Παρουσίαση των ποιητικών συλλογών του Ανδρέα Χρ. Τίφα («Ρυθμός και αντι-ρυθμός» και «Λέξεις και σιωπή»)

 

  [Από την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 4 Νοε. 2025 στο Βιβλιοπολείο Πάργα στη Λάρνακα]

Αγαπητοί φίλοι και φίλες, σας καλωσορίζω κι εγώ με τη σειρά μου  στην αποψινή εκδήλωση και ευχαριστώ τον συγγραφέα Ανδρέα Τίφα για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε καλώντας με να μιλήσω για τα ποιήματά του.

 

Πάντα ήμουν της άποψης πως γνωρίζοντας τον συγγραφέα μπορείς να κατανοήσεις καλύτερα το έργο του.

Ξεκινώ λοιπόν με λίγα βιογραφικά στοιχεία.

Ο Ανδρέας Χ. Τίφας έχει λάβει ανώτατη εκπαίδευση και η πορεία του δείχνει ότι του αρέσει να εξελίσσεται. Ξεκινώντας από σπουδές νοσηλευτικής, κατέληξε με διδακτορικό Εφαρμοσμένης Ηθικής Φιλοσοφίας.

Έχει γράψει δύο επιστημονικά συγγράμματα που αφορούν την βιοπολιτική, την ηθική και τον άνθρωπο. Επέλεξε, όμως να ασχοληθεί και με την ποίηση μέσα από την οποία εκφράζει προσωπικούς του στοχασμούς και ανησυχίες.

Συγκεκριμένα έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές "Ρυθμός και Αντι-ρυθμός" (2021) και «Λέξεις και σιωπή» (2025), με τις οποίες θα ασχοληθούμε στη συνέχεια.

Ο Τίφας, θα λέγαμε ότι αποτελεί μια ενδιαφέρουσα περίπτωση σύγχρονου Κύπριου διανοούμενου που γεφυρώνει τη φιλοσοφική σκέψη, την επιστημονική έρευνα και τη λυρική έκφραση μέσα από την ποίηση.

Για τη σημερινή παρουσίαση έχω επιλέξει να αναφερθώ και στις δύο ποιητικές συλλογές του Ανδρέα Τίφα.

Το πρώτο ποιητικό του έργο, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, έχει τον τίτλο "Ρυθμός και Αντί-ρυθμός". Πρόκειται για μια ποιητική συλλογή σαράντα συνολικά ποιημάτων που εκδόθηκε το 2021 από τις εκδόσεις Υδροπλάνο, στην Αθήνα.

Στο έργο αυτό ο συγγραφέας δεν παρουσιάζει τον ρυθμό και τον αντί-ρυθμό ως δυο αντίθετα, όπως μαύρο-άσπρο ή σωστό-λάθος, αλλά ως δύο σκέψεις και δράσεις που αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοεπιδρούν.

Διαβάζω από το ομώνυμο ποίημα «Ρυθμός και Αντι-ρυθμός»:

Τα ανεμούρια γυρίζουν.

Έτσι είναι η ρύθμισή τους…

Είναι η δουλειά τους να γυρίζουν,

να παράγουν ενέργεια.

 

Ο άνθρωπος δεν κινείται,

Κινείται χωρίς να κινείται…

 

Κινείται από ένστικτο,

Όχι από λογική.

Από αίσθηση, όχι από λογική.

 

Κι όμως, τα ανεμούρια

Γυρίζουν από ρυθμό…

Κινούνται με τον δικό τους

Ρυθμό και αντιρυθμό.

 

Ο άνθρωπος όμως,

Που δίνει ο ίδιος τον ρυθμό και τον

αντιρυθμό του,

έχει αποσυντονιστεί,

έχει απορυθμιστεί.

 

Ο ρυθμός και ο αντι-ρυθμός  παρουσιάζονται ως φυσιολογικές εναλλαγές, όπως και η εναλλαγή που επισημαίνει ανάμεσα στην εναλλαγή του φωτός με το σκοτάδι, αλλά και την εναλλαγή της βροχής με τις ακτίνες του ήλιου (βλέπε  ποίημα «Βροχές και ηλιαχτίδες».

Η θεματική του βιβλίου επικεντρώνεται στη διαλεκτική σχέση μεταξύ των δύο αυτών εννοιών, προσεγγίζοντάς τες με φιλοσοφικό υπαινιγμό και ποιητική διάθεση. Η συλλογή χαρακτηρίζεται από εύστοχες και εσωτερικές ποιητικές αναζητήσεις που διερευνούν τις συνθέσεις αντίθετων στοιχείων μέσα στην ανθρώπινη εμπειρία.

Ο ποιητής εμπνέεται από τη φύση και τα φυσικά φαινόμενα. Τα ποιήματα «Το φως του ήλιου», το «Φέγγος της θάλασσας», αλλά και το ποίημα «Το ποτάμι κυλάει ήρεμα» είναι κάποια ενδεικτικά παραδείγματα.

Αναφορά γίνεται και στις δυσκολίες της ζωής που ακολουθεί την γεμάτη εμπόδια πορεία του ήλιου αλλά και στις δυσκολίες που έφερε στη ζωή των ανθρώπων η πανδημία του κορονοϊού και ο εγκλεισμός.

Παιδί του πολέμου ο Τίφας (γεννήθηκε το 1974), δεν θα μπορούσε να μην επηρεαστεί από αυτή τη συλλογική πληγή. Η προσφυγιά και τα αντίσκηνα (βλέπε ποίημα «Τα παιδιά του πολέμου»), η κατεχόμενη πόλη (βλέπε ποίημα «Έρημη πόλη…»), αλλά και η αγάπη για την πατρίδα (στο ποίημα «Μικρό νησί»), είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Το να μην ασκείς κριτική είναι λάθος, μας υποδεικνύει με φιλοσοφική διάθεση ο Τίφας, αλλά κριτική «Στα όρια του ανθρώπου και μόνο» (από το ομώνυμο ποίημα), ενώ σε μια από τις κορυφαίες κατ’ εμένα στιγμές του βιβλίο δηλώνει «Αλίμονο στην πατρίδα που έχει ανάγκη από σωτήρες [..] Αλίμονο στη χώρα που δεν έχει ποιητές […] (από το ποίημα «Αλίμονο!»).

Η ποιητική συλλογή «Ρυθμός και αντι-ρυθμός» απευθύνεται σε αναγνώστες που εκτιμούν μια ποιητική έκφραση με φιλοσοφικές παραμέτρους, φέρνοντας στο προσκήνιο την ένταση και την ισορροπία μεταξύ αντίθετων δυνάμεων, ρυθμών και αντι-ρρυθμών στη ζωή και την τέχνη.

 

Η δεύτερη ποιητική συλλογή του Ανδρέα Τίφα που φέρει τον τίτλο "Λέξεις και σιωπή". Αποτελείται από είκοσι καινούργια ποιήματα και εκδόθηκε το 2025 από τις Εκδόσεις Επίμετρο στην Αθήνα.

Θα λέγαμε ότι και αυτή η ποιητική συλλογή κυμαίνεται σε λυρικό και υπαρξιακό τόνο. Χαρακτηρίζεται από εσωτερική διαύγεια χαρίζοντάς μας φιλοσοφικούς και υπαρξιακούς προβληματισμούς.

Άραγε πού ανήκω, άραγε ποιος είμαι;

Αναζήτησα τον εαυτό μου και δεν τον βρήκα.

Αναζήτησα την φωνή μου μα δεν την άκουσα.

 

(από το ποίημα «Ανήκω στους ανθρώπους»)

 

Πρόκειται για μια ποιητική συλλογή στην οποία οι δύο έννοιες που αναφέρονται στον τίτλο, οι λέξεις και η σιωπή, παρουσιάζονται ως δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Το βιβλίο  εκφράζει την ανάγκη να ειπωθεί το ανείπωτο και να ακουστεί το ενδόμυχο της ψυχής.

Η συλλογή χαρακτηρίζεται από μια προσωπική βουτιά στα συναισθήματα, τους στοχασμούς και τις υπαρξιακές αναζητήσεις του ποιητή. Με βασικό οδηγό τη γλώσσα της ποίησης που αποτελεί την πιο συμπυκνωμένη έκφραση της ψυχής, η συλλογή αναδεικνύει το φως που φωτίζει τη ψυχή, μια φλόγα που ομιλεί και δείχνει το δρόμο, δίνοντας ελπίδα, δύναμη και υπομονή.

Το φως είναι κυρίαρχο στοιχείο στα ποιήματα της συλλογής. Διαβάζω από το ποίημα «Το πεπρωμένο»:

Ένα φως στην άκρη του ορίζοντα προσπαθεί να μιλήσει.

Δεν μπορώ να το φτάσω.

Δεν μπορώ να το αφουγκραστώ.

Ένα φως στην εσχατιά του κόσμου με καλεί σιμά.

 

Χαρακτηριστικό είναι και το ποίημα που υπάρχει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, που μιλάει για το φως στην ψυχή, τη φλόγα που ομιλεί και δείχνει το δρόμο.

«Ένα φως φωτίζει στην ψυχή μας,
μια φλόγα ομιλούσα μας δείχνει το δρόμο.
Τα ξεχνάμε, τα σβήνουμε κάποτε,
αλλά αυτά ξανανάβουν φωτεινότερα και …
δίνουν ελπίδα, δύναμη και υπομονή!!!»

Ο ποιητής μας καλεί να βρούμε αυτά  χάσαμε, αλλά λησμονήσαμε και μας μεταφέρει την ελπίδα, πως έστω και καθυστερημένα, και τα χελιδόνια θα επιστρέψουνε και οι αμυγδαλιές θα ανθίσουν (ποίημα «Κάποτε θα έλθουν τα χελιδόνια».

Η θεματική του βιβλίου περιστρέφεται γύρω από τη σχέση λόγου και σιωπής, την ανάγκη έκφρασης αυτού που δεν μπορεί να ειπωθεί με απλές λέξεις, και την εσωτερική διαύγεια με την οποία ο ποιητής προσφέρει ένα έργο γεμάτο ευαισθησία και βαθύ στοχασμό.

Το συλλογικό τραύμα της τουρκικής εισβολής, πάντως δεν απουσιάζει ούτε από αυτή τη συλλογή (βλέπε ποίημα «Μέρες 1974»)

Από ολόκληρη την ποιητική συλλογή ξεχωρίζω τον υπαρξιακό στίχο «Ο θάνατος είναι ασήμαντος, όταν αυτός έλθει, εγώ θα έχω φύγει» (από το ποίημα «Ησυχία»).

Κλείνοντας, ως ένα γενικότερο σχόλιο, θα έλεγα ότι η ποίηση του Ανδρέα Τίφα συνδυάζει φιλοσοφικό στοχασμό με υπαρξιακή διάσταση, προβάλλοντας τον ανθρώπινο ψυχισμό, χαρίζοντάς μας ποιήματα και στίχους με κάποια από τα οποία σίγουρα μπορεί να ταυτιστεί ο καθένας από εμάς.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Ανδρέας Καπανδρέου