Παρουσίαση του βιβλίου της Αφροδίτης Χατζηπετρή «Τα μυστήρια της ζωής»

 

Του Ανδρέα Καπανδρέου

Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι,
Καλημέρα σας και σας ευχαριστώ θερμά που βρίσκεστε σήμερα εδώ μαζί μας, σ’ αυτή την ξεχωριστή συνάντηση στο όμορφο χωριό Αγρός.

Για όσους δεν με γνωρίζουν, ονομάζομαι Ανδρέας Καπανδρέου. Είμαι βιβλιοθηκονόμος στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου, είμαι συγγραφέας και παρουσιαστής της ραδιοφωνικής εκπομπής Λογοτεχνία στα Ερτζιανά που μεταδίδεται από το Πρώτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ και από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Σήμερα, έχουμε τη χαρά και την τιμή να παρουσιάσουμε την πρώτη ποιητική συλλογή μιας γυναίκας που εμπνέει βαθύ σεβασμό και θαυμασμό — της Αφροδίτης Χατζηπετρή. Μιας γυναίκας με πλούσια διαδρομή ζωής, που στα 85 της χρόνια κάνει ένα τολμηρό και συγκινητικό βήμα: καταθέτει δημόσια την ψυχή της μέσα από την ποίηση.

Το βιβλίο της, με τον τίτλο «Τα μυστήρια της ζωής», δεν είναι απλώς μια συλλογή ποιημάτων. Είναι ένα ταξίδι. Ένα ταξίδι μέσα από τον χρόνο, τις μνήμες, τις χαρές και τις δυσκολίες, ένα μωσαϊκό εμπειριών και συναισθημάτων, δοσμένων με την αμεσότητα, την αλήθεια και τη γνησιότητα της κυπριακής διαλέκτου.

Σήμερα, λοιπόν, δεν θα παρουσιάσουμε απλώς ένα βιβλίο. Θα γνωρίσουμε έναν άνθρωπο. Θα αφουγκραστούμε τη φωνή μιας γυναίκας που συνεχίζει να ονειρεύεται, να δημιουργεί και να επικοινωνεί. Θα μιλήσουμε για το έργο της, αλλά και για τον βαθύτερο κόσμο που την καθορίζει και την εμπνέει.

Πριν προχωρήσουμε στην ουσία του έργου, επιτρέψτε μου να σας πω λίγα λόγια για την ίδια τη συγγραφέα – γιατί η ζωή της είναι με έναν τρόπο, το ίδιο ενδιαφέρουσα όσο και οι στίχοι της.

Η Αφροδίτη Χατζηπετρή γεννήθηκε το 1940, εδώ στον Αγρό, όπου και μεγάλωσε μέχρι τα δεκαοχτώ της χρόνια. Μετά την αποφοίτησή της από την Απεήτειο Ανωτέρα Σχολή, ακολούθησε μια σημαντική πορεία σπουδών και επαγγελματικής δράσης στην Αγγλία, σπουδάζοντας Γενική και Ψυχιατρική Νοσηλευτική, αλλά και Διοίκηση. Εργάστηκε σε διάφορα νοσοκομεία του Ηνωμένου Βασιλείου, φτάνοντας μάλιστα σε διευθυντικές θέσεις.

Στα 57 της χρόνια, επέστρεψε στην Κύπρο και, ακούραστη όπως είναι, συνέχισε να μαθαίνει και να σπουδάζει. Αυτή τη φορά, επέλεξε να εμβαθύνει στη Βυζαντινή μουσική.

Και κάπου εκεί, άρχισε να ξεδιπλώνει έναν άλλο εσωτερικό κόσμο – τον ποιητικό. Γράφει ποίηση στην κυπριακή διάλεκτο τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Η Αφροδίτη Χατζηπετρή θα λέγαμε πως είναι μια ξεχωριστή περίπτωση δημιουργού. Παρόλο που αγαπούσε από παιδί τα Νέα Ελληνικά και στο σχολείο, όπως η ίδια αποκαλύπτει, διακρινόταν στις εκθέσεις, μόλις στα 85 της χρόνια τόλμησε να «εκτεθεί» στο ευρύ κοινό και να εκδώσει την πρώτη της ποιητική συλλογή.

Το ταξίδι μέχρι την έκδοση του βιβλίου της, έχει και αυτό τη δική του ξεχωριστή ιστορία. Ο εκδότης Αντώνης Θαλασσέλης, ιδιοκτήτης των εκδόσεων Φιλολογική Πρωτοχρονιά, εντόπισε κάποια ποιήματά της στο διαδίκτυο και της πρότεινε να συμμετάσχει στον ετήσιο συλλογικό τόμο που εκδίδει. Η συνεργασία τους εξελίχθηκε σε κάτι βαθύτερο που οδήγησε στην έκδοση του παρόντος βιβλίου. Η έκδοση έγινε στην Αθήνα, το 2025. Την εικαστική πλευρά της έκδοσης συμπληρώνει η ζωγραφιά της Κούλλας Φοινικαρίδου που κοσμεί το εξώφυλλο.

Η γνωριμία μου με την Αφροδίτη έγινε σε μια ποιητική εκδήλωση στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου. Η Αφροδίτη, με μια σεμνότητα και έναν δισταγμό που προδίδει ευγένεια ψυχής, με πλησίασε στο διάλειμμα και μου εξομολογήθηκε ότι γράφει και αυτή ποίηση. Με ρώτησε αν θα με ενδιέφερε να διαβάσω και να παρουσιάσω το βιβλίο της όταν εκδοθεί. Και κάπως έτσι, λίγες εβδομάδες αργότερα, με επισκέφτηκε στο γραφείο μου φέρνοντάς μου δύο αντίτυπα του τυπωμένου πια, βιβλίου της – ένα για εμένα και ένα για τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου.

Ομολογώ πως διάβασα το βιβλίο απνευστί. Με άγγιξε, με συγκίνησε, με έκανε να νιώσω πως γνώρισα πιο ουσιαστικά τη συγγραφέα. Μέσα από τους στίχους της Αφροδίτης, γνώρισα τις αναμνήσεις της, τα συναισθήματά της, τον κόσμο που κουβαλά στην ψυχή της. Και, ναι, έμαθα και πράγματα που δεν ήξερα!

Όπως, για παράδειγμα, τι είναι οι μάτσιες – ένα παραδοσιακό υποπροϊόν του σταφυλιού, λιχουδιά των παιδιών στις παλιότερες εποχές. Το ομώνυμο ποίημα της Αφροδίτης μου γέννησε την περιέργεια να ερευνήσω και να ανακαλύψω κάτι καινούργιο. Αυτό ακριβώς κάνει η καλή ποίηση: μας ωθεί να νιώσουμε, να σκεφτούμε, να μάθουμε.

Το βιβλίο όμως έχει κι άλλα λαογραφικά αλλά και ιστορικά στοιχεία τα οποία φαίνεται να έχουν εμπνεύσει την συγγραφέα. Όπως για παράδειγμα στο ποίημα «Άγριο τριαντάφυλλο ροδής δαμασκηνής» που κάνει αναφορά στον συγχωριανό της σπουδαίο λαογράφο Νέαρχο Κληρίδη ο οποίος το 1917 έφερε και διέδωσε το συγκεκριμένο φυτό στον Αγρό. Ένα λουλούδι για το οποίο ο Αγρός είναι ξακουστός μέχρι και σήμερα.

Οι παιδικές αναμνήσεις και η νοσταλγία για το χωριό είναι επίσης διάσπαρτες στο βιβλίο – χειμώνας στο χωριό, Χριστουγεννιάτικες αναμνήσεις, νοσταλγία για τους παιδικούς φίλους και αγάπη για το χωριό της τον Αγρό. Διαβάζω από το ποίημα «Ο τόπος που γεννήθηκα»:

Τζιαμέ που εγεννήθηκα

το φως το πρώτον είδα

τον τόπο θα τον αγαπώ

εν ο Αγρός πατρίδα

 

Η Αφροδίτη μοιράζεται προσωπικές αναμνήσεις. Μέσα από τους στίχους της μας μεταφέρει, στα  Χριστούγεννα που έζησε μικρή στο χωριό, στις παιδικές της παρέες αλλά μας διηγείται με έντονη συναισθηματική φόρτιση και τον χαμό των γονιών της,.

Τα ποιήματά της Αφροδίτης δεν είναι απλώς στίχοι. Είναι μικρά ψηφιδωτά από τη ζωή, από τις μνήμες της, από την παράδοση, την ιστορία, την καθημερινότητα, τη φύση, αλλά και από τη βαθύτερη υπαρξιακή αγωνία.

Ιδιαίτερη θέση στην ποίηση της Αφροδίτης έχουν οι γονικές φιγούρες. Έτσι, μέσα από τις προσωπικές αναμνήσεις αναδύεται και ο πόνος για τον χαμό του πατέρα (βλέπε το ποίημα «Ο πατέρας μου ο Λεωνίδας»), ενώ ποίημα αφιερώνει φυσικά και στη μητέρα της «Μάνα ανεκτίμητη αξία».

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ολόκληρο το βιβλίο είναι αφιερωμένο στους γονείς της Λεωνίδα και Μαρία για τους οποίους η ευγνωμοσύνη αλλά και η νοσταλγία της είναι διάχυτες μέσα από τους συγκεκριμένους στίχους.

«Ένα αναπάντεχο γεγονός» για έναν συγγενή που χάθηκε απροσδόκητα. Θάνατοι, μνημόσυνα, μνήμες, νοσταλγία αποτελούν πηγή έμπνευσης για τη συγγραφέα.

Μέσα από τα ποιήματά της η Αφροδίτη αναδεικνύει την αγάπη για τον τόπο της (βλέπε το ποίημα «Ο τόπος που γεννήθηκα», αλλά και για την παράδοση, ειδικά του χωριού της, του Αγρού αφού μας μεταφέρει από την παρασκευή του χαλουμιού, μέχρι τη διάδοση του ροδοπέταλου στον Αγρό από τον λαογράφο Νέαρχο Κληρίδη, στον οποίο αφιερώνει σημαντικό μέρος της συλλογής.

Μέσα στις σελίδες του βιβλίου συναντάμε επίσης ποίηση εμπνευσμένη από τη θρησκευτική ζωή και τα θρησκευτικά μυστήρια. Άλλα θέματα με τα οποία καταπιάνεται η Αφροδίτη Χατζηπετρή στα ποιήματά της είναι η έγνοια για την Κύπρο («Δοκιμή/Προσευχή»). Ο Θαυμασμός προς τη φύση την άνοιξη, το φθινόπωρο, τις βροχές, το αγιόκλημα, τα ζώα, τα δάση («Άρωμα Φθινοπώρου», «Άρωμα χειμώνα», «Ο καιρός του Μαρτίου», «Οι βροχές του Οκτώβρη», «Το αγιόκλημα», «Τα ζώα μας», «Η λατζιά – χρυσοπράσινο φύλλο», «Ο θάμνος ρουδί», «Ο πεύκος δίπλα», «Τα δάση μας», «Η μαγεία της φύσης», κ.α) . Τα ποιήματα αυτά είναι ύμνος στη μαγεία του φυσικού κόσμου, τον οποίο η συγγραφέας βλέπει με ευλάβεια.

Η συλλογή όμως περιλαμβάνει και φιλοσοφικά και υπαρξιακά ποιήματα, όπως για παράδειγμα το ποίημα «Άνθρωπος αυτοκαταστροφικός», ή το «Φτήνισε η ανθρώπινη ζωή», που πραγματεύονται τις αγωνίες του σύγχρονου κόσμου, τη βία, τις πυρκαγιές, την απώλεια.

Από τα ποιήματα της Αφροδίτης Χατζηπετρή δεν λείπει, βέβαια, και η επικαιρότητα αφού η συγγραφέας εμπνεύστηκε για παράδειγμα από την σύγκρουση των τρένων στην Ελλάδα και την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Και βέβαια, την πανδημία, που αποτυπώνεται με ευαισθησία στα ποιήματα «Πως θα απασχοληθώ» και «Μελαγχολική ψυχή».

Ιδιαίτερη μνεία κάνει σε ένα της ποίημα στη φιγούρα του νοσηλευτή – μια ταυτότητα που γνωρίζει καλά (βλέπε ποίημα «Η νοσηλεύτρια», σ.74)

Επάγγελμα λειτούργημα

η νοσοκόμα έχει

Στο προσκεφάλι ασθενή

μέρα νύχτα να τρέχει

 

Αφιερώνει, επίσης  ποιήματα στον Λέοντα Τολστόι από τον οποίο εμπνέεται, μα και στον Νέαρχο Κληρίδη, η φιγούρα του οποίου διατρέχει σαν σπονδυλική στήλη το έργο της. Συγκεκριμένα στο ποίημα «Ο Νέαρχος Κληρίδης, δάσκαλος, λαογράφος και λογοτέχνης» (σελ.98), κάνει μια αναδρομή στη ζωή του ξεκινώντας από τη γέννησή του το 1892.  

Θα ήθελα να εκφράσω από καρδιάς τη συγκίνησή μου για το γεγονός ότι μοιραστήκαμε όλοι μαζί αυτό το όμορφο ταξίδι στην ψυχή της Αφροδίτης Χατζηπετρή.

Η Αφροδίτη Χατζηπετρή είναι ένα φωτεινό παράδειγμα δημιουργικότητας, τόλμης και πνευματικής συνέπειας. Απέδειξε πως ποτέ δεν είναι αργά για να μοιραστεί κανείς το φως που κρύβει μέσα του. Στα 85 της χρόνια έκανε το όνειρό της πραγματικότητα και μας προσέφερε ένα βιβλίο αυθεντικό, αληθινό, ανθρώπινο.

Το βιβλίο που μας χάρισε, «Τα μυστήρια της ζωής» δεν είναι απλώς μια ποιητική κατάθεση. Είναι μια υπενθύμιση ότι ποτέ δεν είναι αργά να εκφραστούμε, να δημιουργήσουμε, να μοιραστούμε τον εσωτερικό μας κόσμο με τους άλλους. Και αυτό είναι ένα μεγάλο δώρο — όχι μόνο για τη συγγραφέα, αλλά και για εμάς τους αναγνώστες.

Αφροδίτη, σε ευχαριστούμε. Για το θάρρος, την ευαισθησία και την αλήθεια σου. Για την αγάπη σου για τη ζωή, για τη φύση, για την Κύπρο μας, για τον άνθρωπο.

Και σε εσάς, αγαπητοί φίλοι, ένα μεγάλο ευχαριστώ για την παρουσία σας, για την προσοχή και την ανταπόκρισή σας. Εύχομαι να κρατήσετε μαζί σας κάτι από τη ζεστασιά, τη σοφία και την ποίηση που μας χάρισε σήμερα η Αφροδίτη Χατζηπετρή.

Να είστε όλοι καλά και… καλή ανάγνωση!