Ο συμβολαιογράφος του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή

Η νουβέλα με τίτλο «Ο συμβολαιογράφος» ανήκει στον Φαναριώτη  λόγιο Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή (1809-1892) και αρχικά δημοσιεύτηκε  στο περιοδικό Πανδώρα, τχ. 1 (1850-1851).

Η ιστορία εξελίσσεται κατά το έτος 1820 στην Κεφαλονιά και αφηγείται την περιπέτεια ενός νεαρού γραμματικού, του Ροδίνη, ο οποίος λόγω μιας δολοπλοκίας που έγινε εις βάρος του, βρίσκεται στη φυλακή.

Πρόκειται για μια αστυνομική – ερωτική ιστορία η οποία μας χαρίζει πολλές πληροφορίες για την πολιτική και καθημερινή ζωή των Επτανησίων, οι οποίοι,  παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης ζούσαν κάτω από Βρετανική κυριαρχία. Από την αφήγηση του Ραγκαβή δεν απουσιάζουν και αναφορές για την κατάσταση στην κυρίως Ελλάδα πριν αλλά και μετά την επανάσταση αλλά και για την εθνική συνείδηση των Επτανήσιων.

Σύμφωνα με τον νεοελληνιστή Roderick Beaton αυτή η «ρεαλιστική ιστορία δολοπλοκίας, αγωνίας και ρομάντζου», μπορεί άνετα να συμπεριληφθεί στην ομάδα εκείνη των μυθιστορημάτων των Collins και του Poe «και μεταξύ των πρώτων αστυνομικών μυθιστορημάτων που γράφτηκαν ποτέ».

Η νουβέλα συμπεριλήφθηκε αργότερα στον τόμο «Διάφορα διηγήματα» (1885) και στα «Άπαντα» του Ραγκαβή. Αργότερα, εκδόθηκε επανειλημμένα σε πολλές σύγχρονες εκδόσεις. Μεταφράστηκε επίσης στα γαλλικά και τα γερμανικά.

Από την περίλιψη του βιβλίου

"Τω όντι δεν ήθελε διστάσει ενώπιον θυσίας, όσον και αν ήτον μεγάλη, αλλ' ουδ' ενώπιον εγκλήματος, όσον αποτρόπαιον και αν ήτον, αν δι' εκείνης ή δι' αυτού επρόκειτο ν' αγοράση διά την κόρην του πλούτον, απόλαυσιν, ευτυχίαν".

"Ο Συμβολαιογράφος" (1855) του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή διαδραματίζεται στην Κεφαλονιά τη δεύτερη δεκαετία του 19ου αιώνα, "κατά την αρχήν της επαναστάσεως". Ο ηλικιωμένος κόμης Νανέτος αποκληρώνει τον ανιψιό του Γεράσιμο υπέρ του νεαρού γραμματέα του, Ρόδινη, ο οποίος γίνεται έτσι, αναπάντεχα, κληρονόμος μιας τεράστιας περιουσίας. Ο "αδικημένος" τυχοδιώκτης ανιψιός σπεύδει τότε στον συμβολαιογράφο με την κόρη του οποίου είναι αρραβωνιασμένος, και συντάσσουν μια πλαστή διαθήκη, πηγαίνει έπειτα στο σπίτι του θείου του, αποσπά την υπογραφή του και τον δολοφονεί. Ακολουθεί η σύλληψη του αθώου Ρόδινη. Κι ωστόσο, όλη η κοινωνία σιωπά, ο καθένας για τους δικούς του λόγους. Ώσπου η κόρη του συμβολαιογράφου θα μάθει την αλήθεια και θα σπάσει την αλυσίδα της σιωπής με δραματικό τρόπο. Οι εξελίξεις από εκεί κι έπειτα θα είναι ραγδαίες.

 "Ο Συμβολαιογράφος" είναι το καλύτερο αφήγημα του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή: αναβιώνει την κεφαλονίτικη κοινωνία της εποχής, με μια ιστορία δολοπλοκίας, αγωνίας και ερωτικού πάθους, στην οποία οι ήρωες συγχέουν τα όρια ανάμεσα στο "καλό" και στο "κακό".

Ραγκαβής, Αλέξανδρος Ρίζος. Ο Συμβολεογράφος. Αθήνα: Άλτερ Έγκο, 2011.

Τηλεοπτική σειρά

Στο ελληνικό η νουβέλα «Ο συμβολαιογράφος» κοινό έγινε, ευρέως γνωστή μετά την τηλεοπτική της μεταφορά σε σειρά 20 επεισοδίων,  από την ΕΡΤ τη σαιζόν 1979-1980. Το σενάριο και τη σκηνοθεσία υπέγραφε ο Γιώργος Μιχαηλίδης και πρωταγωνιστούσαν οι: Βασίλης Διαμαντόπουλος (συμβολαιογράφος Τάπας), Γιάννης Φέρτης (Ροδίνης), Δέσπω Διαμαντίδου (Νικολίνα), Μιμή Ντενίση (Αγγελική Βοράτη), Σταύρος Ξενίδης (Αυγουστίνος Βοράτης), Σοφία Σπυράτου (Μαρίνα), Αλμπέρτο Εσκενάζυ (Γεράσιμος), κ.ά. Συμμετέχει επίσης και ο Στάθης Ψάλτης σε μια σπάνια εμφάνιση μη κωμικού ρόλου, ως δολοπλόκος και κακός βοηθός του ανακριτή, ενώ τη μουσική επιμέλεια έχε ο Γιάννης Ζουγανέλης.

Η σειρά ήταν εξαιρετικά δημοφιλής, ενώ η μορφή του συμβολαιογράφου Τάπα (Βασίλη Διαμαντόπουλου) είναι από τις πιο εμβληματικές στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης.