Στην οδό Κουμανδαρίας με τη Μόνα Σαββίδου Θεοδούλου

Οδός Κουμανδαρίας: διηγήματα / Μόνα Σαββίδου Θεοδούλου. Λευκωσία: Αρμίδα, 2015.

Η Μόνα Σαββίδου Θεοδούλου μας παρουσιάζει 25 νέα, μικρά, αυτοβιογραφικά της διηγήματα συνοδευόμενα από 10 οδοδείκτες (σταχυολογήματα από τα διαβάσματα της που η ίδια κρίνει άξια λόγου ώστε να τα μοιραστεί μαζί μας). Τα κείμενα συνοδεύονται από 57 ενδιαφέρουσες υποσημειώσεις οι οποίες έχουν σαν στόχο να δώσουν επιπρόσθετες πληροφορίες στον αναγνώστη.

Από το βιβλίο ξεχώρισα το διήγημα “Ο πρόσφυγας Μακεδονομάχος και η στολή του” που αναφέρεται στον Κύπριο Μακεδονομάχο Χατζηαντώνη Πούλουρο. Μεγαλύτερη εντύπωση μου έκανε η περιγραφή με τις νυχτερίδες που κατοικούν στη Βιβλιοθήκη του Παλατιού ντέ Μάρφα στη Λισσαβόνα (από το διήγημα “Ταξιδεύοντας στο Καφενείο «Ο Εναέριος» παρά θίν’ άλός”).

Τα διηγήματα: 

1. Διπλές ζαριές -- 2. Ο πρόσφυγας Μακεδονομάχος και η στολή του -- 3. Φεντόρ ο έννατος -- 4. Οι συστάσεις -- 5. Το τατουάζ -- 6. Το μήλο -- 7. Ο ανέστιος ανδριάντας -- 8. Το πορτρέτο -- 9. Το πένθος -- 10. Ο φόβος -- 11. Το οικόπεδο -- 12. Δικαιωματικά -- 13. Το κονσέρτο του Αρανχουέθ -- 14. Η επίσκεψη -- 15. Ο δρόμος με τους αγίους -- 16. Οδός Κουμανδαρίας -- 17. Η παρεξήγηση -- 18. Μια κηδεία αλλιώτικη -- 19. Παράπλευρες επιπλοκές -- 20. «Κράτησα τα κλειδιά». Ένα γράμμα για το σπίτι -- 21. Θυμήσου ’74, η κατοχή εξακολουθεί να υφίσταται -- 22. Ταξιδεύοντας στο Καφενείο «Ο Εναέριος» παρά θιν’ αλός -- 23. Σαντορίνη -- 24. Το τηλεφώνημα ΙΙ -- 25. Πως γράφεται ένα διήγημα.

*Ο τίτλος του βιβλίου (και ενός από τα διηγήματα) αναφέρεται στην ομώνυμη οδό Κουμανδαρίας στη Λεμεσό η οποία πήρε το όνομά της λόγω των μαγαζιών που υπήρχαν σε αυτή και πωλούσαν κρασί [κουμανδραρία = κυπριακό παραδοσιακό γλυκό κρασί].

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Πως γράφεται ένα διήγημα; Ή γιατί γράφεται; Η αγάπη για το βιβλίο και τους συγγραφείς, η αγάπη για την τέχνη και τους καλλιτέχνες, ζωγράφους, μουσικούς, αγιογράφους, και γλύπτες, η αγάπη για την ιστορία, οι αδυσώπητες μνήμες της, τα τραγικά πρόσωπ, οδηγούν στις «Χίλιες και μια νύχτες» και στον Ντοστογιέφσκι, στον Πάουλ Τσέλαν και στον Φερνάντο Πεσσόα, στον Χαρούκι Μουρακάμι και τον Λευκάδιο Χέρν, στον Πούσκιν τον Καμύ και τον Βασίλη Μιχαηλίδη, στον Παπαδιαμάντη και τον Χαλεπά, στον Ίψεν και τον Στρίνμπεργκ, στον Μούνχ και τον Ντεγκά, στον Ελ Γκρέκο και τον Θεόδουλο Θεοδούλου, αλλά και στον Χρυσόστομο Σμύρνης και τον Χατζηαντώνη Πούλουρο, στον Καποδίστρια, τον Αρχιμήδη, την Έλενα Λουκριτία Κορνάρο και τόσους άλλους. Σε πρόσωπα επώνυμα, γνώριμα αλλά και ανώνυμα της καθεμέρας, που η πλησμονή της παρουσίας τους ή το κενό της απώλειάς τους σφραγίζει στιγμές, που γίνονται διαχρονικές και οικουμενικές.

Ακόμα και οι τόποι, Μικρασία, Αλεξάνδρεια, κατεχώμενη Κύπρος, Σαντορίνη, Λισσαβώνα, Όσλο, Λεμεσός κ.α. περνούν μέσα από τα 24 διηγήματα και τους 10 οδοδείκτες – σταχυολογήματα της συλλογής «Οδός Κουμανδαρίας». Δρόμοι ψυχής και δρόμοι χωρίς επιστροφή, δρόμοι αποκαλύψεων και βιωμάτων ανεξίτηλων. Στην ανάμνησή τους, καταθέτει η συγγραφέας άλλοτε με θαυμασμό, άλλοτε με κατάκριση, ειρωνεία ή νοσταλγία και χιούμορ την πραγματικότητά της.