ουσιαστικά στον πολιτισμό, την παιδεία, την έρευνα και
τη συλλογική μας μνήμη. Η Κυπριακή Βιβλιοθήκη μετατρέπεται πλέον σε σημείο
αναφοράς της εθνικής μας πολιτικής για τον πολιτισμό και σε σύγχρονο φορέα
γνώσης για όλους τους πολίτες.
Τι ακριβώς λέει αυτό το σχέδιο;
Το αναθεωρημένο «Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης
της Κυπριακής Βιβλιοθήκης 2025», θέτει σε ένα νέο, ρεαλιστικό πλαίσιο την
αναβάθμιση της Κυπριακής Βιβλιοθήκης και, μέσω αυτής, ολόκληρου του συστήματος
των κυπριακών βιβλιοθηκών.
Απαντώνται επίσης κάποια ερωτήματα - διλλήματα
που τέθηκαν στην αρχική πρόταση Τσιμπόγλου & Ανδρέου το 2010. Η Κυπριακή
Βιβλιοθήκη αντιμετωπίζεται ως εθνική βιβλιοθήκη μέσα σε ένα ευρύτερο δίκτυο
βιβλιοθηκών (ακαδημαϊκές, δημοτικές, σχολικές), με στόχο να λειτουργήσει ως
ενεργός κόμβος και όχι ως απομονωμένη μονάδα.
Υιοθετείται το μοντέλο της «σύγχρονης εθνικής
βιβλιοθήκης» η οποία θα πρέπει να στηρίζει τις άλλες βιβλιοθήκες, να συντονίζει
και γενικότερα να έχει ένα ηγετικό ρόλο, χωρίς να εγκαταλείπει την κλασική
αποστολής της που είναι η διατήρησης της πνευματικής κληρονομιάς.
Διαπιστώνεται μεγάλη υστέρηση της σημερινής
συλλογής σε όγκο, κάλυψη και βάθος επεξεργασίας, αλλά θεωρείται ότι μπορεί να
αποτελέσει πυρήνα για πλήρη κάλυψη της κυπριακής γραμματείας και του
κυπρολογικού υλικού.
Κύρια ευθύνη της Κυπριακής Βιβλιοθήκης θα
πρέπει να είναι η δημιουργία και συντήρηση συλλογής τεκμηρίων εθνικού
ενδιαφέροντος που να περιλαμβάνει: εγχώρια βιβλιοπαραγωγή, κυπρολογικό υλικό
από το εξωτερικό, γκρίζα βιβλιογραφία, αδημοσίευτα τεκμήρια και ψηφιακά/διαδικτυακά
δημοσιεύματα.
Τονίζεται η κατεπείγουσα ανάγκη νομοθετικής
ρύθμισης για την κατά νόμο κατάθεση στην Κυπριακή Βιβλιοθήκη και άμεση οργάνωση
συστηματικής συλλογής ηλεκτρονικών δημοσιευμάτων (web harvesting) σε
συνεργασία, ίσως, με τις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες.
Η πλήρης, ποιοτική καταλογογράφηση της συλλογής
(ιδίως η αναδρομική καταλογογράφηση ~60% του υλικού) αναγνωρίζεται ως κρίσιμη
προτεραιότητα, με ανάγκη ενίσχυσης της ομάδας καταλογογράφησης και διαμόρφωση
πολιτικών καταλογογράφησης και καθιέρωσης θεματικών όρων κυπριακού
ενδιαφέροντος.
Στις προτεραιότητες της Κυπριακής Βιβλιοθήκης
θα πρέπει να είναι η δημιουργία προγράμματος συνεργατικής καταλογογράφησης ώστε
«κάθε κυπριακό βιβλίο να καταλογογραφείται μία φορά, σωστά», καθώς και η
δημιουργία/επανεκκίνηση Συλλογικού Καταλόγου Κυπριακών Βιβλιοθηκών ως υποδομής
για διαδανεισμό, ανταλλαγές και ορθολογική ανάπτυξη συλλογών.
Η Κυπριακή Βιβλιοθήκη καλείται να υποστηρίξει
τις άλλες βιβλιοθήκες με διάθεση εγγραφών, Cataloguing in Publication (CIP).
Παράλληλα, η Βιβλιοθήκη θα διατηρεί δανειστικό
ρόλο προς το κοινό, αλλά μετατοπίζει το βάρος σε εθνικές λειτουργίες, και στην
ανάπτυξη δικτύου διαδανεισμού.
Το Σχέδιο εισηγείται ουσιαστικά «νέα» Κυπριακή
Βιβλιοθήκη, με νέο νομοθετικό πλαίσιο, αποφεύγοντας απλές ποσοτικές συγκρίσεις
με το παρόν καθεστώς.
Αναδεικνύονται τρεις θεμελιώδεις παράγοντες για
τη νομοθεσία: σταθεροί και επαρκείς πόροι, σαφώς κατοχυρωμένες αρμοδιότητες
έναντι άλλων φορέων και υψηλός βαθμός θεσμικής αυτονομίας· σήμερα αυτά δεν
διασφαλίζονται επαρκώς.
Εδώ οφείλω να κάνω μια παρένθεση και να πω ότι από
την αρχική πρόταση Τσιμπόγλου & Ανδρέου μέχρι αυτήν που σας παρουσιάζω σήμερα
κάναμε αρκετές παραχωρήσεις προκειμένου αυτή να προχωρήσει. Μια από αυτές είναι
το θέμα της πλήρης αυτονομίας της Κυπριακής Βιβλιοθήκης το οποίο υποστηριζόταν
αρχικά. Με την συγκεκριμένη πρόταση η Κυπριακή Βιβλιοθήκη παραμένει στο
υφυπουργείο Πολιτισμού ως ένας τομέας του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού. Ελπίζουμε
στο μέλλον να γίνουν προσπάθειες τουλάχιστον η Κυπριακή Βιβλιοθήκη να
αναβαθμιστεί σε Τμήμα του υφυπουργείου.
Κεντρικός άξονας είναι οι συνέργειες με
ακαδημαϊκές και άλλες βιβλιοθήκες, ιδίως μέσα από την Κοινοπραξία Κυπριακών
Βιβλιοθηκών, για κοινές πολιτικές, προσκτήσεις και πρόσβαση σε πηγές.
Η ανάπτυξη της Κυπριακής Βιβλιοθήκης θα είναι
αποτέλεσμα μακρόχρονης, ορατής προσπάθειας (όχι μόνο νομικής θέσπισης), ενώ
δίνεται έμφαση στη συνεχή εκπαίδευση και επιμόρφωση του προσωπικού.
Το κτηριακό πρόβλημα χαρακτηρίζεται κομβικό:
προτείνονται άμεσες προσωρινές λύσεις (ενοικίαση χώρων για πενταετία) και
παράλληλα σχεδιασμός νέου, εμβληματικού κτηρίου με δυνατότητα μελλοντικής
επέκτασης.
Ως άμεσες ανάγκες προσωπικού αναφέρονται η
πλήρωση θέσης Διευθυντή, η πρόσληψη πληροφορικού, η ανακατανομή καθηκόντων και
οι στοχευμένες νέες προσλήψεις βάσει οργανογράμματος της «νέας» βιβλιοθήκης.
Τέλος
παρουσιάζεται SWOT ανάλυση όπου παρατηρούμε: Στα δυνατά σημεία
(μοναδικός ρόλος, κλίμα συνεργασίας), στις αδυναμίες (υποστελέχωση, χαμηλός
προϋπολογισμός, ακατάλληλοι χώροι), στις ευκαιρίες (πολιτική βούληση,
συμμαχίες, ευρωπαϊκά προγράμματα) και στις απειλές σημειώνονται (καθυστερήσεις,
χαμηλή πολιτική προτεραιότητα, γρήγορες τεχνολογικές εξελίξεις).
Προτείνεται ετήσια στοχοθέτηση με ποσοτικές
μετρήσεις και Βασικούς Δείκτες Απόδοσης και ετήσιο επιχειρησιακό
σχέδιο–απολογισμό, ώστε το Στρατηγικό Σχέδιο να μην μείνει «επί χάρτου» και να
επικαιροποιείται συνεχώς.
Αυτά για το περιεχόμενο της πρότασης που
ενέκρινε το Υπουργικό. Αναμένουμε σιγά σιγά την υλοποίηση των πιο πάνω ώστε να
μην μείνουμε μόνο στις τυπικές εγκρίσεις.
Ας δούμε όμως λίγο και τις εξελίξεις στο
κτηριακό:
Για το θέμα της ανέγερσης κτηρίου στον χώρο της
Αρχιγραμματείας, ζητήθηκε μελέτη βιωσιμότητας του έργου. Δώσαμε ως
Συμβουλευτική Επιτροπή τις εισηγήσεις μας, εστιάζοντας στο ότι πρέπει να
αναδειχθεί – από ειδικούς – το πολιτιστικό όφελος ανέγερσης ενός τέτοιου
κτηρίου το οποίο είναι πολύ δύσκολο να αποτιμηθεί με οικονομικούς όρους.
Δυστυχώς, η μελέτη δεν έχει γίνει ακόμα, αφού, λόγω του χαμηλού προϋπολογισμού
που δόθηκε για τη διεξαγωγή της μελέτης, καμία εταιρεία δεν ενδιαφέρθηκε να την
αναλάβει.
Στο μεταξύ, αναζητήθηκαν λύσεις για προσωρινή
στέγαση της Κυπριακής Βιβλιοθήκης σε ενοικιαζόμενο κτήριο, αλλά για διάφορους
λόγους, ούτε αυτό έγινε κατορθωτό.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ήρθε και «έξωση»
από το κτήριο της Φανερωμένης και η Κυπριακή Βιβλιοθήκη κλήθηκε να βρει μια
άμεση λύση για τα βιβλία και το προσωπικό ώστε να μην μείνουν στο πεζοδρόμιο.
Η επίσης προσωρινή λύση που βρέθηκε είναι η
στέγαση μέρους της συλλογής και του προσωπικού στη Βιβλιοθήκη του Σιακόλειου
στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Εκεί όπου ήδη συστεγάζονται η Βιβλιοθήκη του
Γενικού Νοσοκομείου και η συλλογή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Περισσότερα για αυτή την προσπάθεια θα μπορεί να μας πει ο αναπληρωτής διευθυντής
της Κυπριακής Βιβλιοθήκης που θα είναι
μαζί μας στο πάνελ.
Αυτά ως τροφή για τη συζήτηση που θα
ακολουθήσει.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας!
[1] Τα μέλη της ομάδας αποτελούν οι: 1. Αχιλλέας Αιμιλιανίδη (πρόεδρος Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη), 2. Ανδρέας Κ. Ανδρέου (μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη), 3. Ολυμπία Στυλιανού (Αντιπρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη), 4. Γιώργος Χατζηγεωργίου (αναπληρωτής Διευθυντής της Κυπριακής Βιβλιοθήκης), 5. Εβίτα Μιχαηλίδου (Ανώτερη Λειτουργός Ανάπτυξης Υφυπουργείου Πολιτισμού) και 6. Ιωάννα Χατζηκωστή (Διευθύντρια Τμήματος Νεότερου και Σύγχρονου Πολιτισμού Υφυπουργείου Πολιτισμού)
[2] Τη Συμβουλευτική Επιτροπή αποτελούν οι:
Αχιλλέας Αιμιλιανίδης (Πρόεδρος), Ολυμπία Στυλιανού (Αντιπρόεδρος), Αγνή
Πετρίδου(Μέλος), Ανδρέας Κ. Ανδρέου (Μέλος), Ανδρέας Γιωργαλλίδης (Μέλος),
Ηλίας Επιφανίου (Μέλος), Χάρης Ιωαννίδης (Μέλος).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου