"κάπου στην Κύπρο, στον νομό Πρεβέζης...: εισαγωγή στην ποιητική του Κώστα Μόντη", του Παντελή Βουτουρή

 

Το τελευταίο βιβλίο του νεοελληνιστή, καθηγητή Παντελή Βουτουρή φέρει τον τίτλο «κάπου στην Κύπρο, στον νομό Πρεβέζης» και όπως εξηγεί στον υπότιτλό του, πρόκειται για μια «εισαγωγή στην ποιητική του Κώστα Μόντη» (εκδόσεις Ερατώ, 2024).

 Ο τίτλος του βιβλίου είναι παρμένος από στίχο ποιήματος του ίδιου του Κώστα Μόντη:

 ΠΡΟΣ ΖΩΗ (Μ’ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ Κ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ)

 Εν ου παικτοίς, κυρά μην παίζης.

Σου λέω πως αν μπορούσα

στα εικοσιοχτώ μου χρόνια να γυρνούσα

ίσως κι εγώ να σ’ αποχαιρετούσα.

Κάπου στην Κύπρο, στον  νομό Πρεβέζης

Γιατί από τότε ξέχειλο ήταν το ποτήρι […]

 (Απ. Συμπλ. Α, 164)

 Εμπνευσμένο από ποίημα του Μόντη είναι και το εξώφυλλο του βιβλίου, από πίνακα του Ανδρέα Λαδόμματου που παριστάνει ανθρώπους:

«να οδοιπορούν σα μυρμήγκια, σκυφτοί σα μυρμήγκια, σαν κάτι περίεργες κάμπιες του δάσους που ξεκίνησαν αμετάκλητα, που κατευθλυνονται εμετάκλητα στο νερό και στο θάνατο» 

(Από το «Δεύτερο Γράμμα στη Μητέρα», Απ., 896).

Στο βιβλίο, ο Βουτουρής παραθέτει κάποια άγνωστα στοιχεία για τη ζωή, την προσωπικότητα αλλά και τη γραφή του Κώστα Μόντη. Ιδιαίτερα αποκαλυπτική είναι η σχέση του Κώστα Μόντη με τον πατέρα του, αλλά και η σχέση του με τα μεταλλεία, όπου εργάστηκε για ένα χρονικό διάστημα.

 Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Μοιάζει παράδοξο το γεγονός, για όσους γνωρίζουν το ύστερο έργο του Κώστα Μόντη, ότι "το σύνδρομο της Πρέβεζας" και τα αδιέξοδα τα οποία κατοπτρίζονται σε ορισμένα ποιήματα των πρώιμων συλλογών του μέχρι το 1954, οριοθετούνται στο πλαίσιο μιας ιδιωτικής αποκλειστικά περιοχής. Τούτη την περίοδο του εγώ, της ανασφάλειας και της καταβύθισης στα επαγγελματικά, βιοτικά, και οικογενειακά προβλήματα, δεν συσχετίζει σε κανένα του ποίημα το προσωπικό με το κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα. Στις "Στιγμές 1958", ωστόσο, την πρώτη συλλογή που εκδίδεται στα χρόνια του Αγώνα, την ώρα που στα διπλωματικά παρασκήνια προετοιμάζεται η συνθηκολόγηση, τα ιδιωτικά αδιέξοδα εγγράφονται στα συλλογικά και η ποίηση του Μόντη αποκτά το πολιτικό έρμα που της έλειπε. Μερικά χρόνια αργότερα, στα τέλη της δεκαετίας του 1960, καθώς δοκιμάζεται ο ανθρωπισμός του μπροστά στα μεγάλα παγκόσμια προβλήματα (τον εμφύλιο, την πείνα και τον θάνατο χιλιάδων παιδιών στην Μπιάφρα, τον πόλεμο του Βιετνάμ, την εισβολή των Ρώσων στην Τσεχοσλοβακία) ο πολιτικός ορίζοντας του έργου του διευρύνεται και προσλαμβάνει οικουμενικές πλέον διαστάσεις. Διαγράφονται με αυτό τον τρόπο, ξεκάθαρα, τρεις αλληλένδετες και επικαλυπτόμενες ισοτοπίες (προσωπική, συλλογική, οικουμενική) οι οποίες αναλογούν σε ισάριθμες εννοιακές περιοχές ή θεματικούς κύκλους (εγώ, εμείς όλοι). Αυτό είναι το σχήμα της ποιητικής του Κ. Μόντη το οποίο προτείνεται και αναπτύσσεται εδώ στα τρία μέρη αυτού του βιβλίου.