Memento Mori (θυμήσου τον θάνατο): έντεκα μακάβριες ιστορίες της Μαρίνας Σαβεριάδου

Η λατινική φράση Memento Mori σημαίνει «θυμήσου τον θάνατο».

Ήταν μια φράση την οποία συνήθιζαν να ψιθυρίζουν στους Ρωμαίους αυτοκράτορες κατά τη διάρκεια της στέψης τους, ώστε να τους θυμίζουν ότι είναι θνητοί, με την ελπίδα ότι θα κυβερνούν ανθρώπινα.

Στον Χριστιανισμό το Memento Mori υπενθύμιζε στους πιστούς τον θάνατο και το μάταιο της επίγειας ζωής προτρέποντάς τους να προετοιμαστούν για την μετά θάνατο ζωή.

 Η ίδια φράση κατά την Βικτωριανή εποχή περιέγραφε τη συνήθεια τον ανθρώπων να φωτογραφίζονται μαζί με τα νεκρά αγαπημένα τους πρόσωπα. Σε αυτές τις φωτογραφίες οι νεκροί είναι ντυμένοι με κανονικά ρούχα και ποζάρουν λες και είναι ζωντανοί.  Είναι το τελευταίο ενθύμιο που κρατούν οι ζωντανοί από τον νεκρό τους. Ένα ενθύμιο για να τους θυμίζει τον θάνατο των αγαπημένων τους.  

Αυτή τη φράση επέλεξε και η Μαρίνα Σαβεριάδου για την πρώτη της συλλογή διηγημάτων. Οι έντεκα μακάβριες ιστορίες της συλλογής έχουν ως κύριο θέμα τον θάνατο και τον τρόπο με τον βιώνουν οι ζωντανοί.

Νεκροί με τη μορφή φαντασμάτων, αλλά και ο θάνατος μπερδεύονται στη ζωή των ζωντανών με τρόπο που ο αναγνώστης δεν μπορεί εύκολα να ξεχωρίσει ποιος προέρχεται από τον κόσμο των ζώντων και ποιος από αυτόν των νεκρών. Το στοιχείο του φανταστικού είναι έντονο σε κάποιες ιστορίες του βιβλίου, ενώ σε κάποιες άλλες η εγήξηση μπορεί να είναι πολύ πιο φυσική, ανάλογα με το πως θέλει να την ερμηνεύσει ο αναγνώστης.

Κάποιες φορές ο θάνατος έρχεται απρόσμενα χωρίς να είναι ευπρόσδεκτος (διήγημα «Ο Άγγελος»), κάποιες φορές εμφανίζεται υπό μορφή φαντάσματος ως τιμωρός και εκδικητής (διήγημα «Το βιβλίο») ενώ κάποιες άλλες φορές ο θάνατος επέρχεται ως εκδίκηση λόγω ερωτικής αντιζηλίας («Θέα»).

Από τη συλλογή δεν απουσιάζει και ο κατά συρροή δολοφόνος (serial killer)στο διήγημα «Το διαμέρισμα».  

Κάποιες φορές οι νεκροί που εμφανίζονται είναι οικεία πρόσωπα όπως στο διήγημα «Ο γάμος» όπου εμφανίζεται το φάντασμα της προηγούμενης συζύγου (στο τέλος αυτής της ιστορίας η συγγραφέας μας επιφυλάσσει για το τέλος μια ευφυέστατη ανατροπή) και τα ερωτικό διήγημα «Κόκκινα φώτα» και «Το λεωφορείο».

Στο διήγημα «Η εξαφάνιση» ο νεκρός εμφανίζεται για να υποδείξει τον τόπο ταφής του και να μαρτυρήσει κρυμμένα μυστικά του παρελθόντος.

Αλλά και στην ιστορία με τις πιο όμορφες εικόνες που έχει τίτλο «Ηλακάτη» ο θάνατος έρχεται διαδραματίζει επίσης πρωταγωνιστικό ρόλο. 

Τα αλληγορικά διηγήματα «Το ζάρι» και «Memento Mori» θεωρώ ότι είναι τα καλύτερα του βιβλίου.

   

Σαβεριάδου, Μαρίνα. Memento mori: έντεκα μικρές μακάβριες ιστορίες. Αθήνα: Συμπαντικές Διαδρομές, 2019.

Από το εξώφυλλο του βιβλίου

Πεθαίνω, ένας απαίσιος γκρίζος πίθηκος, κλειδωμένη από ανθρώπους σε ένα κλουβί με μια αγέλη πιθήκων, αλλά κάποιος ήξερε ότι είμαι Εγώ! Memento Mori σημαίνει θυμήσου ότι θα πεθάνεις. ΠΕΘΑΙΝΩ λοιπόν, πεθαίνω από τη στιγμή που συνειδητοποιώ τη θνητότητα μου, γύρω στην εφηβεία μου ή ακόμα και πιο πριν και από τη στιγμή εκείνη, η σκέψη αυτή επανέρχεται στο μυαλό μου ξανά και ξανά, άλλες φορές τη διώχνω και άλλες φορές με παραλύει για λίγο, δεν παύει όμως να υπάρχει σαν ένα μεγάλο μαύρο σύννεφο στο βάθος της συνείδησης μου. Θα πεθάνω λοιπόν, οι γονείς μου θα πεθάνουν, όλοι όσοι γνώρισα ποτέ θα πεθάνουν, όλοι όσοι αγάπησα ποτέ θα πεθάνουν και όλα όσα έζησα θα χαθούν για πάντα. Γιατί ζω λοιπόν; Και αυτό το γιατί έχει γεννηθεί από τη στιγμή που συνειδητοποίησα τη θνητότητα μου και με αυτό το γιατί παλεύω και έχω μπροστά μου μια ζυγαριά που άλλοτε γέρνει προς την πλευρά του να είσαι ένας ασήμαντος που απλά θα περάσει και θα φύγει και άλλοτε γέρνει προς την άλλη πλευρά που λέει «ναι, υπάρχει λόγος που ζεις» (με φωνή ενός νεαρού γιόγκι με ράστα μαλλιά) συμπληρώνοντας. Ένας καλός λόγος είναι να τα αναλύσεις με τον δικό σου τρόπο και να γράφεις ιστορίες. Με αυτό το γιατί παλεύει κάθε μέρα ο μέσος άνθρωπος και εφευρίσκει τρόπους να τεκμηριώσει επαρκώς την ύπαρξη του. Έντεκα μικρές ιστορίες, έντεκα μακάβριες ιστορίες που πραγματεύονται το θάνατο σε κάθε του μορφή και έννοια όπου η συγγραφέας θα σε βυθίσει σε ένα μυστικιστικό ταξίδι συγκίνησης κάθαρσης και αναγέννησης.

Η Μαρίνα Σαβεριάδου γεννήθηκε στον Καναδά από μετανάστες γονείς και μεγάλωσε και ζει στην Κύπρο. Γράφει ποίηση, ελεύθερο κείμενο, άρθρα και θεατρικά. Έγραψε κυπριώτικα σκετς και θεατρικά που μεταδόθηκαν δραματοποιημένα από το ραδιόφωνο του ΡΙΚ. Έλαβε το τρίτο βραβείο για το θεατρικό ΙΣΟΒΙΑ και το πρώτο βραβείο για το θεατρικό ΡΕΚΒΙΕΜ. ΤΟ ΣΗΜΑΔΙ, μονόπρακτο θεατρικό και γραμμένο σε έμμετρο ρυθμό και στην Κυπριακή διάλεκτο, έλαβε τιμητική διάκριση και το MODUS OPEANDI το Β βραβείο από την Ένωση θεατρικών συγγραφέων Κύπρου. Τα παιδικά της θεατρικά, «Η Αφρικάνικη κούκλα» και το «Μια αλήθεια για τα παραμύθια», ανέβηκαν επί σκηνής το 2017 και 2018 αντίστοιχα. Συμμετείχε σε ομαδικές ανθολογίες και αυτή είναι η πρώτη της προσωπική έκδοση. Για περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα marinasaveriadouwriter.blogspot.com